Azərbaycanda Rusiya şirkətlərinin iştirakı artır

Müqavilə Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin doğum günündə elan edildi və bu, həm Rusiyada, həm də Azərbaycanda təqdir oluna biləcək xoş bir təsadüfdür, çünki hər iki dövlət bu il əməkdaşlığın bütün sahələrində oxşar mövqelər nümayiş etdirir.

Postsovet məkanında siyasi dəstək olmadan hər hansı böyük biznes layihəsinə girmək mümkün deyil, LUKOIL və “Qazprom” kimi nəhənglərin bu il Azərbaycanla əməkdaşlığının artırması Rusiya-Azərbaycan əlaqələrinin inkişafının göstəricisidir.

“Şahdəniz” layihəsindəki iştirakın artırılması ilə bağlı müqaviləni şərh edən LUKOIL prezidenti bunları deyib: “LUKOIL da daxil olmaqla Rusiya kapitallı minə yaxın şirkət 2018-ci ildə dövlət başçıları Vladimir Putinlə İlham Əliyevin görüşü zamanı imzalanmış Rusiya - Azərbaycan əməkdaşlığının əsas sahələrinin inkişafı üzrə Fəaliyyət Planının icrasına cəlb edilib. “Şahdəniz” layihəsində iştirak payımızın artması milli iqtisadiyyatın perspektivli sektorlarında sinerji üçün yeni imkanlar açır. Son iki il yarım ərzində LUKOIL ciddi istehsal və nəqliyyat infrastrukturu yaratmaqla bizim üçün strateji bölgə olan Xəzər dənizində böyük təcrübə toplayıb. Fəxr edirik ki, neft və qaz hasilatında lider olan Xəzəryanı dövlətlər prioritet beynəlxalq layihələrin həyata keçirilməsində bizə güvənirlər".

28 sentyabr 2021-ci ildə LUKOIL Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda bp-dən SWAP kəşfiyyat layihəsinin 25% payını alıb (əqdin 2021 -ci ilin sonuna qədər bağlanması gözlənilir). O vaxt Ələkbərov qeyd etdi ki, "BP və SOCAR ilə birgə layihəyə qoşulmaq enerji sektorunda beynəlxalq əməkdaşlığı inkişaf etdirmək üçün Rusiya və Azərbaycanın milli maraqlarına cavab verir".

2021-22-ci illərdə başlayacağı gözlənilən növbəti layihə LUKOIL-un (Türkmənistanın payının bir hissəsi hesabına) operator olmaq istədiyi və SOCAR-ın 30%-ə sahib olacağı Xəzər “Dostluq” layihəsidir.

Bir neçə ildir ki, LUKOIL neftinin bir hissəsini Xəzər dənizinin Rusiya sektorunun “Korçagin” və “Filanovskoye” yataqlarından Bakı-Ceyhan neft kəmərindən istifadə edərək dünya bazarına çatdırır.

LUKOIL-ın SOCAR üçün bp kimi bir strateji tərəfdaş olmağa qərar verdiyi təəssüratı yaranır.

Azərbaycan Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham Şabanın ASTNA-ya verdiyi müsahibədə dediyinə görə, "LUKOIL uğurlu biznes aparır, milyardlarla dollar gəlirləri var və daxil olacağını vəd etdiyi layihələri öyrənir".

SOCAR-ın İnvestisiya və Marketinq üzrə vitse-prezidentinin müavini Vitali Bəylərbəyov ASTNA-ya bildirib ki, “LUKOIL-un Azərbaycanın karbohidrogen layihələrinə artan marağı onların ticari cəlbediciliyi, Azərbaycanda hüquqi rejimlərin sabitliyi, habelə “Şahdəniz” yatağı da daxil olmaqla regionu bilməsi ilə izah olunur. LUKOIL bu layihənin başlanğıcından o yatağın mənimsənilməsində iştirak edir".

LUKOIL-ın qlobal iqlim dəyişikliyinə reaksiya vermə təcrübəsi də əhəmiyyətlidir və şirkət istehsalda karbon izini azaltmağa, dünyanın sənaye obyektlərini ən səmərəli fosil enerji mənbələri ilə təmin etməyə çalışır.

