Prezidentdən tələbə kreditləri

Bakı/19.06.21/Turan:  İyunun 17-də Prezident İlham Əliyevin fərmanı ilə Tələbə Təhsil Krediti Fondu yaradıldı.

Artıq uzun müddətdir ki, ətrafında müzakirələr aparılan Fond Təhsil Nazirliyinin tabeliyində yaradılıb.

Fərmana görə, Fond əhalinin aztəminatlı təbəqələrindən olan şəxslərin təhsilə əlçatanlığını təmin etmək, təhsil almaqda bərabər imkanlar yaratmaq və təhsilin əhatə dairəsini genişləndirmək məqsədilə yaradılıb.

Fond təhsil tələbə kreditlərinin verilməsini təşkil edən qeyri-kommersiya hüquqi şəxsidir. Onun fəaliyyətinə ümumi rəhbərliyi və nəzarəti həyata keçirmək üçün ictimai əsaslarla fəaliyyət göstərən 7 üzvdən ibarət Himayəçilik Şurası yaradılır.

Fondun fəaliyyətinə cari rəhbərliyi 3 üzvdən – sədr və onun iki müavinindən ibarət İdarə Heyəti həyata keçirir. Qurumun fəaliyyətinin təşkili və təmin edilməsi xərcləri isə dövlət büdcəsinin vəsaiti və qanunla qadağan olunmayan digər mənbələr hesabına maliyyələşdirilir.

7 il ərzində sırf təhsil haqqını ödəyə bilməyən 5 min tələbə ali təhsil müəssisələrindən xaric edildiyini deyən ekspertlər Fondun yaradılmasını lazımi bir addım kimi qiymətlərsələr də, sosial şəbəkələrdə qurumda korrupsiya faktların olacağı barədə fikirlər yer almağa başladı.

Dünən isə Tələbə Təhsil Krediti Fondunun qeyri-kommersiya qurum olduğuna baxmayaraq Təhsil naziri Emin Əmrullayevin kreditlərin 2 faizlə verilməsi dedikləri də birmənalı qarşılanmadı.

Tələbə Təhsil Krediti Fondunun yaradılması təhsil haqqların problemini həll edəcəkmi?

Bakı Dövlət Universitetinin tələbəsi G.M. AzadlıqRadiosuna bildirib ki, kredit sistemi ilk baxışdan yaxşı bir sistem kimi görünsə də, onun bəzi mənfi məqamlar da var. «Bəli, çoxları təhsili davam etmək üçün yüksək faizli kreditlərə girirdi və Tələbə Təhsil Krediti Fondunu sistemi buna son qoyacaq. Amma suallar yaranır, bütün ehtiyacı olan tələbələr bundan yararlana biləcəklər?».

O deyir ki, tələbələrin gələcəkdə iş tapıb-tapmayacağı bəlli deyil. «Amma artıq indidən boyunlarına yük qoymağa hazırlaşırlar. Təhsil haqqının azad olunması əvəzinə 20 illik kredit yüklənir».

Təhsil Nazirliyindən Turana bildirilib ki, bütün dünyada təhsil kreditləri var və Tələbə Təhsil Krediti Fondunun yaradılmasında əsas məqsəd təhsilin keyfiyyətini artırmaq, onu əlçatan etmək, bu sahədə mövcud olan bir sıra sosial problemin həllinə nail olmaqdır. «Bir çox hallarda tələbələr və yaxud ali məktəbə qəbul olunan, amma bu və ya digər səbəbdən təhsil haqqını ödəyə bilməyən abituriyentlər problemlərlə üzləşirdi».

Qurumdan qeyd olunub ki, Azərbaycanda son illərdə dövlət başçısının müvafiq tapşırıq və sərəncamı ilə ali məktəblərdə dövlət sifarişli yerlərin sayı artmaqdadır. «Koronavirus pandemiyası ilə bağlı göstərilmiş sosial yardımları da nəzərə alsaq, həmin dövrdə 20 min tələbənin təhsil haqqısı dövlət tərəfindən ödənildi, tələbələrin 50 faizdən çox dövlət hesabına təhsil alır. Amma eyni zamanda təhsilin maliyyələşməsi həmişə şahələnməlidir və dünyanın ən qabaqcıl təcrübəni özündə birləşdirən Təhsil Tələbə Krediti Fondunun da Azərbaycanda mövcud olması tələbələr üçün yeni imkanlar açacaq».

