Azərbaycanın iqtisadi artımı qlobal yavaşlama şəraitdə sabitlik və qeyri-müəyyənliklə qarşılaşır

Trampın yeni enerji və tarif siyasətinin dünya bazarında neftin və qazın qiymətinə təsirləri qısa,  orta və uzunmüddətli dövrdə Azəbaycan iqtisadiyyatında da bir sıra neqativ nəticələr doğura bilər. Qərarlaşmış tendensiyaların qiymətləndirilməsi və perspektiv təhlillər göstərir ki, fundamental islahatlar və ciddi dəyişiklər baş verməzsə xarici şokların təsirindən Azərbaycanda iqtisadiyyatında 2026-cı ildən başlayaraq böhran müşahidə oluna bilər.

11 may 2023-cü il tarixdə ABŞ-da Respublikaçıların Prezident seçkisi öncəsi toplantısında  çıxış edərkən “Qaz, Bala, Qaz” şüarını[1] gələcəkdə enerji siyasətinin lokomotivinə çevirəyini elan edən Donald Tramp prezident  səlahiyyətlərinin icrasının ilk günündə ölkənin neft və qaz hasilatını artırmaq üçün Enerji Fövqəladə Vəziyyəti[2] Aktını imzaladı və bunun məntiqi ardıcıllığı üzrə ABŞ-ı Paris iqlim sazişindən çıxartdı. Bununla da bir daha qalıq yanacağı  gündəliyinə sadiqliyini nümayiş etdirdi.

Uzun illərdir ki, ölkədə orta aylıq əməkhaqqının əhalinin real gəlirlilik səviyyəsini ifadə etmədiyini söyləyirik. Çünki orta aylıq əməkhaqqını şişirdən neft-qaz və dövlət sektorundakı yüksək əməkhaqqının yüksək olması ilə bağlıdır. Belə ki, 2024-cü ilin yanvar-noyabr aylarında ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı 2023-cü ilin müvafiq dövrünə nisbətən 8,0 faiz artaraq 996,8 manat təşkil etmişdir. Əməkhaqqı neft-qaz sektorunda 3717 manat, qeyri neft-qaz sektorunda 947 manat təşkil etmişdir.

Resurs dövlətlərinin paradoksal inkişaf trayektoriyası müxtəlif epitetlərlə ifadə olunur. Bununla bağlı çeşidli istilahlardan istifadə olunur: “resurs lənəti”, “iblis ifrazatı”, “qeyri-düzgün inkişaf”, afrika qızdrıması”, “holland sindromu”, “paradoksal bolluğu” və s. Dünyada adambaşına düşüən ÜDM həcminə görə lider ölkə olan Qətər də başqa bir maraqlı ifadədən də istifadə olunur: “neftin uşaqları”.