Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarının icrasına görə Azərbaycan sonuncu yerdə?

Bakı/05.04.21/Turan: Turan-ın “Çətin sual” proqramının 2021-ci il aprelin 5-də  efirə gedən buraxılışı Azərbaycanda Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi qərarlarının icrasının gecikdirilməsinə həsr olunub.  

Hüquqşünas Xalid Ağəliyev deyir ki, Azərbaycan Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarının yerinə yetrirlməsi sahəsində sonuncu yerdə qərar tutur: “Avropa Şurası Hazirlər Komitəsinin qərarına görə, Azərbaycanla bağlı 287 iş qərar mərhələsindədir. Bu işlərdən cəmisi 43-ü icra edilib. Amma bu icra edilənlər sırasında da bəzi qərarlar var ki, tam icra olunaraq yerinə yetirilməyib. Belə işlərə nəzarət hələ də davam edir”.

Amma hüquqşünasa görə, son illərdə bu istiqamətdə pozitiv məqamlar da olub, Belə ki, Respublikaçı Alternativ Partiyasının sədri İlqar Məmmədov Bakı İnsan Haqları Klubunun rəhbri Rəsul Cəfərov təzminatlarını alıblar, Məmmədov bəraət ala bilib.

Bununla belə qərarların icrasının gecikdirilməsi səbəblərinə gəlincə, hüquşünas deyir ki, bu suala cavabı ancaq aidiyyatı qurumlar verə bilərlər.

Onun fikrincə, bu istiqamətdə problemlər də qalmaqda davam edir. Belə ki, diffamasiya  ilə bağlı böhtan və təhqirə  görə dekriminallaşdırma məsələsi qaldırılsa da problem həllini tapmayıb.

Hüquqşünas əlavə edir ki, seçki komissiyalarının təşkili, seçki və birləşmək hüququnun pozulması ilə bağlı 80-ə yaxın qərar var, bununla belə problem köklü olaraq həllini tapmayıb. Onun deməsinə görə, belə hallar nəticə etibarilə qərarların icrasına görə ölkənin sonuncu yerdə dayanmasına səbəb olub.

Siyasi işlər üzrə qərarların icrasının gecikməsinə gəlincə, hüquqşünas deyir ki, burada hökumət şəxslərə seçmə üsulu ilə yanaşır, kimisi təzminatı ala bilir, kimisi isə ala bilmir.       

Xalid Ağəliyev vurğulayır ki, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində qərarın qəbul edilməsi məsələnin qapanması deyil: “Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi qərar qəbul edir, 3 aydan sonra qərar qüvvəyə minir. 6 ay ərzində şəxs təzminat almayıbsa bunu Avropa Şurası  Nazirlər Komitəsinə bildirməlidir. Bu edilmədikdə Nazirlər Komitəsi belə qərara gəlir ki, şəxs təzminatn hissə-hissə ödənilməsində və sair  hökumətlə razlığıa gəlib”.     

Hüquqşünasın deməsinə görə, 2006-cı ildən bu yana Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Azərbaycanla bağlı 300-ə qədər qərar verib və bu qərarlar üzrə təzminatın həcmi 5 milyon avro təşkil edir. Bu, hökumət üçün elə də böyük məbləğ sayılmaz, həm də Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi qərarlarının icrası üçün büdcədən hər il vəsait ayrılır.  

Ağəliyev deyir ki, 2019-cu uldə məhkəmə-hüquq sistemində bəzi qərarlar qəbul edildi və məhkəmələrin müstəqilləşə bilməsi kimi ümid yaratdı, amma təəssüf ki, elə olmadı.

Onun fikrincə, Azərbaycanın Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsində mövqeyini yaxşılaşdıra bilməsi üçün ilk növbədə yerli məhkəmələr müstəqil olmalı, vətəndaş cəmiyyəti məhkəmə prosesləri üzrə monitorinqlər keçirməli, müzakirələr açılmalıdır,-05B-