Azərbaycan bir sıra OPEK + ölkələrinin qeyri-rəsmi videokonfransında iştirak edib

OPEK + üzvü olan bəzi ölkələr, o cümlədən Azərbaycan aprelin 21-də neft bazarındakı vəziyyəti müzakirə etmək üçün kiçik video konfrans keçirib.

OPEK + alyansına rəhbərlik edən Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiya müzakirələrə qatılmayıb, halbuki daha əvvəl Rusiya prezidentinin nümayəndəsi belə formatların vacibliyini açıqlamışdı.

Belə qeyri-rəsmi görüşün təşəbbüskarı Əlcəzairin Energetika naziri və OPEK Konfransının prezidenti Məhəmməd Arkab idi.

İştirakçılar müntəzəm təmaslar barədə razılığa gəliblər və 23 OPEK + ölkəsi aprelin 12-də qəbul edilən hasilatı tənzimləmək qərarını alqışlayıb, may ayından götürdükləri öhdəlikləri yerinə yetirəcəklərini təsdiqləyiblər.

Xatırladaq ki, may-iyun aylarında OPEK+ sazişi çərçivəsində Azərbaycan hasilatı gündə 554 min barreldən çox olmayan səviyyədə saxlamalıdır ki, bu da aprel ayında gözləniləndən 90-100 min barrel azdır.

Ümumiyyətlə, may-iyun aylarında OPEK + ölkələri tərəfindən neft hasilatı 9,7 milyon barrel (əsas götürülən oktyabr 2018-ci il səviyyəsindən 23%), iyuldan 2020-ci ilin sonuna qədər 7,7 milyon barrel ( 18%), sonra 2022-ci ilin mayına qədər - 5,7 milyon bar / s (14%) azaldılacaq.

Səudiyyə Ərəbistanı və Rusiya Federasiyası hasilatı 8,5–9 milyon barrel / günə qədər azaltmaq barədə razılığa gəliblər.

Bundan əvvəl Səudiyyə Ərəbistanının Energetika naziri Şahzadə Əbdüləziz bin Salman bəyan edib ki, OPEK + sazişində iştirak etməyən digər ölkələr, o cümlədən ABŞ ilə birlikdə may ayında ümumi azalma aprel ayı ilə müqayisədə gündə 19,5 milyon barrel təşkil edəcək. OPEK + ölkələrinin payına 12,5 milyon barrel düşəcək. Daha 7 milyon barrel/sutka digər istehsalçılar tərəfindən bazardan çıxarılacaq. Bu, qismən hasilatın azalması, qismən də tələbatın artmasına səbəb olan strateji saxlama anbarlarına neft vurulması ilə bağlı olacaq.

Bununla birlikdə bir çox analitikin fikrincə, may ayında neftə tələbat 25 milyon barr / s təşkil edəcək, yəni yenə də "qara qızıl" normadan artıq olacaq.

Beynəlxalq Energetika Agentliyinin (BEA) icraçı direktoru Fatih Birol OPEK +a üzv ölkələrini hasilatı "mümkün qədər tez" azaltmağa və çərşənbə axşamı daha da azaldılma məsələsinə baxmağa çağırıb.

Bununla birlikdə, ölkələr hesab edir ki, mayın 1-i gözləmədən indidən hasilatı azaltmağa başlaya bilməyəcəklər, çünki aprel ayı üzrə ixrac müqavilələri üçün neft həcmi artıq nəzərdə tutulub.

«May ayında OPEK + razılaşması qüvvəyə minənədək, saziş bağlamamış ölkələr istehsalını azaldana və Covid-19 ilə əlaqəli məhdudlaşdırıcı tədbirlər yüngülləşənə qədər bazardakı təzyiq davam edəcək", - deyə aprelin 21-də Rusiyanın Energetika naziri Aleksandr Novak bəyan edib.

