Saxta mallar soyuducularımıza girir?

Azərbaycana ərzaq məhsullarının əksəriyyəti Türkiyə, Rusiya, Ukrayna, az həcmdə Almaniya, Fransa, İtaliya və digər ölkələrdən gətirilir. Bu barədə bu yaxınlarda keçirilən mətbuat konfransında Respublika Sanitar-Karantin Müfəttişliyinin sanitariya-gigiyena şöbəsinin müdiri Saleh Novruzi bildirib.

Onun sözlərinə görə, ət və süd məhsulları Rusiyadan, Ukraynadan, parfüm və geyim Çexiyadan, Fransadan, Polşa və Türkiyədən idxal olunur. İdxalın strukturunda ət məmulatları ilə yanaşı, uşaq qidaları, konservalaşdırılmış məhsullar, süd məhsulları, yağlar, müxtəlif qənnadı məmulatları da üstünlük təşkil edir. Ümumilikdə xaricdən ölkəyə 10 998 adda ərzaq məhsulu daxil olur.

Ölkənin ümumi idxal həcmində ərzaq məhsullarının payına gəlincə, iqtisadçı-ekspert Vahid Məhərrəmov iddia edir ki, idxal edilən kənd təsərrüfatı məhsullarına tələbat artmaqda davam edir və beləliklə, idxal həcminin artması ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini pozur. Rəsmi statistikaya görə, bu ilin yanvar-fevral aylarında (mart üçün məlumatlar hələlik açıqlanmayıb – red.) aqrar məhsulların idxal xərci 26,7% artıb. Xüsusən, ət və ət məhsullarının idxal həcmi 2,2 dəfə, kəsilməli mal-qaranın idxal həcmi 2,3 dəfə artıb. Kərə yağının idxalı 42%, çayın idxalı 53%, şəkərin idxalı 2,8% artıb.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məlumatına əsaslanan Məhərrəmov ötən illərdə olduğu kimi, kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracında azalma olduğunu qeyd edir. Beləliklə, hesabat dövrü üçün xarici ticarət statistikası göstərir ki, yerli aqrar sektor stress vəziyyətinə düşüb, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyi isə minimum səviyyədədir.

Ekspert həm yerli, həm də xarici istehsal olan ərzaq məhsullarının keyfiyyətinə də diqqət çəkir. Xüsusən, bir sıra fermer təsərrüfatlarında iri və kiçikbuynuzlu mal-qaranın, habelə toyuqların tələf olması müşahidə olunur. Paytaxt bazarlarında ölmüş malların ətinin satılmadığının zəmanəti yoxdur, belə ki, Azərbaycanda veterinar xidmətlər tərəfindən nəzarət, faktiki olaraq, yoxdur. İdxal məhsullara gəlincə, burada da ölkədə saxtalaşdırılmış qida məhsullarının satıldığını demək üçün əsaslar var. 

Məsələ ondadır ki, Rospotrebnadzor bu günlərdə Rusiyanın aqrar müəsisələrinin istehsal etdiyi qida məhsullarının keyfiyyəti haqqında hesabat yayıb. Məlum olub ki, mağazalarda texniki reqlamentə uyğun olmayan və həm Rusiya normaları, həm də beynəlxalq normalar nöqteyi-nəzərdən saxta olan malların sayı artmaqda davam edir. Ərzaq məhsullarında çox vat süd məhsulları normalara uyğun olmur. Bir sıra istehsalçılar məhsul etiketlərində bunun pendir deyil, “pendir məhsulu” və ya məsələn, yağ deyil, “spred” olduğun qeyd etməyə tələsmirlər. Bundan başqa, meyvə və tərəvəz sularının, qida əlavələrinin, ət və xüsusi pəhriz məhsullarının və diabetik ərzaq məhsullarının texniki reqlamentinə uyğunsuzluqların faizi artıb.

Ötən il Rusiyada keyfiyyətsiz ərzaq məhsullarının payı 3,4%-dən 3,74%-ə qədər artıb. Nəticə etibarilə, bu məhsullar Azərbaycana da gəlir.

Məhərrəmovun fikrincə, ölkəmizdə də analoji vəziyyət yaranıb. Maya dəyərini azaltmaq və istehsalat prosesini sürətləndirmək üçün istehsalçılar surroqat inqredientlərə keçir və texnologiyalara davam gətirmir. Ümumilikdə istehsal həcminin azalması fonunda məhsulların keyfiyyətinin daha da azalmasını və kontrafakt və saxta məhsulların payının artmasını gözləmək olar. Bunun səbəbi isə təkcə istehsalçıların xərcləri azaltmaq istəyi deyil, həm də korrupsiyanın yüksək səviyyəsidir.