Nazirlikdən vurğulanıb ki, tələbə kreditləri ödənişli təhsil alan tələbələrə verilməsi nəzərdə tutulur. «Bu kreditlər əsasən sosial həssas qrupdan olan tələbələrə vəriləcək və bu kreditlərin illik faiz dərəcəsi çox aşağı olur. Söhbət təhsil bitirdikdən sonra müəyyən möhlət hüququ olmaqla təhminən 20 il və ondan artıq müddətdən gedir. Həmin tələbələr artıq iş tapdıqdan sonra 20 il ərzində bu pulu ödəyə bilər».

Bildirilib ki, eyni zamanda başqa, standart kreditlər də veriləcək. «Bu isə daha çox təhsil keyfiyyətini artırmaq məqsədi daşıyır və tələbələrin orta müvəffəqiyyət göstəricisinə uyğun olaraq həmin kreditlər veriləcək. Bu tələbənin bütün təhsil haqqısının bir hissəsini əhatə edə bilər».

Qurumdan qeyd olunub ki, bu məqsədlə dövlət büdcəsindən 80 milyon manata qədər vəsait nəzərdə tutulub ki, bu rəqəm 40 min və daha çox tələbələsini əhatə edə bilər. «Bu kreditlər kommersiya xarakteri daşımır».

Nazirlikdən vurğulanıb ki, kredit tələbəyə yox, onun oxuduğu ali və ya orta ixtisas təhsil müəssisəsinə köçürüləcək. «“Təhsil Tələbə Kredit Fondundan həm dövlət, həm də özəl təhsil müəssisəsində təhsil alan tələbə istifadə edə bilər».

Tələbə Güc Mərkəzi təşkilatının sədri Əhməd Məmmədli isə hesab edir ki, təhsil pulsuz olmalıdır. «Təhsil kreditlərin verilməsi tələbənin borclandırılması deməkdir. Dövlət universitetlərin ilkin məsuliyyəti isə tələbəni pulsuz təhsillə təmin etməkdir».

Onun sözlərinə görə, indiki şəraitdə tələbə kreditlərinin effektiv olması üçün həmin kreditlərin paylanması müstəqil təşkilatlara həvalə olunmalıdır. «Bu, tələbə təşkilatlarına və paralel şəkildə tələbə həmkarlar ittifaqlarına həvalə olunmalıdır. Universitetlərin daxilində müstəvi şuralar yaradılmalıdır».

Məmmədlinin fikrincə, tələbə kreditlərinin tədbiq olunmasında problemlər olacaq. «Çünki bəzi tələbələrin təhsil haqqları ilə bağlı biz Təhsil Nazirliyinə, universitetlərin özlərinə müraciət edirik, amma onlar bürokratik problemlər yaradır. Deyirlər ki, Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna, tələbənin valideynləri işsiz olduğunu sübut etmək üçün Məşğulluq İdarəsinə müraciət etmək lazımdır və bu bürokratik prosesi uzun və yorucudur. Kreditlərin verilməsi universitetlərə həvalə olunsa bürokratik prosesləri artıracaq və bu təhsil kredit sistemi uğurlu olmayacaq».

Ekspert qeyd edib ki, tələbə universitetə qəbul olanda ona Karyera Mərkəzi vəd edilir. «Deyirlər ki, sən 4-cü kursda oxuyarkən biz səni Karyera Mərkəzi vasitəsilə işlə təmin edəcəyik, müxtəlif təcrübə proqramlarına göndərəcəyik, amma bunların hamısı sadəcə boş vədlərdir. Məsələn, hüquq fakültəsində oxuyan adam prokurorluqda və ya məhkəmədə kağız-kuğuz daşımaqla məşğuldur və təcrübəsi formal xarakter daşıyır. Amma tələbə borclandırılırsa, dövlət onu real işlə təmin etməlidir. Bu isə sual altındadır».

Məmmədli hesab edir ki, Azərbaycan təhsil sistemi yeniliklərə açıq deyil. «Deyirlər ki, Qərbdə təhsil krediti sistemi işləyir və bizdə də işləyə bilər. Amma Azərbaycanda mövcud təhsil sistemi çürük, yeniliklərə qapalı, tələbəni narazılıq etdiyinə görə imtahana buraxmayan sistem olduğu üçün ən proqresiv olan sistem da burada yalnız görüntülü xarakterli olacaq».—0--