Qeyd edək ki, çərşənbə axşamı günü “Brent” markalı neft fyuçersləri (Azərbaycan nefti də buna bağlıdır) 2002-ci ilin martından bəri ilk dəfə 20 dollar / barreldən aşağı düşüb. Aprelin 20-də OPEK səbətindəki xam neftin qiyməti (13 növ) 14,19 dollar / barrelə düşüb ki, bu da əvvəlki ticarət günündəkindən 4 dollar ucuzdur və 2003-cü ildən bəri OPEK hesabatlarında ən aşağı səviyyədədir.

Aprelin 20-də qeydə alınan ən aşağı göstərici həddindən artıq tədarük problemi və anbar sahələrinin sürətlə tükənməsi probleminin təkcə ABŞ-da olmadığını nümayiş etdirdi. Qeyd edək ki, 20 aprel tarixində NYMEX ticarətində Amerika nefti üçün WTI fyuçersləri mənfi əraziyə tarixi bir eniş etdi.

BEA-nın məlumatına görə, aprel ayında neftə tələbat 2019-cu ilin aprel ayındakından 29 milyon barrel azdır.

“Goldman Sachs” hesab edir ki, tarazlığı bərpa etməyə başlamaq üçün 33 milyon barrel/sutka bazardan çıxarılmalıdır.

Neft bazarındakı böhran qismən bazar payı uğrunda rəqabətlə bağlıdır. Səudiyyə Ərəbistanı “Arab Light” markalı neftin Asiyaya rəsmi satış qiymətini 4,2 dollar / barrelə endirib ki, bu da bazar payı uğrunda rəqabətin qaldığını və bazar paylarını neft istehsalçılarından qorumaq strategiyalarının yaxın həftələrdə fərqli şəkildə özünü göstərəcəyini vəd edir.

Məsələn, neft istehsalçıları Çin ilə orta və uzunmüddətli tədarük müqavilələri bağlamağa cəhd edə bilərlər, çünki Çin tədricən karantin məhdudiyyətlərini qaldırır, bu da onun emal zavodlarının neft istehlakını artıra bilər.

Buna görə bir çox analitik hesab edir ki, 12 aprel OPEK + sazişi yararlı olmaya bilər.

Optimistlər əmindir ki, neft hasil edən ölkələr razılaşdırılmış azalmalara əməl edərsə, bu ilin ikinci yarısında OPEK + sazişinin nəticələri özünü göstərəcək. Neft tədarükünə qoyulan məhdudiyyətlər tələb artdıqca neftin qiymətini artırmağa başlaya bilər.

Bununla birlikdə, neftin saxlanması amilini də unutmaq olmaz.

Dünyanın ən böyük neft idxalçıları bəzi strateji ehtiyatlarını artırmaq üçün əlavə neft almağa hazırlaşır və neft hasil edən ölkələr neftin bir hissəsini saxlaya bilər ki, bu da qısa müddətdə bazarın tarazlaşmasına kömək edəcək.

Amma 2020-ci ilin aprelində Şimali Amerika və Asiyada quruda neft saxlama qiymətləri və bu, böyük VLCC tankerləri üçün icarə haqları kəskin şəkildə artıb.

Mümkündür ki, aprelin 12-də OPEK+un əldə etdiyi razılaşma neft anbarlarının zirvə sürətini yavaşladacaq və qazanılan vaxt bazarın tarazlığı üçün yeni strategiyaların hazırlanmasına imkan verəcək.

Azərbaycan nefti hazırda orta hesabla 20 dollar / barrelə satılır. Lakin “Azəri BTC Blend”in qısamüddətli spot satışları 11-16 dollar / barrel səviyyəsində olub.

Azərbaycan nefti bu qiymətə 2002-ci ildə satılıb, ən yüksək qiyməti 2008-ci ildə olub - 130 dollar / barreldən çox.

Analitiklərin fikrincə, etalon “Brent”in qiyməti 2020-ci ildə çətin ki. 35-40 dollar / barreldən yüksək olsun. Eyni zamanda, “Fitch” bu qiyməti Azərbaycan üçün məqbul sayır.