Un və çörəyin bahalaşması digər ərzaq məhsullarının da qiymətlərinə təsir edəcək - ekspert

Bakı/19.08.22/Turan:  Avqustun 19-dan etibarən un istehsalçıları 50 kq-lıq bir kisə unun Bakı şəhərində artıq 40 manat 70 qəpik səviyyədə müəyyənləşdiriblər. Çörəyin qiyməti 55 - 70 qəpik təşkil edəcək.

Bununla yanaşı, digər ərzaq və qeyri-ərzaq məhsulların qiymətində də kəskin artım var. Duru yağ, ət, sabun, şampun yenə bahalaşıb.

Ekspertlərin sözlərinə görə, rəsmi rəqəmlərə rəğmən ölkədə ilin əvvəlindən 40-50 faiz səviyyəsində inflyasiya var. Rəsmilər isə inflyasiyanın artması xarici faktorlarla əlaqələndirirlər.

Belə inflyasiya səviyyəsi bütün dünyada baş verirmi? Ya Azərbaycanda bu proses daha sürətli və kəskin gedir?  

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Rüfət Quliyev Turana bildirib ki, Azərbaycanda gedən inflyasiya prosesləri bütün dünyada baş verən eyni proseslərin nəticəsidir. «Bu, ilk növbədə ərzaq məhsulların qiymətində sonra isə qeyri-ərzaq və xidmətlərin qiymətində öz əksini tapır».

Deputatın sözlərinə görə, bunun səbəbləri qlobaldır. «Bu, dünyada baş verən proseslərin, pandemiyanın nəticəsidir. Bir il yarım ərzində bütün dünya süni iqtisadi koma vəziyyətində olub. Həmin dövrdə ABŞ-da 3 trilyon dollar, Avropada da trilyonlarla dollar əhaliyə paylanılıb ki, sosial kollaps yaranmasın. Təbii ki, burada müsbət tərəfi ilə yanaşı mənfi tərəfi da var. Mənfi tərəfi ondan ibarətdir ki, hələ 2008-ci ildən real iqtisadiyyatla maliyyə sektorun arasında balans pozulub. Maliyyə iqtisadiyyatının real iqtisadiyyatına təzyiqi inflyasiyanın qlobal artımına gətirib çıxartdı».

Komitə üzvü qeyd edib ki, inflyasiya bazar iqtisadiyyatına xas bir elementdir. «İnflyasiya olmasa kapitalın aktivliyi aşağı düşür. Ancaq real inflyasiya 1,5-2 faizini üstələməməlidir. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrdə məhz belə idi. Bu gün isə həmin ölkələrdə inflyasiya artıq 10 faizini üstələyib. Bütün atılan addımlara, uçot dərəcəsinin artırılmasına baxmayaraq onun qarşısını almaq mümkün deyil».

R.Quliyev hesab edir ki, inflyasiyanın artımının ikinci qlobal səbəbi odur ki, dünyanın pandemiya dövründən çıxmamış Ukraynada müharibə başlayıb. «Dünyada taxıl təchizatının 30 faizini, digər ərzaq məhsulların və gübrənin 15 faizini Rusiya və Ukrayna təmin edirdi. Müharibəyə görə isə Ukraynadakı əkinlərinə zərər vurulub, taxılın ixracatına imkan məhsudlaşıb, Rusiya isə sanksiyalar altına düşüb. Nəticədə isə yenə də bazar iqtisadiyyatının maliyyə-iqtisadi balans pozulur və inflyasiya kəskin artaraq artıq staqflyasiyaya (staqnasiya və inflyasiya) çevrilir».

Onun sözlərinə görə, proseslərə iqlim dəyişikliyi və qaçqınların problemi da öz təsirini göstərir.

Deputat qeyd edib ki, Azərbaycan dünya təsərrüfat sisteminə inteqrasiya olunmuş və inteqrasiya edən ölkədir. «Təbii ki, dünyada gedən inflyasiya prosesləri Azərbaycana təsir edir. Çünki ərzaq məhsulların və ya onların komponentlərin 50 faizə qədər biz idxal edirik».

Onun sözlərinə görə, Azərbaycan antiinflyasiya siyasətini həyata keçirir. «Həmin siyasətdə antidövrü tədbirlər mərkəzi yerini tutur. Yəni böhran dövrünün qarşısı alınır, dövlət müəyyən rıçaqlardan istifadə edərək həmin inflyasiya dalğaları geriyə atır. Bundan əlavə Azərbaycan höküməti müəyyən inkişaf proqramlarını tədbiq edir. Bizim 240 hektardan ibarət 51 aqroparkımız var, onlara 3 milyard manat xərclənib. Həmin aqroparklar Azərbaycan aqrar iqtisadiyyatına bir forpost kimi xidmət edir».

Deputat qeyd edib ki, Azərbaycanın maliyyə imkanları var. «Azərbaycan gələn il üçün 1,5 milyon ton taxılı Rusiyadan sifariş edib, bu cari ildən 40 faiz çoxdur. Amma təəssüf ki, biz bu inflyasiya sunamini tam dəf edə bilmirik, çünki biz dünya iqtisadiyyatının bir parçasıyıq və orada gedən proseslər bizə təsir edir. Ümid edirəm ki, bizə daha çox kiçik və orta biznesin inkişafı proqramları kömək edəcək. Bu proqramlar işləyir və ildən ilə Azərbaycan özünü mal və ərzaqlarla daha çox təmin etməyə başlayır».

İqtisadçı Rəşad Həsənov isə AzadlıqRadiosuna bildirib ki, son iki ildə inflyasiya qlobal bir problemdir. «ABŞ, Yaponiya və Avropa ölkələrində inflyasiya artıq 9-10 faizə çatıb. Bu kifayət qədər ciddi problem pandemiyadan başladı və Rusiya-Ukrayna konflikti fonunda dərinləşdi».

Ekspert qeyd edib ki, Azərbaycanda inflyasiyanı sürətləndirən digər faktorlar da var. «Məhz Azərbaycan iqtisadiyyatı quruluşundan qaynaqlanan məsələlər səbəb hesab oluna bilər. İnhisarçılıq, liberal fəaliyyət imkanların olnaması, daxili istehlakın ödənilməsi qabiliyyətinin zəif olması, idxaldan asılılıq bazarda inflyasiya təzyiqlərini artıran Azərbaycana xas olan faktorlar hesab oluna bilər».

O, qeyd edib ki, xüsusilə inhisarçılıq və təchizatçı sayının az olması qiymətlərin optimallaşma imkanları məhdudlaşdırır. «Təəssüf ki, bu istiqamətdə də güya 2016-cı ildən islahatlar aparılır, amma bu islahatlar heç də real nəticələrə gətirib çıxartmayıb».

Ekspert hesab edir ki, qiymət artımı davam edəcək. «Xüsusilə payız aylarında təkcə kənd təsərrüfatı məhsullarından qaynaqlanan inflyasiya təzyiqi daha da güclənəcək. Eyni zamanda çörək qiymətinin psixoloji təsiri var. Çörəyin qiyməti qalxırsa digər ərzaq və qeyri-ərzaq məhsulları təklif edən şirkətlər üçün qiymət artırmasına münbit şərait yaranır».—06D-