Media-icmalı 07.03.18

Ölkədə təhsilə dövlət qayğısı, işsizliyin səviyyəsi, maaş və pensiya artımlarının inflyasiyanı artıra bilməsi ehtimalı və s. mövzular bugünkü (07mart, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Təhsilə diqqət və insan kapitalının güclənməsi

"YAP.org.az" saytında "Təhsilin inkişafına diqqət insan kapitalının daha da güclənməsinə xidmət edir" sərlövhəli müsahibədə deputat Dilarə İsmayılova təhsilə dövlət qayğısını dəyərləndirir.

Deputat deyir ki, Azərbaycanda dövlət təhsilin inkişafına həmişə xüsusi olaraq yanaşır, müxtəlif dövlət və beynəlxalq əhəmiyyətli layihələrin icrası birbaşa cəmiyyətin elmi səviyyəsinin, təfəkkürünün inkişafına xidmət edir: "Ölkəmizdə həyata keçirilən sosial-iqtisadi islahatlar nəticəsində imkanlar artdıqca, dövlət əldə olunan gəlirləri milli-intellektual potensialı reallaşdırmağa yönəldir. Bunun nəticəsidir ki, Azərbaycanda minlərlə məktəb inşa olunub, təmir edilib, azərbaycanlı gənclər təhsil almaq üçün xarici ölkələrə göndərilib".

Müəllif vurğulayır ki, bu məsələ özünü dövlət gənclər siyasətində göstərir və bir sıra sahələr üzrə gənc kadrların məsul dövlət vəzifələrinə təyin olunması, gənclərə yaradılan şərait bu siyasətin mühüm elementlərindəndir və təhsilin inkişafına diqqət insan kapitalının daha da güclənməsinə xidmətdir.

Deputat bildirir ki, təhsilin inkişafı ilə bağlı dövlət başçısı İlham Əliyevin təsdiq etdiyi müvafiq Dövlət proqramları hazırda Azərbaycan hökuməti tərəfindən uğurla icra edilir: "Bu proqramlar orta məktəblərdə kurikulum, təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması, texniki peşə təhsili, Azərbaycanın ali təhsil sisteminin Avropa təhsil məkanına inteqrasiyasını və s. sahələri əhatə edir".

D.Ismayılova təhsilin keyfiyyət göstəricilərinin yaxşılaşmasını şərtləndirən ən mühüm amillərdən biri kimi müasir infrastrukturla təmin edilməsini göstərir, son 15 ildə ölkədə məktəb tikintisinin geniş vüsət alması təqdirəlayiq sayır.

Deputat deyir ki, "Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası"nda da təhsil müəssisələrinin infrastrukturunun yenilənməsinə geniş yer ayrılıb: "Dövlət proqramlarının icrası nəticəsində son 15 ildə Bakı şəhərində və respublikanın bölgələrində 3000-dən çox yeni məktəb tikilib və yaxud əsaslı təmir edilib. Bunun nəticəsində təxminən 1 milyon şagirdin təhsil şəraiti yaxşılaşıb, birnövbəli tədris sisteminin tətbiq edildiyi məktəblərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb".

Məqsədli statistika və işsizlik

"Novoye Vremya" qəzetində isə "Məqsədli statistika" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə işsilziyin səviyyəsi və bununla bağlı statistikanı müzakirə edir.

Keçən il ilə müqayisədə bu il ölkədə işsizliyin səviyyəsinin endiyini deyən müəllif, bununla belə işsizliyin hələ də problem olaraq qaldığını vurğulayır: "Məşğulluq sahəsindəki real mənzərə aydndır, bizdə yalnız statistik göstəricilərdə işsizlik problemi həllini tapıb. Gerçəklik isə o qədər də sevindirici deyil. Bir də ki, Azərbaycanda statistikanın məqsədli olması artıq heç kəsə sirr deyil".

Daha sonra Nazirlər Kabinetinin hesabatına istinadən bu sahədə statistik göstəriciləri xatırladan müəllif deyir ki, Məşğulluq Xidməti 2017-ci ildə 118.5 min nəfər işsiz qeydə alıb, bunlardan 47,9 min nəfər uyğun işlə təmin edilib, 2016-cı il ilə müqayisədə 2017-ci ildə qeydə alınan işsizlərin soyahısı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb.

Amma müəllif bu statistik göstəricilərin gerçəyi ifadə etməsinə inamla yanaşımr: "Ola bilər ki, rəsmi qeydə alınan işsizlərin sayı azalsın, amma bu nəyin hesabına baş verir? Bu zaman gizli, daha doğrusu, qeydə alınmayan işsizliyi yaddan çıxarmaq olmaz və işsizlərin sayı qeydə alınarkən bu fakt da nəzərə alınmalıdır. Nazirlər Kabineti isə bunu görmək istəmir. İşsizlərin real sayının aşkarlanması məşğulluq problemini daha da ağırlaşdırır".

