Aşqabad Bəyannaməsi: bəs sonra?

Azərbaycan, Türkmənistan, Türkiyə və Aİ energetika üzrə bəyannamə imzalayandan sonar Azərbaycanda bir sıra KİV-lər bu hadisəni “Türkmənistanın TANAP-a qoşulması və onun öz qazını Azərbaycanın infrastrukturu vasitəsilə Avropaya nəql etməyə hazır olması” kimi qiymətləndirdi.

Amma Turan agentliyi sənədi öyrənib və Türkmənistan rəhbərliyinin davranışını analiz edərək bu qərara gəlib ki, tələsik qərarlar çıxarmaq olmaz. Çünki situasiya sürətlə inkişaf edir və müxtəlif variantlar var.

Əvvəla, Bəyannamədə tərəflər qeyd edir ki, bərabərhüquqluluq və qarşılıqlı faydanın təmin edilməsi üçün müvafiq kommersiya çərçivəsi lazımdır. Onlar beynəlxalq hüquqi aktlara, Avropa qanunvericiliyinə uyğun olmalıdır.

Bundan başqa, tərəflər türkmən qazının Avropaya ixracı üzrə Korporasiya (Caspian Development Corporation) yaradılmalması barədə konsensusa gəliblər. Həmçinin tərəflər beynəlxalq qaz şirkətləri ilə belə bir korporasiyanın səmərəli işləməsi üçün məsləhətləşmələri bəyəniblər.  

Yəni bu görüşə qədər müəyyən işlər görülüb və nəticədə AK türkmən tərəfinə “yol xəritəsi” təklif edib.

İkincisi, bu plan, yəqin ki, Türkmənistan rəhbərliyinin maraqlarına uyğun gəlib. Nəticədə AK vitse-prezidenti Şefçoviç Reuters-ə sensasion bəyanat verib: Avropa 2019-cu ildə türkmən qazı alacaq.

Üçüncüsü, AK hələ əmin deyil ki, türkmən qazı TANAP və Azərbaycan vasitəsilə nəql ediləcək. Çünki Xəzərdə Rusiya riskini nəzərə alır və özlərinə hesabat verirlər: Aİ “Türkiyə axını”na razılıq verməsə, hansı qarşıdurmalar ola bilər. Yəqin, Şefçoviç bu səbəbdən İrandan tədarükdən də danışıb.

Dördüncüsü, 1 maydan sonra Türkmənistan prezidenti nazirlər Natiq Əliyev və Taner Yıldızı qəbul edib. Hər ikisi ilə ikitərəfli layihələri detallı şəkildə müzakirə edib. Amma Türkmənistan prezidenti Aİ-nin məmurları ilə bundan əvvəl görüşüb.

Yəni Aİ təmsilçisi iclasa qədər, iclas vaxtı və sonra “birinci skripka” rolu oynayıb. Aşqabad üçün bu, vacibdir – Türkmənistan kəmərlərin təhlükəsiziliyi məsələləri ilə təkcə məşğul olmaq istəmir və beynəlxalq təşkilatların köməyini istəyir. –12А--