Asan Xidmətin yaranması ilə iqtisadi cinayətkarlıq iki dəfə artıb

Qətnamənin əsasını "ASAN Xidmət Azərbaycan" konsepsiyasından istifadə olunması ideyası təşkil edib, XİN məlumat yayıb.

Qətnamədə qeyd olunub ki, Asan Xidmətin texnologiyası insan hüquqlarının qorunmasına və korrupsiyanın qarşısının alınmasına töhfə verir. Yəni, bu xidmətin işə başladığı vaxtdan Azərbaycanda korrupsiya əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Əgər bu, doğrudursa, Azərbaycan DİN-in illik hesabatlarında da korrupsiyaya qarşı mübarizədəki uğurlar əksini tapmalıdır.

Baş Prokurorluğun saytında korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair statistik göstəricilər haqda bölmə var, ancaq orada məlumat yoxdur. Baş Prokurorluğun Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin rəhbəri Kamran Əliyevin 2017-ci il 6 iyun tarixli nitqində korrupsiyaya qarşı uğurlu mübarizədən danışılır, ancaq bu uğura dair göstəricilər sadalanmır.

http://www.yap.org.az/az/view/news/20759/kamran-eliyev-azerbaycanda-korrupsiyaya-qarshi-mubarize-dovlet-seviyyesinde-aparilir.

2015-ci ildə K.Əliyev birinci yarımildə vətəndaşlardan 5105 müraciətin daxil olduğunu bildirib, ancaq əvvəlki illərə dair müqayisəli göstəriciləri təqdim etməyib.

Hökumətyönlü "Xalq Qəzeti"ndə "Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı ciddi mübarizə aparılır" adlı məqalədə (09.06.2017) Asan Xidmətin uğurlu təcrübəsindən danışılır, ancaq mübarizənin uğurlu olduğuna dair sübutlar göstərilmir. http://xalqqazeti.com/az/news/economy/86690

Azərbaycan prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyi ((Asan Xidmət Mərkəzi) prezidentin 13 iyul 2012-ci il tarixli 685 saylı fərmanı ilə yaradılıb, sentyabrın 5-də isə yeni agentliyin strukturu təsdiqlənib.

Turan agentliyi DİN-in 2011-2012-ci (hələ Asan Xidmətin olmadığı vaxtlar), həmçinin 2016-2017-ci illər üçün statistik hesabatlarını müqayisə edib.

Təəccüblə qeyd olunub ki, ayrı-ayrı cinayət növləri (kidneppinq, narkotik maddə alveri, qətl, mülkiyyət əleyhinə cinayətlər və s.) üzrə rəqəmləri hesablayarkən, hətta əvvəlki illə müqayisədə göstəricilərin artım (azalma) dinamikası barədə məlumat verərkən DİN korrupsiya göstəricilərinə dair ayrıca bir sətir belə qeyd etməyib.

Yalnız 2017-ci ildə bildirilib ki, korrupsiya 17,4% azalıb (41 hal), həm də bu və əvvəlki illər üzrə mütləq göstəricilər DİN-in saytında yoxdur.

Yəqin, korrupsiya hallarının sayının artmasını gizlətmək məqsədilə bu göstəricilər açıqlanmır, korrupsiya cinayətləri üzrə statistika isə "iqtisadi cinayətlər" sırasına daxil edilir, Turan belə qərara gəlib və iqtisadi cinayətlər üzrə statistik məlumatları müqayisə edib.

Məlum olub ki, 2011-ci və 2012-ci illərdə 7722 (+1580; 25,7%) və 6996 (-726; -9,4%) "iqtisadi cinayətkar" tutulub. 2016-2017-ci illərdə, Asan Xidmətin fəaliyyəti müddətində göstəricilər daha yüksək olub - 12798 (+1439; + 12,7%) və 12,824 hal.

Bu məlumatlar Asan Xidmətdə rüşvət alındığını göstərmir. Başqa ehtimal ola bilər - Asan Xidmətin fəaliyyəti ilə qanunsuz gəlirlərini itirən dövlət məmurları digər xidmət sahələrində rüşvətxorluğu genişləndirməklə məhdudlaşmış korrupsiya imkanlarının yerini doldurublar. Asan Xidmətin fəaliyyət göstərməsilə korrupsiyanın da aid olduğu iqtisadi cinayətlər demək olar ki, ikiqat artıb.

Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizədə uğur müşahidə olunmur. Əks halda, rəsmi saytlarda və məmurların nitqlərində müvafiq rəqəmlər açıqlanardı.

Eyni zamanda Transparency International beynəlxalq təşkilatının Azərbaycanda korrupsiya qavrama üzrə illik indeksləri ölkənin 139-cu yerdən (2012-ci ildə) 122-ci yerə (2017-ci il) qalxdığını göstərir.

Hər dəfə hökumətin çıxışlarında Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı dövlətin mübarizəsindən danışılır. Əgər kommunal sahədə, əsasən Asan Xidmətin əhatə etdiyi sahələrdə uğur varsa və onlar (qəbul edilmiş korrupsiya əleyhinə yeni qanunlarla yanaşı) Transparency International-ın reytinqlərində əksini tapırsa, ictimai həyatın digər sahələrində korrupsiya azalmır.

Turan dəfələrlə yerli icra hakimiyyəti orqanlarında korrupsiyanın genişlənməsi, əsasən fərdi torpaq sahələrində özəl tikintinin razılaşdırılması proseduruna dair korrupsiya haqqında analitik materiallar dərc edib.

Hüquq-mühafizə orqanları, səhiyyə, digər dövlət fəaliyyəti sahələri, eləcə də çoxmərtəbəli yaşayış evlərinin tikintisi və s. korrupsiya ilə əhatə olunub.

Asan Xidmətə gəlincə, həqiqətən korrupsiyaya qarşı mübarizədə analoji innovasiyaların uğurlu təsiri Gürcüstanda olub.

Analoji strukturlar - Ədliyyə evləri bu ölkədə Saakaşvilinin prezidentliyi dövründə iqtisadiyyat və davamlı inkişaf naziri Vera Kobaliya tərəfindən yaradılıb.

Onun iş təcrübəsi o qədər yüksək qiymətləndirilib ki, 2016-cı ildə V.Kobalia İndoneziya hökumətində iqtisadi islahatlar üzrə baş məsləhətçi təyin olunub. 2 illik fəaliyyəti ərzində ölkəni biznesin aparılması üzrə reytinqdə 40-cı yerə çıxarıb. O, elektron xidmətlər təqdim edib, İndoneziyada Gürcüstan modeli üzrə Ədliyyə Evi inşa etdirib.

Turan Azərbaycanda telekommunikasiya sahəsində ekspert, BMT Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (International Telecommunication Union (ITU) eksperti Abdul Qəhrəmanzadənin rəyini soruşub.

O, öncə xatırladıb ki, 15 il müddətinə nəzərdə tutulmuş 17.02.2003 tarixli "İKT layihəsi" "başa çatmadı". Bu illərdə kiçik Estoniya dünyaya Skype bəxş etdi və 2005-ci ildə özünün "Pələng sıçrayışı" İKT proqramını yerinə yetirdi. Üstəlik, "Skype"dan dünya pulsuz istifadə edirsə, ASAN xidmət ödənişlidir.

Baxmayaraq ki, Azərbaycanın "Elektron hökumət" konsepsiyası xidmət dəstinin (sənədlər, müəssisə və təşkilatlardan arayışlar) məmurların birbaşa iştirakı olmadan təqdim edilməsini nəzərdə tutur, Asan Xidmətdə dövlət qulluqçularından ibarət böyük bir ordu çalışır.

"İnformasiya texnologiyaları"ndan istifadə bizim xidmətimiz deyil (onları biz yaratmırıq), Azərbaycan kimi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə öz yeni işlərini tətbiq etməklə maksimum mənfəət əldə etməyə can atan xarici istehsalçıların maliyyə maraqlarının təmin olunmasıdır.

Görünür, rəqəmsal texnologiyanın məhsulu olan ASAN ölkədə demokratiyanın inkişafının və şəffaflığın qarantı deyil. Bundan əlavə, "avtoritar rejimlər" şəraitində hər bir insan haqda məlumat bazasının yaradılması şəxsi həyatın toxunulmazlığına və insan hüquqlarına təhlükə yarada bilər, xüsusilə də seçki və referendum proseslərində, KİV-də özgəfikirliliyə qarşı mübarizə zamanı", beynəlxalq ekspert əlavə edib.