Media-icmal 30.08.17

Ölkənin ixrac imkanlarının artması, bank sektorundakı durum, qiymət bahalığı bugünkü (30 avqust, 2017-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

Artan ixrac imkanları

"Azərbaycan" qəzeti "Azərbaycanın ixrac imkanları artıb" sərlövhəli məqalədə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=129051) ölkəyə valyuta gətirən yerli məhsulların istehsalının daha da genişlənməsini dəyərləndirir.

"Ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrinə yönələn investisiyaların qeyri-neft sektoruna, regionların inkişafına doğru istiqamətləndirilməsi, sahibkarlıq fəaliyyəti üçün münbit şəraitin yaradılması cənab İlham Əliyevin iqtisadi siyasətinin əsasını təşkil edir", müəllif məqaləni belə başlayır .

Müəllif deyir ki, milli dövlət quruculuğu sahəsində mühüm uğurlar qazanan ölkə hüquqi-siyasi, sosial-iqtisadi dayaqlarını möhkəmləndirərək demokratik inkişaf səviyyəsinə, beynəlxalq aləmdə tutduğu mövqeyə görə regionun lider dövləti statusunu qoruyub saxlayıb.

Müəllif vurğulayır ki, bu gün Azərbaycan bütövlükdə MDB və Avropa məkanında heç bir ölkədən enerji asılılığı olmayan, müstəqil siyasət yürüdən azsaylı dövlətlərdən biridir.

Müəllifə görə, bu fakt özlüyündə Azərbaycanın dünya birliyi üçün önəmini daha da artırıb, respublikanın Avroatlantik strukturlara inteqrasiya prosesini sürətləndirib.

Azərbaycanın regional və beynəlxalq əhəmiyyətli layihələri daxili imkanları hesabına maliyyələşdirmək gücündə olduğunu sübut etdiyini deyən müəllif ölkə
iqtisadiyyatının, sadəcə, neft amili üzərində qurulmadığını, bu uğurlu nəticələrdə qeyri-neft sektorunun da mühüm paya malik olduğunu vurğulayır.

Müəllif deyir ki, həyata keçirilən şaxələndirmə tədbirləri, sahibkarlığın inkişafı, investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılması nəticəsində qeyri-neft sektorunun inkişafı davam etmişdir.

Müəllif bu yaxınlarda Qaxda qeyri-neft sektoru kimi tütün və fınqıqçılığın inkişafı ilə bağlı müşavirəni xatırladır və prezident İ.Əliyevdən sitat gətirir: "Azərbaycan iqtisadiyyatı inkişaf edir. Bu ilin altı ayının nəticələri bunu deməyə əsas verir. Qeyri-neft iqtisadiyyatımız, qeyri-neft sənayemiz artdı. İxrac 36 faiz, qeyri-neft ixracı 27 faiz artıb. Kənd təsərrüfatı ixracı 40 faizdən çox artıb. Biz 6 ayda valyuta ehtiyatlarını nəinki qoruya bilmişik, görülmüş tədbirlər, düşünülmüş iqtisadi siyasət nəticəsində 3 milyard dollar əlavə valyuta gəlib".

Müəlif deyir ki, hazırkı dövrdə əlavə valyuta tələbi yaradan, idxalı əvəz edən və ölkəyə valyuta gətirən ixracyönlü yerli istehsalın genişlənməsi davam edir.

Bank sistemi dirçələ biləcəkmi?

"Yeni Müsavat" qəzetində "Bank sektorunda böhran davam edir" sərlövhəli məqalə diqqəti cəlb edir. (http://musavat.com/news/bank-sektorunda-bohran-davam-edir_464295.html).

Müəllif deyir ki, ölkənin böhran dövrünü yaşayan bank sektorunda vəziyyət bir qədər sabitləşsə də statistik göstəricilər durumun elə də düzəlmədiyini göstərir: "Belə ki, 2017-ci il iyulun 1-nə bank sektorunun xalis mənfəəti 84,9 milyon manat təşkil edib. Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının açıqladığı hesabata əsasən, may ayı ilə müqayisədə iyunda bank sektorunun mənfəəti 93,3 milyon manat və ya 52,4% azalıb. Bu ilin altı ayında bankların faiz gəlirləri 1 milyard 7,3 milyon manat, faiz xərcləri isə 482,7 milyon manat olub".

Bundan irəli gələrək müəllif payıza doğru bank sektorunu nə gözlədiyini ekspertlərlə müzakirə edir.

"Əlbəttə, böhran qalır, bəzi banklarda hətta dərinləşir də, amma bütövlükdə sistem üzrə kəskin dərinləşmə yoxdur. Bununla belə, əvvəlki problemlər də həllini tapmayıb. Onların ən əsası problemli kreditlərdir. Son zamanlar bankların bir qismi borclulara güzəştlər təklif edərək kreditlərin müəyyən hissəsinin qaytarılmasının başlanmasına nail ola bilir". Ekspert Ə.Həsənov durumu belə dəyərləndirir.

Ekspertə görə, böhranın əvvəlki kimi kəskin dərinləşməsinin qarşısı alınıb, amma problemli kreditlərin həcmi yenə də artıb və artır. Səbəb də budur ki, xeyli borclular var ki, onlar faktiki müflisdir və borcunu ödəyə bilmir.

