Azərbaycan demokratiyaya keçid yolunda pis göstəricilər nümayiş etdirir

Almaniyanın Bertelsmann Fondu (Bertelsmann Stiftung) yanvarın 22-də keçid dövründə olan ölkələrin demokratiya yolundakı nailiyyətlərini əks etdirən növbəti Bertelsmann Transformationsindex 2014 (BTI) tədqiqatını dərc edib.

Azərbaycan inkişaf etməkdə olan və keçid iqtisadiyyatına malik olan 129 dövlət, o cümlədən Rusiya, Ermənistan, Gürcüstan, Uruqvay, Sloveniya, Polşa, Çili, Bolqarıstan və s. arasında 88-ci yeri tutub. Almaniya və ya ABŞ kimi inkişaf etmiş ölkələr araşdırmada iştirak etməyib.

İrandan başqa (115-ci yer) yaxın qonşularda vəziyyət nisbətən yaxşı olub: Türkiyə (20), Gürcüstan (48), Ermənistan (66), Rusiya (77).

Reytinq iştirakçıları siyahıda demokratik islahatlar miqyasının azalması dərəcəsi üzrə yer alır. Bertelsman Fondunun iki ildə bir həyata keçirdiyi tədqiqatında cəmiyyətin siyasi transformasiya dərəcəsi, iqtisadi dəyişikliklər və dövlət idarəçiliyi sahəsində uğurlar nəzərə alınır.

Bertelsman Fondunun tədqiqatçıları reytinqi tərtib edərkən ölkələri 17 meyar üzrə qiymətləndirir. Bu meyarlara vətəndaşların siyasi həyatda iştirakı, hüquqi sistemin keyfiyyəti, demokratik institutların sabitliyi, sosial-iqtisadi inkişaf və rəqabətin inkişafı da daxildir.

Əvvəlki reytinqlə müqayisədə siyahıda Azərbaycanın mövqeyi pisləşib. Məsələn, 2008-ci ildə ölkə 85-ci yeri tutub.

Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, Azərbaycanda siyasi sahədə vəziyyət iqtisadi sahədə olduğundan daha pisdir. Demokratiya statusu 3,9 balla qiymətləndirilib. Siyasi iştirak – azad seçki, səmərəli hakimiyyət, toplaşmaq azadlığı, qanunun aliliyi kimi göstəricilər aşağı ballar alıb. Demokratik institutların sabitliyinə (2.0), siyasi və sosial inteqrasiyaya (3.0) çox aşağı qiymət verilib.

Sosial-iqtisadi inkişaf: bazarın təşkili, iqtisadi imkanlar, xüsusi mülkiyyətin müdafiəsi, beynəlxalq kooperasiya göstəriciləri orta hesabla 5.0 bal alıb.

Tədqiqatçıların fikrincə, Azərbaycan kimi ölkələrdə vəziyyət cəmiyyətin qütbləşməsinin güclənməsi və gərginliyin artması təmayülünü əks etdirir. Demokratiyanın əsas aspektləri – azad seçkilər, insan hüquqlarına riayət edilməsi, toplaşmaq və KİV azadlığı tədqiqatda iştirak edən bütün ölkələrdə getdikcə daha çox məhdudlaşdırılır, deyə BTİ layihəsinin rəhbəri Sabine Donner təqdimat zamanı qeyd edib. Onun sözlərinə görə, demək olar ki, bütün ölkələrdə cəmiyyətin vədlərini yerinə yetirməyən hakimiyyətin siyasətindən məyusluğu artır. Bu, qaçılmaz olaraq əhalinin vətəndaş fəallığının artmasına və geniş miqyaslı etirazlara gətirib çıxarır, deyə ekspert bildirib. -0-