Müəllif 47 min nəfərin işlə təmin olunması məəsləsində bu iş yerlərinin nə qədərinin daimi olması məsələsini də diqqət mərkəzinə çəkərək deyir ki, çox zaman işsizlər onlara ixtisaslarına uyğun olmayan, müvəqqəti xarakterli iş yerləri təqdim edilməsindən şikayətlənirlər.

Yazı müəllifi hesab edir ki, rəsmi qeydə alınan işsizlərin sayının azalması həm də Məşğulluq Xidmətinə vətəndaşların etimadının itirilməsinin göstəricisidir, ona görə də işsizlərin çoxu bu xidmətdən yan keçərək özləri iş tapmaq axtarışına çıxırlar.

Əmək yaramarkalarına gəlincə müəllif deyir ki, bir qayda olaraq bu yarmarkalarda üstünlük iş təcrübəsi, ali məktəb diplomu olan şəxslərə verilir, ona görə də bu baxımdan bu yarmarkaları tələbə və yeni məzun olanlar üçün faydasız adlandırır.

Bunun nəticəsi olaraq müəllif ölkədən qürbətə iş arxasınca gedənlərin çoxaldığını, amma bununla bağlı statistik göstəricilərin verilmədiyini bildirir.

Müəllif deyir ki, işsizliklə bağlı müavinət 291 manatdır, amma onu ala bilmək üçün də "bürokratik sədləri" keçmək lazım gəlir.

Müəllif bank, tikinti sahəsində minlərlə əməkdaşın işdən çıxarıldığını, bu prosesin özəl sektorda da özünü göstərdiyini bildirir.

Yazı müəllifi hesab edir ki, daimi iş yerlərinin açılmasına fokslanmaq lazımdır, burada arzu ediləni gerçəklik kimi təqdim edən məqsədli rəsmi statistikaya yönlənməyə dəyməz.

Maaş artımı və inflyasiya təhlükəsi

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Maaş və pensiyaların artımı inflyasiyanı yüksəldə bilərmi..." sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif son zamanlar müavinətlərin, maaş və pensiyaların artırıldığını, bunun inflyasiyanı gücləndirə biləcəyi ehtimalını iqtisadişı-ekspert Natiq Cəfərli ilə araşdırır.

"Artımın inflyasiyanın yüksəlməsinə səbəb olması mümkündür, amma hökumət bu il inflyasiyanın azalmasını qarşısına məqsəd qoyduğundan bu barədə birmənalı fikir söyləmək mümkün deyil. Təkcə Azərbaycanda deyil, dünyanın istənilən ölkəsində nominal gəlirlər artdıqca, inflyasiyaya da təzyiqlər artır. Azərbaycanda prezidentin son qərarları ilə həm maaşlarda, həm də təqaüdlərdə artım oldu. Azərbaycanda işləyən əhalinin 910 mindən çoxu dövlət büdcəsindən maaş alır. Onların da böyük bir qisminin maaşlarında təqribən 10 faizlik artım müşahidə olundu. Təqaüdçülər də 1 milyon 300 min nəfərdir, onun 900 min nəfərdən bir qədər çoxu minimum təqaüd alan kateqoriyaya aiddir. Onlarda da indeksləşmə oldu, təqribən 7 faizə yaxın onların təqaüdündə artım müşahidə edildi". Natiq Cəfərli "Yeni Müsavat" qəzetinə şərhində belə deyir.

Amma ekspert xatırladır ki, Azərbaycanda maaş və pensiyalar artan kimi qiymətlərin də qalxması kimi pis bir ənənə də var, özü də bu artım Novruz bayramı ilə eyni vaxta təsadüf edir, bayram öncəsi də qiymətlərdə ciddi artımlar müşahidə olunur.

N.Cəfərli deyir ki, bu qiymət artımına yerli məhsulların bazarlarda az olması kimi mövsümi amillər də təsir edir: "Həm gözləntilərin çoxalması, həm də bayramlarla əlaqəli tələbatın artması bahalaşmaya səbəb ola bilər, çox güman ki, mart ayında inflyasiya rəqəmləri ilin əvvəli ilə müqayisədə ən yüksək həddə çatacaq".

Ekspertə görə, may ayının sonundan mövsümi amillərin təsiri ilə kənd təsərrüfatı məhsullarının ucuzlaşması müşahidə oluna bilər, amma istənilən halda bu maaş artımı inflyasiyanı sürətləndirə biləcək amillərdən biridir.

N.Cəfərli hesab edir ki, hökumətin inflyasiyanı birrəqəmli həddə saxlamaq cəhdləri bu il də nəticə verməyəcək və inflyasiyaya ən çox təsir edəcək amillərdən biri manatın məzənnəsidir: "Bu avrozonadan gələn məhsullarda özünü çoxdandır büruzə verir, manat-dollar münasibətləri inzibati qaydada sabit saxlansa da, avronun məzənnəsi ötən ilin yanvar ayına nisbətən təqribən 20 faiz bahalaşıb".

Ekspert deyir ki, hələlik sabitlik var, ancaq dollar bahalaşsa, inflyasiya daha da sürətlənəcək, dolların bahalaşma sürətinə uyğun olaraq inflyasiya həddi ötən ildən də yüksək ola bilər".