Ə.Həsənova görə, ən əsası isə bank sahibləri və inzibatçılarının verdiyi külli miqdarda qanunsuz kreditlərin qaytarılması istiqamətində ciddi iş görülmür.

Ekspert vurğulayır ki, bəzi banklar əmanətləri qaytara bilmir, bu da bankların bağlanma ehtimalının yüksək olması göstəricisidir.

Ekspert Natiq Cəfərli də vurğulayır ki, bank sektoru hələ normal duruma qayıtmayıb: "Rəsmi rəqəmlər də sübut edir ki, bank sektorunda baş verən neqativ proseslər artan templə gedir. Çünki rəsmi rəqəmlərdə görünən odur ki, həm problemli kreditlərin həcmi artıb, həm də ölkədə kreditləşmənin səviyyəsi ötən ilə belə nisbətən təqribən 1,6 milyard manata yaxın azalıb".

Ekspert deyir ki, bu, çox ciddi azalmadır, həm də bankların kreditləşməni həyata keçirə bilməməsinin göstəricisidir, digər tərəfdən, köhnə kreditlər də toplana bilmir ki, bu da bank sektorunda durğunluğun əsas səbəblərindən biridir.

"Problemli kreditləri rəsmi rəqəmlərə görə də xeyli artıb, təqribən 13 faizə yaxınlaşır, amma beynəlxalq agentliklərin hesabladığı rəqəmlər bundan ən azı iki dəfə çoxdur.

Ekspertə görə, bu da ümumi iqtisadi proseslərə təsir edir, çünki bankların əsas qayəsi iqtisadiyyatın çarxlarının dönməsinə xidmət etmək, kreditləşməni həyata keçirməkdir və bunu bacarmırlarsa, deməli, iqtisadiyyatda aktiv rol oynaya bilmirlər.

Qiymət artımına səbəblər

"Novoye Vremya" qəzeti "Qiymət artımını necə dayandırmalı?" sərlövhəli

(http://www.novoye-vremya.com/w103734/.../#.WaWrtcirTIU) məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə qiymət artımına təsir edən səbəblər dairəsi barədə yazır və xatırladır ki, bəzi ekspertlər hökumətin fəaliyyətsizliyinin payız fəslinə yaxın qiymətlərin bahalaşacağı ilə nəticələnəcəyini deyirdilər.

Müəllif deyir ki, mövsümlə əlaqədar meyvələrdə qiymət enməsi olmayıb, buna görə də əhalinin meyvəyə tələbatı yaranmayıb.

Ətin qiymətinə gəlincə, müəllif deyir ki, qızğın istilər olsa da ətin qiyməti nəinki düşməyib, əksinə bahalaşıb: "Şübhə yoxdur ki, Qurban bayramında ət 11-12 manat olacaq. Bizdə qaydaya dönüb, bayram ərəfəsi qiymət artımı ajiotajı yaşanır və bundan qazanan təkcə ticarətçilər olmur".

Müəllif hesab edir ki, ehtimal olunan qiymət artımını nəzarətdə saxlamaq üçün inzbati qaydalar tətbiq olunmalıdır, yoxsa indi inhisarçılar bazara öz diqtələrini edirlər və bir anda qiymət artımı baş verir.

Müəllif qiymət artımına səbəb kimi subyektiv amil olan inhisarla yanaşı, obyektiv amil olaraq benzinin qiymət artımını göstərir.

Müəllif vurğulayır ki, bu yaxınlarda Aİ-92 markalı benzinin qiyməti bahalaşarkən Tarif Şurası və İqtisadiyyat Nazirliyi bunun qiymət artımına səbəb olmayacağını birmənalı deyirdilər: "Amma belə olmadı, bir çox istehsalçılar məhsulun baha olmasına səbəb kimi məhz benzinin bahalaşmasını göstərirlər".

Müəllif qiymət artımına daha obyektiv amil kimi iqtisadiyyat və bank sektorundakı qeyri-sabitliyi göstərir.

Müəllif hesab edir ki, hökumətin inflyasiyaya qarşı mübarizəsi səmərəsizdir, ona görə də illik orta inflyasiya 14% həddinə yüksəlib: "Bunun artacağı meyli görünür, əgər inflyasiyanı aşağı salmaq mümkün olmasa onda qiymətlərin enəcəyi barədə düşüncələri uzun müddətə unutmaq lazımdır. Bu halda hətta heç bir inzibati üsul da kömək edə bilməyəcək".

Müəllif xatırladır ki, öz növbəsində inflyasiya əhalinin gəlirlərini də "yeyir" və hesab edir ki, qiymət artımının qarşısını rəqabətqabiliyyətli biznes mühitinə maneələri aradan qaldırmaqla nail olmaq mümkündür: "Bunun üçün ilk növbədə istehlak bazarında inhisar diqtəsinə son qoyulmalıdır, müstəqil məhkəmə sistemi olmalıdır ki, bu da biznes-mühitə müsbət təsir göstərə bilər".

Müəllifə görə, iqtisadiyyatın bütün sahələrində, qeyri-neft sahəsi də daxil olmaqla məhsuldarlıq yüksəlməlidir və belə olarsa inflyasiya enə bilər.