Ölkə mediası nədən yazır? (media-icmal 08.01.21)

Ermənistanın hərbi təcavüzü nəticəsində Azərbaycanın mülki əhalisinə  dəymiş ziyanın ödənilməsi, benzin və dizel yanacağının bahalaşması ilə vətəndaşın əlavə xərclərinin yaranması, hibrid avtomobillərin ölkəyə idxalı ilə bağlı gömrük rüsumları və ƏDV-yə yenidən baxılması müzakirələri, ənənəvi təhsilin bərpa olunması mümkünlüyü və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır...

"Azərbaycan" qəzeti  "Dövlət yenə vətəndaşının yanındadır" sərlövhəli məqalədə dövlətin vətəndaşa qayğılarını diqqətə çatdırır.

Müəllif yada salır ki, 2020-ci ildə Ermənistanın həmləsinə cavab verən Azərbaycan torpaqlarını azad etdi.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycan mülki əhalini atəşə tutmasa da, Ermənistan tərəf belə məqamlara əhəmiyyət vermirdi, odur ki, çoxsaylı yaşayış evləri və mülki obyektlər dağıdıldı. Gəncə və Mingəçevir şəhərləri ballistik raketlərlə atəşə tutuldu, Tərtər, Bərdə, Naftalan, Ağcabədi, Qəbələ, Xızı da düşmənin hədəfinə çevrildi.

Müəllif deyir ki, bu atəşlərin nəticəsi olaraq 100-dək dinc sakin həlak oldu, 400 nəfərədək adam yaralandı, 40 mindən çox insan atəş xəttindən uzaqlaşmaq üçün yaşayış yerlərini tərk etməyə məcbur oldu.

Müəllif Baş Prokurorluğun məlumatına əsasən deyir ki, erməni hücumları nəticəsində 4186 ev, 135 çoxmənzilli yaşayış evi və 548 mülki obyekt yararsız vəziyyətə salınıb.

Dövlət başçısı İlham Əliyev erməni təcavüzü nəticəsində Azərbaycanın mülki əhalisinə dəyən ziyanın ödənilməsi üçün sərəncam imzalayıb, sənədə əsasən,  dağıdılmış və ya qəzalı vəziyyətə düşmüş yaşayış evləri üzrə məişət əşyalarına dəymiş ziyanla bağlı hər bir ailəyə 6000, şəxsi əşyalara dəymiş ziyanla bağlı hər bir ailə üzvünə 1500, həmçinin digər ziyan dəymiş yaşayış evləri üzrə hər bir ailəyə 1000 manat məbləğində vəsait ödənilir. 

"Redaktor.az" saytında "Avtobuslarda gediş haqqı: 50 qəpik - 1 manat – dizel 80 qəpik" sərlövhəli məqalədə ictimai nəqiyyatda gediş haqlarının arta bilməsi ehtimalları dəyərləndirilir.

Nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı isə bildirir ki, yanacaq qiymətlərinin bahalaşması ilə bağlı nəqliyyat vasitələrinə kompensasiyalar ediləcək.

Onun fikrincə, həmin kompensasiyalar tətbiq edilənə qədər isə özəl daşıyıcı şirkətlər yeni qiymətlə yanacaq alaraq əvvəlki qiymətlə sərnişin daşımalı olacaq.

"Hazırda Bakı şəhərində bir sərnişinin daşınması 50 qəpiklə 1 manat arasındadır və sərnişindaşımada qiymətlər dövlət tərəfindən tənzimlənir", deyə ekspert bildirir.

Ekspert deyir ki, pandemiya dönəmində də bir sıra daşıyıcı şirkətlər dövlət qayğısı hiss ediblər. Bunun qarşılığında isə bəzi daşıyıcı şirkətlər Qarabağ savaşında istifadə üçün öz nəqliyyat vasitələrini təqdim ediblər.

Onun sözlərinə görə, bu gün cəbhə bölgəsindən qayıdan bir sıra nəqliyyat vasitələri var ki, istismara yararsızdır.

"Ümid edirəm ki, kompensasiyaların verilməsi qiymət artımının ilk günündən hesablanar və həmin özəl şirkətlərə yardımların, dəstəklərin edilməsi tez bir zamanda həllini tapar", deyə ekspert vurğulayıb. 

"Mətbuat.az" saytı isə "Yanacaq bahalaşdı: 150-200 manat əlavə xərc yaranacaq-açıqlama" sərlövhəli məqalədə yanacağın bahalaşmasının ailələrin büdcəsinə təsirini dəyərləndirir.

Yanvarın 4-də Tarif (qiymət) Şurasının iclasında Aİ-92 markalı avtomobil benzininin pərakəndə satış qiyməti 1 litr üçün 1 manat, dizel yanacağının pərakəndə satış qiyməti isə 1 litr üçün 80 qəpik müəyyən edilib.