"Qazprom"a gəlincə, o, 2021-ci ildə azərbaycanlı tərəfdaşları ilə qaz tranziti və svop əməliyyatlarını sınaqdan keçirib.

Söhbət Şimali Qafqaz-Zaqafqaziya qaz kəmərinin təmiri ilə əlaqədar Rusiya qazının Azərbaycan ərazisindən Gürcüstana tranzitindən gedir. Bu tranzit martın 17-dən mayın əvvəlinə qədər həyata keçirilib. Gürcüstanda xəbər verildi ki, bu əməliyyat sayəsində Ermənistan öz ehtiyaclarını "mavi yanacaqla" ödəyə bildi, yəni bu, əslində dostcasına regional jest oldu.

2021-ci ilin avqustunda "Qazprom" və "Azerkontrakt" 2023-cü ilə qədər (gündəlik 0,5 milyon kubmetr) mövsümi svop qaz tədarükü barədə razılığa gəldilər. SOCAR-la təmsil olunan Azərbaycan bu əməliyyatları avqust ayından həyata keçirir və “Qazprom” qışda analoji həcmləri Azərbaycana qaytaracaq.

Qeyd edək ki, "Qazprom" 2000-2006-cı illərdə Azərbaycana müntəzəm olaraq qaz verib. Daha sonra "Şahdəniz" yatağının işə salınması səbəbindən tədarük dayandırılıb.

2010-2014 -cü illərdə Azərbaycan Rusiyaya qaz tədarük edib. 2015-ci ildə Azərbaycan Metanol Zavodu üçün Rusiya qazının tədarükünü təşkil etmək cəhdləri oldu (qısa müddət).

Daha sonra “Qazprom” 2017 və 2018-ci illərdə Azərbaycana qaz verib, lakin “Şahdəniz”də Mərhələ 2”-nin işə salınması ilə bu cür əməliyyatlar dayandırılıb.

Bakıda "Qazprom"un ofisi fəaliyyət göstərir və o, fəaliyyətini məhdudlaşdırmayacaq.

 Qeyri-neft əməkdaşlığı

Maraqlıdır ki, 2021-ci ildə Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan arasında qeyri-neft sektorunda əməkdaşlıq səviyyəsi də artmaqdadır.

Belə ki, Azərbaycan gömrüyünün məlumatına görə, 2021-ci ilin 8 ayı ərzində Rusiya Federasiyası yanacaq-enerji kompleksi ilə əlaqəli olmayan sahələrdən Azərbaycan məhsullarının satın alınmasında Azərbaycanın digər tərəfdaşları arasında lider oldu - 522,28 milyon dollar. Bu, Azərbaycanın qeyri-neft məhsullarının ixracının üçdə bir hissəsidir.

Yanvar-avqust aylarında iki ölkənin xarici ticarət dövriyyəsi 1,7 milyard dolları keçib.

Rusiya bu il Azərbaycanın məhsullarını aldığı ölkələr siyahısında birinci yeri tutub (1.235 milyard dollar - Azərbaycanın ümumi idxalının 16.81%-i). Azərbaycanın Rusiyaya ixracatı 2021-ci ilin yanvar-avqust aylarında 15% artaraq 2020-ci ilin eyni dövründəki 463 milyon dollara qarşı 545 milyon dollar təşkil edib.

Sentyabrın sonunda Rusiya Federasiyasının Azərbaycandakı ticarət nümayəndəsi Ruslan Mirsayapov Rusiya Federasiyasının 2024-cü ilə qədər Azərbaycanla qarşılıqlı ticarət dövriyyəsini 2019-cu ilə nisbətən 40% artırmağı planlaşdırdığını açıqlayıb.

Azərbaycan ilə Rusiya arasında ticarət dövriyyəsi 2019-cu ilin sonunda 3 milyard dollar təşkil edib, lakin 2020-21-ci illərdə onun azalması koronavirus pandemiyası səbəbiylə karantin məhdudiyyətləri ilə bağlıdır. -0-