Media-icmalı 21.05.18

İnnovativ islahatların yeni mərhələsinə start verilməsi, ölkənin problemləri, fermer təsərrüfatlarını risklərdən qorumaq yolları bugünkü (21 may, 2018-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır.

İnnovativ islahatların yeni mərhələsi

"Azərbaycan" qəzeti "İlham Əliyev innovativ islahatların yeni mərhələsinə başladı" sərlövhəli məqalədə ölkə prezidentinin inkişaf konsepsiyasının iqtisadiyyatın yüksəlişinə verdiyi tövfələri dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, prezidentin belə addımlarından biri Vergilər, Maliyyə, İqtisadiyyat nazirlikləri və Dövlət Gömrük Komitəsinin iştirakı ilə istiqamətdə idxal-ixrac əməliyyatlarına birgə nəzarət mexanizmi tətbiqi üçün Vergilər Nazirliyi yanında idxal-ixrac əməliyyatları üzrə nəzarət Departamenti yaradılıması haqda fərmanıdır: "Departamentin yaradılmasında məqsəd maliyyə nəzarəti sahəsində uçotun şəffaflaşdırılması, büdcə yığımlarının artırılması, ixracın həcminin artırılması və bu istiqamətdə dövlətin fiskal siyasətini həyata keçirən orqanların fəaliyyətinə dəstəyin verilməsi və idxal-ixrac əməliyyatlarına nəzarət sisteminin təkmilləşdirilməsidir".

Müəllif vurğulayır ki, ixrac-idxal prosedurlarının sadələşdirilməsi də islahatların tərkib hissəsidir və ixrac potensialının tam səmərəli istifadə olunmasının əsas məqsədi makroiqtisadi dayanıqlıq qeyri-neft məhsullarının ixracı üzərində dayandırmaqdır.

Müəllif vurğulayır ki, əsas olan vaxt itkisi probleminin yaranmaması, eyni zamanda, rüsum və vergi tətbiqi mexanizmlərində qiymət artımına yol verilməməsidir.

Yazı müəllifi deyir ki, bu sərəncmalardan əvvəl, yəni aprelin 18-də dövlət başçısı çıxış edərək müstəqil siyasət aparmağın yolunun güclü iqtisadiyyatdan keçdiyini vurğulayıb: "Biz son 15 il ərzində iqtisadi islahatlar aparmışıq və iqtisadi məsələlərə xüsusi diqqət yetirmişik. Çünki mən dəfələrlə demişəm və həyat bunu göstərir, ancaq iqtisadiyyatı güclü olan ölkələr müstəqil siyasət apara bilərlər".

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı son 15 ildə ölkə iqtisadiyyatının 3 dəfədən çox artdığını, ölkənin xarici kreditlərdən asılı olmadığını bildirib.

Məqalə müəllifi deyir ki, ticari sahədə aparılan islahatlar gömrük orqanlarında da islahatları da zəruri edir, gələcəkdə ilk növbədə sahibkarların rahat idxal-ixrac əməliyyatları ilə məşğul olması üçün lazım olan bütün texniki imkanlardan istifadə olunacaq.

Müəllif vurğulayır ki, dövlət başçısının yeni inkişaf konsepsiyası Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafına mühüm töhfələrini verəcək.

Borcu silmək olmaz, yoxsa...

"Exo" qəzetində isə "Məgər bahalı manat yaxşıdır?" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif Azərbaycanda həyəcana səbəb olan problemləri və onun həlli yollarını deputat Rüfət Quliyevlə müzakirə edir.

Müllif deyir ki, deputat son vaxtlar dünya bazarında neftin qiymətindəki bahalığı bazarın "tələb təklifi, həm də onun tərkibini formalaşdırması" düsturu ilə izah edir.

Bu bahalığın Azərbaycanı qeyri-neft sektiorunun inkişafından yayındıra biləcəyinə dair sualları da cavablandıran R.Quliyev deyir ki, uzun illər enerji daşıyıcları xammalı üzərində dayanan iqtisadiyyatın yaxın 1-2 ilə bütünlüklə bundan başqa sahəyə keçə biləcəyinə innamaq sadəlövhlük idi: "Belə bir şey olmayıb, ola da bilməz. Neftdən asılılığa 5 ildən, ola bilər ki, 10 ildən sonra son qoyulsun. Qeyri-neft sahəsinin inkişafı heç də xammal sektorunun iqtisadyyatda payını itirməsi kimi başa düşülə bilməz və belə şərait varsa bundan niyə istifadə etməməliyik".

Deputat belə bir məqama da toxunur ki, Azərbaycan neft-qaz gəlirləri hesabına yaxın müddətə əhalinin rifah halını yaxşılaşdırmaq doktrinasını təbliğ eymir, dövlət gəlirlərinin çoxu sosial-iqtisadi və infrastruktur layihələrinin genişləndirilməsinə istifadə edilir: "Əgər, neftin qiyməti belə yüksək səviyyədə qalsa bu, infrastruktur və sosial-iqtisadi proqramların inkişafına kömək edəcək".

Əhalinin banklara borcunu ödəyə bilməməsi və hökumətin bu sahədə hansı mövqe tutmasını da dəyərləndirən deputat deyir ki, məsələ 10 dəfələrlə parlamentdə müzakirə edilib: "Manatın devalvasiyası və iqtisadiyyatın artım tempinin azalması ilə problemli kreditlər ortaya çıxıb ki. burada əhalinin də, bankların da günahı var".