 "Yanacağın qiymətinin artırılması qərarı orta hesabla hər bir vətəndaş üçün illik 47 manat, hər bir ev təsərüfatı üçün 150-200 manat arasında əlavə xərc yaradacaq", deyə iqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənov yanacağın bahalaşmasının nəticələrini yada salır.

Onun fikrincə, yanacaq xərclərinin artan hissəsinin mal və xidmətlərin satış qiymətlərinə transformasiyası başlayacaq və bu transformasiya gündəlik tələbat malları, o cümlədən ərzaq məhsulllarında ən sərt və sürətli şəkildə özünü büruzə verəcək: "Çünki bunlar zəruri tələbat məhsullarıdır. Qiymət artımlarını sahibkarlar rahat şəkildə bazara diqtə edə bilirlər. Yanacaq tariflərinə edilmiş artımların ən sərt formada təzahürü məhz ərzaq məhsullarının qiymətində müşahidə ediləcək", deyə R.Həsənov bildirib.

"Yenisabah.az" saytında "Bu maşınların gömrük rüsumu sıfırlansın! – "Üç qat artıq pul alınır" sərlövhəli məqalədə ölkəyə hibrid avtomobillərin gətirilməsindəki problemlər iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli ilə müzakirə edilir.

Müəllif deyir ki, benzinin bahalaşmasından sonra hibrid və elektrikli avtomobillərə tələbat artıb, amma elektrikli maşınların ƏDV vergisi, hibrid avtomobillərin isə gömrük rüsumu olduqca çoxdur.

Bundan irəli gələrək, müəllif bu halda hibrid və elektrikli maşınların gömrük rüsumu və vergisinin endiirlə bilməsi məsələsini gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

N.Cəfərliyə görə, elektirk maşınlarında gömrük rüsumu olmasa da, ƏDV qiymətə ciddi təsir göstərir.

O əlavə edir ki, hibrid maşınlar adi maşınlar kimi gömrük rüsumu və bütün vergilərə cəlb edilir, nəticədə kifayət qədər ciddi rəqəm alınır: "7-8 il istifadə edilmiş, qiyməti 1200-2000 manat olan avtomobili xaricdən sifariş vermək olar..

Lakin Azərbaycana gələndə motor həcminə uyğun olaraq gömrük rüsumları 10 min manatdan da çox olur. Öz qiymətindən 3 dəfə çox rüsum ödəməli olursan, bu isə ciddi məsələdir", deyə eskpert bildirir.

N.Cəfərli deyir ki, yeni və müasir avtomobillərin Azərbaycana gətirilməsi üçün gömrük rüsumları və vergi dərəcələri kifayət qədər azaldılmalı, elektriklə bağlı isə sıfır rüsum tətbiq olunmalıdır.

"Bizimyolinfo.az" saytı isə "Təhsil zəncirinin qırılan halqalarını yamamaq mümkün olmayacaq" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanda təhsilin vəziyyətini filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Vüsalə Ağabəyli ilə dəyərləndirir.

V.Ağabəyli hesab edir ki, orta ümumtəhsil məktəblərində tədrisin bərpası vacibdir, yoxsa təhsil zəncirinin qırılan halqalarını heç bir cəhdlə yamamaq mümkün olmayacaq.

Pedaqoqa görə, 2020-ci ilin mart ayından təhsildə yaranan problemlər hələ də öz həllini tapa bilmədi: "Təhsil qanunvericiliyində hüquqi bazası olmayıb sadəcə adı olan distant təhsili səriştəsiz şəkildə tətbiq etməklə, həm distant təhsili, həm də təhsilin özünü gözdən saldılar. Mütləq şəkildə qeyd olunmalıdır ki, hal-hazırda təşkil olunan təhsil distant təhsil deyil, sadəcə ənənəvi təhsilin "online" formada tətbiqidir", deyə V.Ağayeva bildirir.

Alimə görə, distant təhsilin öz planı, proqramı, müqaviləsi, nizamnaməsi olmalı idi, ən əsası isə budur ki, Təhsil Nazirliyi distant yolla təhsil alan tələbənin diplomunu tanımır: "Buna görə də, tam əmin olun ki, indiki təhsil nə distant təhsildir, nə də normal ənənəvi təhsil. Sadəcə olaraq vəziyyətdən çıxmaq üçün sistemli iş aparmaq, nizamnamə hazırlamaq, faydalı təklifləri dəyərləndirmək əvəzinə, gözdən pərdə asmağın bir yoludur", deyə pedaqoq münasibətini bildirir.

Alimə görə, orta ümumtəhsil məktəblərində tədrisin bərpası tədricən mümkündür və vacibdir. Onun fikrincə, ehtiyat tədbirləri gücləndirməklə, müxtəlif qrafiklər əsasında orta təhsili mütləq ənənəvi qaydada təşkil etmək lazımdır, yoxsa təhsil zəncirinin qırılan halqalarını heç bir cəhdlə yamamaq mümkün olmayacaq.