Yenə S-400,virusa baxmayaraq

Aprelin 14-dəki yazımızda (“Qəbul edilməyən istefanın borc almağa təsiri”) S-400 probleminin bundan sonrakı maliyyə mənbəyi axtarışlarında Ankaranın qabağına mütləq və daha ciddi şəkildə çıxacağına diqqəti cəlb edərək “Aprel ayı da başa çatmaq üzrədir,keçən ilin iyununda gətirilən raketlər nəzərdə tutulduğu kimi,niyə hələ də aktivləşdirilmir?”- deyə soruşmuşduq.

Reuters aprelin 20-də  Türkiyə səlahiyyətli nümayəndəsinə istinadən verdiyi xəbərdə “Yeni tip koronavirus-19 epidemiyasına görə aktivləşdirmənin bir neçə ay gecikə biləcəyini, bu işdə geri addım atılmayacağını”- yazdı.

Dövlət Departamentinin mətbuat katibi Morgan Ortagus, bir qısa müddətdə içində  agentliyə elektronik poçt ilə göndərdiyi rəsmi açıqlamasında Türkiyənin bu mövqeyindən narahat olduqlarını bir daha təkrarladı: “S-400 satışının CAATSA çərçvəsində davam edən təhlillərə bağlı olduğunu,bu ticarət əməliyyatının  həm ikitərəfli  münasibətlərdə həm də NATO-da   mühüm əngəl yaratdığını ən yüksək səviyyədə vurğulmağa davam edirik.Prezident Recep Tayyip Erdoğan və  səlahiyyətli nümayəndələrin bu məsələdəki mövqeyimizi başa düşdüyünə əminik”

Hər şeydən əvvəl,bu suala cavab axtarmaq lazımdır: Reuters S-400-lərin aktivləşdirilməsini həqiqətən Türkiyə səlahyyətli nümayəndəsinə istinadən gündəmə gətirdi (adını çəkmədən) yoxsa bu xəbər manipulyasiyadan ibarətdir? Sxemə fikir verin: Türkiyə iqtidarından adı açıqlanmayan bir səlahiyyətli nümayəndə “Bir neçə ay təxirə salınsa da S-400-lərin aktivləşdirilməsindən geri addım atmayacaqlarını” deyir, Dövlət  Departamentinin ənənəvi funksional sistemi içində isə anonim şəxsə mətbuat katibindən çox sürətlə cavab gəlir.Cavabın məzmunu isə kifayət qədər sərt olduğu kimi Türkiyə prezidentinə bu məsələ ilə bağlı təkcə ikitərəfli münasibətlərdə yox,NATO çərçivəsində də problemin davam etdiyi  xatırladılır.

Türk mediasının da unutduğu bu məsələnin (18 apreldə “Sözcü”nün xarici siyasət üzrə şərhçsi Zeynep Gürcanlı gündəmə gətirdi) xatırladılması kimə lazım idi? Xəbərin məzmunu bu məsələnin ABŞ-ın və NATO-nun marağında olduğunu təxmin etməyə imkan verir.Çünki keçən ilin iyunundan bəri başda prezident Erdoğan olmaqla,Ankaranın rəsmi açıqlamaları S-400-lərin apreldə qəti şəkildə aktivləşdiriləcəyinə işarə edirdi.Ancaq  müddətin başa çatmasına yaxın  aktivləşdirmə ilə bağlı ortaya çıxan susqunluğun  Washingtonun  marağına səbəb olması təbiidir və Reutersin anonim mənbəyə istinadən yaydığı, Dövlət Departamentindən  isə  çox sürətlə  cavab alınan xəbər buna işarə edir.Məsələnin daha dərin qatlarında  isə Türkyənin ehtiyacı olan kreditlər   qabağımıza çıxır və  Washington çox açıq şəkildə “S-400-ü aktivləşdirmə niyyətin davam edirsə,pul üçün qapımı döymə”- deyir.Həm də CAATSA bir daha xatırladılaraq.

Türkiyə S-400-lərin aktivləşdirilməsindən vaz keçərmi? Məsələnin ən mühüm mərhələsinə gəlinib.Türkiyə beynəlxalq hərbi-siyasi münasibətlərin bir oyununu da özü üçün həyati dərəcədə əhəmiyyətə   malik olan maddi məsələdə “nəğdə” çevirməyə çalışacaq.Yəni,pul müzakirələrində S-400-lərin aktivləşdirilməsi məsələsini axıra qədər kart kimi əlində tutacaq.

Deyəsən,axırda vaz keçsə,önəmli miqdarda pula görə vaz keçəcək.

Cənab Erdoğan bu məsələlərdə mühüm bir oyunçu mövqeyinə çoxdan gəlib və Türkiyə bundan yaxşı  qazanc əldə edir.Yeniyetməlikdə və gənclikdə qazandığı ticari təcrübə bu işdə  çox karına gəlir.

Bu məsələdə Azərbaycana da örnək olmasını ürəkdən arzu edirəm.

Mayis Əlizadə