Deputat vurğulayır ki, bunu çox uzatmaq olmaz, belə ki, borclulara aid çoxaylı müəssisələr bazara satışa çıxaırlır, bu isə əmlak bazarında qiymətləri aşağı salır.

Amma deputat bununla belə borcların bir hissəsinin silinməsilə razı olmadığını deyir və bunun borc götürənlərdə belə olduğu halda borcun silinməsi kimi gözləntinin yaşanacağını deyir.

Deputata görə, burada çıxış yolu bankların faizləri 2-5% arasında azaltmasında ola bilər, maliyyə institutları da bu barədə düşünməlidirlər.

Neftin bahalaşması fonunda manatın bahalaşmamasına təəccüb edən jurnalistə deputat deyir ki, bahalı manat da yaxşı deyil, hökumət düz edir və manatın məzənnəsini saxlamaq lazımdır.

Rəqəmsal iqtisadiyyatın inkişafına gəlincə deputata görə, hökumət də bilir ki, gələcək rəqəmsal texnologiyaya bağlıdır, odur ki, texnologiya inkişaf etməli, infrastrukrur yaranmalı, qanunverici bazaya dəyişiklilər olunmalı, bundan sonra rəqəmsal iqitisadiyyatı inkişaf etdirmək lazımdır.

Kənd təsərrüfatı ilə slğortaya maraq yoxdur

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Fermer təsərrüfatlarını risklərdən necə qoruyaq" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif fermer təsərrüfatlarının risklrədən qorunması məsələsini gündəmə daşımaqla ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirəyə çıxarır.

Müəllif deyir ki, fermer təsərrüfatlarını risklərdən qorumaq aktual məsələyə dönüb, səbəb də budur ki, son günlər bəzi rayonlarda hava şəratinin pisləşməsi, yağıntı miqdarının artması, dolu yağması fermer təsərrüfatlarına ciddi ziyan vurdu: "Lakin diqqət çəkən odur ki, bununla bağlı fermerlərə nəinki yardım edilmədi, hətta dəymiş ziyan araşdırılıb ictimaiyyətə təqdim olunmadı. Kənd təsərrüfatı bütövlükdə yüksək risk daşıyan və iqlim şəraitindən asılı olan bir sahədir. Belə olan halda fermerlərin bu sahəyə yatırdıqları vəsaitlərin sözügredən risklərdən sığortalanması məsələsi gündəmə gəlir. Hazırda bu istiqamətdə müəyyən işlər görülsə də, hər hansı işlək mexanizm yoxdur və sığorta şirkətləri də fermerlərlə işləməkdə maraqlı deyillər".

Mövzu ilə bağlı "Yeni Müsavat"a danışan iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli də bildirdi ki, "Azərbaycanda aqrar sahənin sığortası normal müzakirə olunmayıb və qərarvermə mexanizmləri yaranılmayıb. Ancaq əslində aqrar sahənin inkişafı, fermerlərin sığortalanması və gələcəkdə itkilərə məruz qalması üçün sığortanın tətbiqi çox vacib istiqamətlərdən biridir". Bu sahədə durumu ekspert Natiq Cəfərli qəzetə belə şərh edir.

Ekspert deyir ki, Azərbaycanda sığorta şirkətləri buna maraq göstərmir, dövlətin də müvafiq təşviq proqramları yoxdur ki, sığorta şirkətlərində maraq oyatsın. Kənd təsərrüfatı hava şəraitindən və ya məhsuldarlığın necəliyindən aslı olduğu, üçün itkilərə məruz qalması riski çox yüksəkdir. Ona görə də şirkətlərə sərf eləmir ki, kənd təsərrüfatı sahəsində sığorta işləri ilə məşğul olsunlar".

N.Cəfərli deyir ki, qonşu ölkələrdə dövlət sığorta xərclərinin ən azı yarısını öz üzərinə götürür, bu da sığorta şirkətlərində maraq oyadır, belə halda sığorta haqqı ödənişlərinin bir qismini fermer özü, çox zaman yarısını dövlət ödəyir.

Ekspertin deməsinə görə, ancaq bu halda sığorta şirkətləri kənd təsərrüfatının sığortası ilə məşğul olmağa maraq göstərirlər. Bu, fermerlərə də sərf edir ki, hava şəraiti, təbiət hadisələri ilə əlaqədar itkilərin qarşısı alınır və fermerlər ziyana düşmür.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Bitkiçilik şöbəsinin müdiri İmran Cümşüdov deyir ki, bu istiqamətdə dövlət büdcəsindən vəsait ayrılsa da, istifadəsiz qalır: "Təbii fəlakətlə əlaqədar fermerlərə dəymiş ziyanla bağlı hər bir rayonda Fövqəladə Hallar Komissiyası fəaliyyət göstərir. Komissiya dəymiş ziyanı müəyyənləşdirir və aktlaşdırır".

İ.Cümşüdov deyir ki, sığorta müqviləsi bağlanması məqsədilə ildə 1 milyon manat ayırlsa da istifadəsiz qalır və səbəb də budur ki, kənd təsərrüfatında risklər böyük olduğuna görə, sığorta şirkətləri istehsalçı ilə müqavilə bağlamağa maraq göstərmir.

Müəssisə rəsmisi deyir ki, təcrübədə bəzi hallarda dövlətin fermerlərə dəymiş ziyanın müəyyən bir qismini qarşılaması ilə bağlı faktlar var, lakin bunlar daimi xarakter daşımır.