Şimali qafqazlıların Tbilisi toplantısı

Bakı/21.08.23/Turan: Avqustun 19-20-də Tbilisidə Şimali Qafqaz xalqlarının mədəni irsinə həsr olunmuş tədbir keçirilib. Qeyri-adi haldır ki, festival hazırda Kremllə münasibətlərin yaxşılaşdırılması ilə məşğul olan hökumət tərəfindən təşkil olunmayıb. Bunun əvəzinə, Tbilisidə yaşayan Şimali Qafqaz mühacirləri tədbirin təşkilində gürcü tərəfdaşları ilə əməkdaşlıq ediblər. Festivalda Şimali Qafqazda qadın hüquqlarından tutmuş Dağıstanda müasir incəsənətə qədər mövzularda mühazirələr daxil olmaqla, müxtəlif proqram təqdim edilib. Müzakirələrdə kütləvi informasiya vasitələrində regionla əlaqəli stereotiplərə də toxunulub. İştirakçılar çərkəz, abazin, osetin və Dağıstan mətbəxlərinin ənənəvi yeməklərini dadmaq imkanı əldə ediblər.

Qeyd edək ki, tədbirin proqramında antirusiya separatizmindən bəhs edilməyib. Lakin festivalın Gürcüstandakı mühacirlərin himayəsi altında keçirilməsi qərarı daha geniş mövzuya işarə edir – Putinin hərbi əməliyyatlarının nəticələri Rusiyada etnik identikliyə yeni maraq oyadıb. Bu tendensiya Rusiyanın sərhədləri daxilində də özünü göstərir.

Məsələn, Şimali Osetiyanın paytaxtı Vladiqafqazda divarlarda "Biz kimik?" sualı ilə yazı yazılır. Yazı Osetiya dilinə xas olan və  müasir Azərbaycan əlifbasına bənzər hərfləri özündə əks etdirən latın hərflərilə hazırlanıb. Şimali Osetiyada istifadə üçün icazə verilən kiril əlifbasından uzaqlaşma regional status-kvoya meydan oxuyur.

Bundan əlavə, bütün Avropaya yayılmış çeçen diasporu antirusiya səylərində xüsusilə fəal olub. Bəzi çeçenlər Ukraynadakı münaqişələrə qoşulublar, Moskvanın Kadırova loyal bölmələri yerləşdirdiyi əraziləri tez-tez hədəfə alıblar. 1990-cı illərdə bu türk əhali arasında vüsət alan tatar separatizmi Rusiya hökumətinin təzyiqinə baxmayaraq sönməyib. "Azadlıq” Tatar Gəncləri Birliyi gizli fəaliyyət göstərir. Tatarıstanın paytaxtı Kazanda milli hərəkat yenidən canlanır. Anneksiya edirlmiş Krımda Rusiya əleyhinə fəaliyyətə görə 19 il həbs cəzasına məhkum edilmiş Raif Vevziyevin işi kimi Krım tatarlarının kütləvi həbsləri bu canlanmaya təsir göstərib.Hətta etnik ruslar da Moskvadan uzaqlaşmaq istəyirlər. Bu yaxınlarda, avqustun 13-də parlamentin deputatı, hazırda Varşavada yaşayan Vladislav Jivitsa belaruslu nümayəndə Yan Rudik ilə birlikdə gələcək müstəqil Belarus ilə sıx əlaqəli olan Smolensk vilayətinin müstəqilliyini dəstəkləyən  siyasi qrupun-Smolensk Respublika Mərkəzinin yaradıldığını elan edib. Jivitsa rusları Ukraynanın əsasən belaruslardan ibarət könüllü müdafiə qüvvələri batalyonu olan Kalinovski alayına qoşulmağa təşviq edir.

Rusiya Federasiyasının subyekti Kalmıkiyada oyrat-kalmık xalqının Konqresi Rusiya hərbçilərinə guya pis yanaşdığına görə cərimələnən "Müasir Kalmıkiya" jurnalının baş redaktoru Valeri Badmayevi yüksək səslə və yekdilliklə dəstəkləyir. Bu təşkilat Kalmıkiyanın suverenliyinə tərəfdardır və müxtəlif milli və regional hərəkatların koalisiyası olan Azad Millətlər Liqasının tərkib hissəsidir. Qrupun 26 oktyabr 2022-ci il tarixli bəyannaməsi oyratların tarixi suverenliyini vurğulayır, Rusiyanın imperialist meyllərini pisləyərək özünü təyinetmə və müstəqil dövlət hüquqlarının qlobal tanınmasına çağırır.

Rusiya Ədliyyə Nazirliyi bəyannaməni "ekstremist" adlandırıb - Moskvanın bu cür hərəkətlərə yanaşması üçün tipik reaksiyadır. Bəyannamənin hazırlanmasında iştirak edən vəkil Daavr Dorjin sənəddə Rusiya imperializmi və Ukraynadakı şovinist münaqişə ilə razılaşmadığını, hökumətin mənfi mövqeyinə səbəb olan amilləri qeyd edib.

Rəsmi Bakı heç bir şəkildə Rusiyadakı milli məsələyə öz münasibətini bildirmir. Həmçinin Elçibəyin hakimiyyəti dövründə istənilən antirusiya fəaliyyətini dəstəkləyən Azərbaycan siyasi müxalifəti də Rusiya Federasiyasındakı milli hərəkatlara öz münasibətini müəyyənləşdirməyib.