"İşsizliyin Sığortalanması haqqında� Qanun daha çox əhalinin aldadılmasının yeni növünü xatırladır

Bakı/15.06.17/Turan: Milli Məclisdə birinci oxunuşda "İşsizliyin Sığortalanması haqqında" Qanun layihəsi qəbul olunub. Sənəd işsizlərə kompensasiya verilməsi məqsədi ilə işləyənlərin əmək haqqından və işəgötürənlərin gəlirlərindən Sığorta Fonduna məcburi ödənişlərin edilməsini nəzərdə tutur.

Qanunun mətnində ödənilməli sığorta haqlarının sığorta olunmuşlar üçün əmək haqqının 0,5%-i və sığorta edən üçün isə nəzərdə tutulmuş Əmək Haqqı Fondunun 0,5%-i qədərində təşkil etdiyi göstrərilir. Əgər işçinin sığorta stajı 3 ildən 5 ilə qədərdirsə, o, orta aylıq əmək haqqının 50%-i, əgər bu staj 5 - 10 ildirsə, orta aylıq əmək haqqının 55%-i, staj 10 ildən yuxarı olduqda isə orta aylıq əmək haqqının 60%-i həcmində işsizlik müavinəti alacaq.

Yeni qanuna əsasən, ödəniş 6 ay müddətinə təyin olunur. Əgər bu müddət ərzində sığorta olunan iş tapmayıbsa, onda ödənişlər daha 3 ay uzadılır, ödəniş məbləği isə aybaay minimum səviyyəyə çatana qədər azaldılır. İşsizlikdən sığortalanma üzrə toplanmış mükafatların yarısı, işsiz vətəndaşların fərdi və yalnız özü üçün işlə məşğulluğunun təmin olunması tədbirlərinə yönəldiləcəkdir. Gözlənilir ki, bu sığorta növü üzrə mükafatlar ildə 50 mln. manat təşkil edəcək və bunun 25 mln. fərdi və yalnız özü üçün məşğulluq üzrə tədbirlərə yönəldiləcək. Bu, dünyada ən aşağı göstəricidir, belə ki, bəzi ölkələrdə sığorta haqqı maaşın 3-5% -nə çatır.

Cəmiyyətdə vətəndaşların pensiyaya çıxmaq yaşının hər il artdığını və indi çoxlarının həmin yaşa qədər sağ qalmadığını xatırlayaraq, bu qanunu xalqın cibindən pul çıxartaq yollarından biri kimi nəzərdən keçirirlər.

Vətəndaşların Əmək Hüquqlarının Müdafiəsi Liqasının sədri Sahib Məmmədov "Turan" üçün şərh edib ki, bu qanunun qəbul edilməsi ilə işçilərlə əmək müqaviləsi bağlayan işəgötürən onları icbari dövlət sığortasına cəlb etməklə işçiləri aylıq əmək haqqının 22%-i deyil, 22,5%-i qədərində sığortalamalı olacaq. İşçilərin əmək haqqının 3%-i yox, 3,5%-i Sosial Sığorta Fonduna ötürüləcək.

Planlaşdırılır ki, hər il Fonda təxminən 80-85 mln. manat daxil olacaq. Bu fonddan sığortanı yalnız əmək müqaviləsi olan və işdən ixtisara əsasən çıxarılmış işçilər alacaqlar. Bu isə o deməkdir ki, işsizlərin çox az hissəsi, həm də yarım ildən çox olmayaraq, sığorta ödəmələri ala biləcək, çünki Azərbaycanda, əsasən, işdən ixtisara görə deyil, əmək müqaviləsinin müddəti bitdikdən sonra çıxarırlar.

"Əvvəlcə qanun layihəsi daha cəlbedici görünürdü. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi hətta işdən öz istəyi ilə çıxanlara sığorta verilməsini nəzərgə tuturdu. Lakin Maliyyə Nazirliyi qanun layihəsini "kəsdi" və indi pulu yalnız ştatların ixtisarına görə və müəssisənin bağlanması nəticəsində işsiz qalmış adamlar alacaq", - deyə S.Məmmədov dəqiqləşdirib.

Qanun 2018-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minəcək. Analoji qanun Türkiyədə fəaliyyət göstərir.

Əmək naziri Maksim Topilin belə hesab edir ki, Rusiyada perspektivdə işsizliyə görə müavinətlərin maliyyələşdirilməsinin sığorta modelinə qayıdılması mümkündür. Bu ölkədə 1990-cı illərin əvvəlindən 2001-ci ilə qədər Büdcədənkənar Məşğulluq Fondu mövcud idi və o, Əmək Haqqı Fondunun 1,5-2%-i məbləğində haqların toplanması vasitəsilə doldurulurdu. Amma indi işsizlik müavinəti, əslində, dövlət sosial yardımı forması olmaqla, Federal Büdcənin ümumi daxilolmalarından maliyyələşdirilir. Əmək Nazirliyində aparılmış hesablamalar göstəmişdir ki, işini itirmiş adamların müdafiəsini təmin etmək üçün hətta Əmək Haqqı Fondundan 1% həcmində ayırmalar kifayət edərdi. Topilin bunu РБК-ya müsahibəsində bildirib. -0--