2021-ci ildə iqtisadiyyatda gözlənilən meyillər - deputat və ekspert fikirləri

Bakı/06.01.20/Turan: Ötən 2020-ci ildə Azərbaycanın iqtisadiyyatı ciddi çətinliklərlə üzləşib. Koronavirus pandemiyasına görə xidmət və ticarət obyektləri aylarla qapalı qalıb, onların bir hissəsi isə tamamilə fəaliyyətini dayandırmalı olub. Nəticədə bir çoxları işsiz qalıb. Dövlət həmin obyektlərə dəyən zərərin bir qimini öz üzəriə götürüb.

2021-ci il isə Azərbaycanda Aİ-92 markalı benzinin və dizel yanacağın bahalaşması ilə başlayıb. Bəs görəsən, bu il hansı önəmli iqtisadi proseslər gözlənilir?

Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Məzahir Əfəndiyev Turan-a bildirib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatın “ağardılması” istiqamətində, eləcə də davamlı iqtisadi inkişaf modelini xarakterizə edən rəqəmsallaşmanı, habelə innovasiyanı tətbiq etməklə yeni bir mərhələyə qədəm qoyub. «2020-ci il ölkəmiz üçün həm qürür dolu zəfər, həm də COVİD-19 pandemiyası ilə mübarizə ili kimi yaddaşlarda qaldı. Postmüharibə və postpandemiya dövrü isə yeni qədəm qoyduğumuz 2021-ci ilə təsadüf etməkdədir və sözsüz ki, bu il yeni çağırışlara cavab verən təkmilləşmiş iqtisadi model tətbiq ediləcək».

Deputatın sözlərinə görə, bu baxımdan  postpandemiya dövründə davamlı fəaliyyətdən kənarda qalma riski olan və ya proqnozlaşdırılan iqtisadi artımın az ola biləcəyi regionların davamlı inkişafı üçün əsas stimullaşdırıcı mexanizmlər də nəzərdən keçiriləcəkdir. «Bu mexanizmlərin əsas xüsusiyyəti regionların özünəməxsus inkişaf ehtiyaclarını təmin etmək üçün lokal xarakterli həll yollarını təklif etməkdir. Cənab Prezidentin rəhbərliyi ilə bu il də makroiqtisadi sabitliyin qorunması, əhalinin məşğulluq vəziyyətinin və sosial rifahının yaxşılaşdırılması və qeyri-neft sektorunun şaxələndirilməsi əsas prioritet olaraq qalacaq».

M.Əfəndiyev vurğulayıb ki, koronavirus pandemiyası Azərbaycanda qeyri-neft sektorunun aparıcı sahələrindən hesab edilən turizmə böyük zərbə vurub. «Amma keçən müddət ərzində müxtəlif dövlət proqramları, güzəştli kredit və lizinq mexanizmləri həyata keçirilərək kənd təsərrüfatının inkişaf səviyyəsi qorunub saxlanıb və hesab edirəm ki, bu sfera 2021-ci ildə qeyri-neft sektorunun əsas sahəsinə çevriləcək». 

Deputat qeyd edib ki, 2021-ci il Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən “Davamlı inkişaf üçün beynəlxalq yaradıcı iqtisadiyyat ili” elan edib. «BMT-nin nümunəvi üzv dövləti olaraq Azərbaycanın beynəlxalq nüfüzu, xüsusilə də tolerantlıq və multikulturalizm sahəsində dünyadakı liderliyi, habelə iqtisadi dayanıqlılığı bir daha onu sübut edir ki, Azərbaycan çağdaş dünyanın bir tərkib hissəsi kimi müasir çağırışlara müvafiq tezliklə Dağlıq Qarabağda bütün insanların yüksək həyat şəraitini təmin edərək, bütövlükdə Cənubi Qafqaz regionunda davamlı inkişafımızı bütün dünyaya nümayış etdirəcək. Həmçinin 2021-ci ilin ölkəmizdə “Quruculuq ili” elən edilməsi təsadüfi deyil və əsas hədəfimiz işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpası ilə yanaşı, Azərbaycan hökumətinin, beynəlxalq təşkilatların, xarici və yerli investorların iştirakı ilə Qarabağda yeni iqtisadi inkişaf modelinin tətbiqi olacaq».

