ARPA tövsiyə edir

Azərbaycan Mühasiblər və Risk Peşəkarları Assosiasiyasının fikrincə, bank sisteminin davamlılığı üçün əsas risk faktoru Birinci risk qrupu Azərbaycan Respublikası Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının fəaliyyəti ilə bağlıdır. Çünki bir tərəfdən Palata əmanətçilərin və sərmayədarların digər tərəfdən isə fəaliyyətini tənzimlədiyi maliyyə təsisatlarının incə maraqlarını qorumalıdır. Maraqların kəsişməməsi üçün Palatanın maliyyələşdirilməsi ya dövlət büdcəsi, ya da sərmayədarlar və əmanətçilər tərəfindən həyata keçirilərsə ortaq məxrəc qoruna bilər. İkinci halda yeni verginin tətbiqi ilə nəticələnə bilər.

Bundan başqa, maliyyə bazara elə inkişaf etməyib ki, Palata kimi tənzimləyicini saxlaya bilsin. Bazara problemli maliyyə təsisatlarının idarəetməsinə sürətlə və səmərəli müdaxilə edə bilən, eyni zamanda, likvidlik üzrə donor ola biləcək quruma ehtiyac yarana bilər. AMB-dən fərqli olaraq, Palata buna hazır deyil.

İkinci risk qrupu ondan ibarətdir ki, bank sektoru hələ də əhali, parlament və tənzimləyici ilə müəyyən çətinliklərlə üzləşir. Burada, Bank Assosiasiyasının maraqlarını birləşdirən alətlərin çeşidi artırılarsa və mövqeyini ictimaiyyətə çatdırılımasını intensivləşdirərsə müsbət nəticə əldə oluna bilər. Hazırda banklar kifayət qədər nüfuz itkilərinə məruz qalırlar. Bank sahəsi bankları iqtisadi modellərin dəyişməsinə və bununla bağlı risklərə hazırlaya bilən ekspert və alimlərlə daha effektiv əməkdaşlıq qura bilərdi.

Azərbaycanda bank kreditlərinin məcmusunun ÜDM-ə nisbəti region və dünya ölkələrilə müqayisədə böyük deyil. Əgər Yaponiyada bu 373,8% səviyyəsindədirsə, Rusiyada 52,4%-dirsə, Şərqi Avropa ölkələrində 70-80%-dirsə, Azərbaycanda bu göstərici 33,8% təşkil edir.

Üçüncü risk qrupu ölkənin maliyyə, ilk növbədə, valyuta bazarında cəmlənib. Məlumdur ki, 2011-ci ildə Mərkəzi Bankı valyuta bazarını beynəlxalq ticarət sisteminə keçidi haqqında qərar qəbul etdi. Bu da gözlənilən nəticəni tam şəkildə çatdırmadı.

Dördüncü risk qrupu sığorta sektoruna aiddir. Divan ekspertləri sığorta şirkətlərinin daxili bazarda valyuta risklərinin hedc (sığortalamaq) imkanından məhrumdurlar. Bu isə təkrarsığorta xidmətlərinin imkanlarını valyuta vəsaitlərinin ölkədən çıxmasına şərait yarada bilər.

Ekspertlərin fikrincə, iqtisadiyyatda böhranın əsas səbəbi idarəetmə ilə bağlıdır. Transmilli korporasiyaların təcrübəsi inteqrasiya olunmalıdır, beynəlxalq şirkətlərin idarəetmə təcrübəsindən yararlanmaq lazımdır. --17D—