DB etiraf edib ki, dekarbonizasiya addımları üçün Azərbaycana milyardlarla dollarlıq investisiya lazımdır

Noyabrın 29-da Dünya Bankının ekspertləri Bakıda "Ökənin iqlimi və inkişafı haqqında hesabat" (CCDR) təqdim edərək, Azərbaycanın 2060-ci ilə qədər dekarbonizasiya və davamlı inkişaf tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün 44 milyard dollara yaxın investisiya tələb edəcəyini vurğulayıblar. Bu xərclərin əhəmiyyətli bir hissəsinin özəl sektorun cəlb edilməsi ilə kompensasiya edilə biləcəyinə dair nikbinlik var.

Dünya Bankının Avropa və Mərkəzi Asiyanın ekoloji landşaftına dair aparıcı eksperti Andrea Liverani Azərbaycanı Dünya Bankının iqlim və inkişaf haqqında hesabat hazırlamaq üçün seçdiyi ilk ölkələrdən biri kimi qeyd edib. Bu seçim karbohidrogenlərin inkişafı və ixracının iqlim dəyişikliyinə birbaşa təsiri ilə izah olunur.

Məruzədə ÜDM-in üçdə birini və ixracın 90% - ni təşkil edən neft-qaz sektorundan çox asılı olan Azərbaycan iqtisadiyyatının şaxələndirilməsinin zəruriliyi vurğulanır. Neft ehtiyatlarının daha 25 il davam edəcəyi gözlənildiyindən, emissiyaları azaltmaq üçün "yaşıl" hidrogen istehsalı və kənd təsərrüfatının modernləşdirilməsi kimi aşağı karbonlu iqtisadiyyat yaratmaq səyləri tövsiyə olunur.

Həddindən artıq otlaq nəticəsində torpaqların deqradasiyası və səhralaşma problemlərini nəzərdən keçirən hesabatda hökumətin bu riskləri nəzərə almasının vacibliyi vurğulanır. Dünya Bankının Cənubi Qafqaz üzrə direktoru Rolanda Prays dekarbonizasiya layihələrinə investisiya qoyuluşunun sürətləndirilməsinin tərəfdarıdır.

Azərbaycan Paris İqlim sazişini imzalasa da, hesabatda xalis sıfır emissiya səviyyəsinə çatmaq üçün milli səviyyədə öhdəlik götürmədiyi qeyd olunur. Ölkə istixana qazı emissiyalarını 2030-ci ilə qədər 35%, 2050-cı ilə qədər 40% azaltmaq üçün 1990-cu il səviyyəsinə nisbətən hədəflər qoymuşdur. Bununla birlikdə, yanacaq-enerji sektorundan çox asılı olan iqtisadiyyatın mövcud quruluşu ilə əlaqəli problemlər karbonlaşmanın qarşısını ala bilər.

Hesabatda iqtisadiyyatın fosil yanacaqlardan keçidinin, özəl kapitalın və ekspert biliklərinin cəlb edilməsinin zəruriliyindən bəhs olunur. Cənubi Qafqaz üzrə beynəlxalq maliyyə korporasiyasının regional meneceri İvan Fernandes Duarte perspektivli iqtisadiyyat qurmaq üçün fosil yanacaqlardan tədricən imtina etməyin vacibliyini vurğulayıb.

Dünya Bankı, əhalinin ən yoxsul təbəqələrinin ünvanlı sosial müdafiəsi tədbirlərini həyata keçirərkən fosil yanacaq subsidiyalarının daha da azaldılmasının tərəfdarıdır. Hesabatda, ölkənin quraqlığa məruz qalması və ekstremal hava şəraiti ilə ağırlaşan su çatışmazlığı nəzərə alınmaqla iqlim dəyişikliyinin su ehtiyatlarına təsiri də araşdırılır.

Azərbaycanın əhəmiyyətli nümayəndə heyətinin iştirak etdiyi Dubayda keçirilən COP28 dünya iqlim sammiti ərəfəsində təqdim olunan hesabat müxtəlif sektorlarda dekarbonizasiya və davamlı inkişaf tədbirlərini əhatə edir. Hesabat Dünya Bankının saytında hələ mövcud olmasa da, noyabrın 30-da Bakıda keçirilən Milli Sənaye təhlükəsizliyi sammitində əsas mövzu olacaq "karbon neytrallığı" və dekarbonizasiya ilə bağlı daha geniş müzakirəyə uyğundur.