Azərbaycan qazının Türkiyəyə tədarükü 3,5 dəfə artırıla bilərmi?

TANAP-ın baş meneceri Saltuk Düzyol sensasion bəyanat verərək deyib ki, Türkiyə TANAP kəməri ilə tədarük edilən Azərbaycan qazının alış həcmini 21 mlrd kubmetrə artıra bilər.

Amma hələ nə hökumət, nə də SOCAR TANAP-ın baş menecerinin bəyanatını şərh etmir. Bu məmur Türkiyə adından bəyanat verə bilməz, çünki layihənin operatoru SOCAR-dır.

Turan analitiklərinin fikrincə, vəziyyətin bu ssenari ilə inkişafı üçün bir neçə amilə ehtiyac var.

Əvvəla, 2026-cı il üçün SOCAR-ın bəyanatına əsasən, TANAP-la   31 mlrd kubmetr qaz nəql edilməlidir. Bunun 16 mlrd kubmetri “Şahdəniz-2” qazı olacaq. Bu həcmin 6 mlrd kubmetri Türkiyəyə qalacaq. Bundan başqa, «Bakı-Tbilisi-Ərzurum» kəməri ilə Türkiyə “Şahdəniz-1” çərçivəsində 6 mlrd kubmetr almaqda davam edəcək və ümumi həcm 12 mlrd kubmetr olacaq.

İkincisi, SOCAR-ın bəyanatına görə, 2023-cü il üçün TANAP və yəqin, TAP da genişləndiriləcək və bunlarla “Abşeron” qazı da nəql ediləcək. TAP-ın genişləndirilən hissəsinə III Enerji paketinin elementləri (50% üçüncü tərəfə verilə bilər) tətbiq edilsə, Türkiyə bazarına qaz tədarükü artırıla bilər. Azərbaycan qazına Balkan ölkələrində ehtiyac var, amma onların tələbatı az – milyard kubmetrə yaxındır.

Üçüncüsü, 2026-cı il üçün “Ümid-Babək” və AÇG-nin dərin laylarından qazın da TANAP-la nəqli nəzərdə tutulur. Amma “Cənub qaz dəhlizi” Türkiyə-Yunanıstan sərhədinə kimi yüklü olacaq. Avropa bazarındakı qiymət qane etməsə, Azərbaycan öz qazını Türkiyəyə sata bilər.

2015-ci ilin yayından Rumıniya Rusiya qazından imtina edir. Bu ölkə 2007-ci ildə 18 mlrd kubmetr qaz istehlak edib, RF-dən 5 mlrd m3 qaz alıb. Ötən il enerjidən səmərəli istifadə və alternativ energetikanın tətbiqi sayəsində istehlak həcmini 11 mlrd kubmetrə endirib. Həmçinin ölkədə qaz yataqları tapılıb. Onları 2018-2020-ci illərdə istismar etmək nəzərdə tutulur. Rumıniya martda Moldovaya az həcmdə qaz ixrac etməyə başlayıb. Tezliklə RF qazından 95% asılı olan Bolqarıstana da qaz ixracı nəzərdə tutulur. 2019-cu ildən  Rumıniya Azərbaycan və Yunanıstandan intenkorrektor vasitəsilə qaz ala bilər (LNG terminalı var). –12А--