Deputat bildirib ki, tətbiq edilən özünüməşğulluq proqramı çərçivəsində vətəndaşların doğma torpaqlarına, Qarabağa kiçik sahibkarlar olaraq qayıdacaqlar.  «Bildiyiniz kimi bu məqsədlə 2021-ci il üçün təsdiq olunmuş Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsində 2.2 mlrd manat vəsait nəzərdə tutulub».

İqtisadçı Zöhrab İsmayıl AzadlıqRadiosuna bildirib ki, 2021-ci ildə Azərbaycanda iqtisadi islaharlar zəruri olacaq. «Hazırda neft qiymətlər aşağıdır və Azərbaycanın neft gəlirləri kəskin azalıb. ARDNF öz gəlirlərindən xeyli artıq xərcləyəcək: 8 milyard manata gəlirə qarşı 12 milyard 250 milyon manat. Bu amil Azərbaycanda iqtisadi islahatları zəruri edəcək və çox güman ki, Azərbaycan hakimiyyəti buna getməyə məcbur olacaq».

Z.İsmayıl əlavə edib ki, xərclər çox olacaq və bu xərclər ehtiyyatdan ödəniləcək. «Düzdür, dövlət büdcəsi təsdiq edilib, amma bir sıra xərclər var ki, onların həcmi çox güman ki artacaq. Bu, əsasən işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpası ilə bağlı olan xərclərdir. Bu xərclər üçün 2,2 milyard manat vəsait ayrılsa da, bu, yetərli olmaya bilər. Lakin bəzi fondlar yaradılıb, güman ki, xarici kreditlər də cəlb olunsun. Digər tərəfdən işğaldan azad olunmuş ərazilərin bərpası işlərinə görə orada çoxlu iş yerləri açılacaq. Bu da iqtisadi camlanma üçün mühüm amildir».

Ekspert qeyd edib ki, ilk dəfə olaraq Azərbaycan höküməti 2021-ci ilin dövlət büdcəsində səhmləri dövlət nəzarətində olan şirkətlərdən əldə olunacaq dividentlər üzrə gəlirləri kəskin artırıb. «Bu, keçən illə müqayisədə təxminən 60 dəfə çoxdur. İndi bu rəqəm 168 milyon manata çatdırılıb. Bu da islahat zərurətindən irəli gəlir. Qeyd etdiyim şirkətlər dövlət imtiyazlarından, dəstəyindən istifadə edərək gəlirləri əldə edirlər, sonra xərclərini şişirtməklə belə bir görüntü yaradırlar ki, şirkətin mənfəəti olmayıb. Mənfəəti olsa da, hökümət onlara həmişə imkan yaradıb ki, onlar bu mənfəəti məsrəf etsinlər».

İqtisadçı hesab edir ki, iqtisadi böhran bu il də davam edəcək. «Çünki pandemiyanın hələ qarşısı alınmayıb, vaksinasiya prosesi çox güman ki, ilin sonuna kimi davam edəcək. Proses yoxsullaşmanın, təbəqələşmənin dərinləşməsinə səbəb olacaq. Eyni zamanda şirkətlərin, xüsusən qeyri-neft sektorunda olan şirkətlərin gəlirləri azalmağa davam edəcək».

Z.İsmayıl vurğulayıb ki, Azərbaycan bu il Avropaya qaz ixrac etməyə başlayıb. «Bu, mühüm iqtisadi hadisədir və Azərbaycanla Avropa Birliyin münasibətlərini genişləndirəcək».--0--