Fəallar Avropa Şurasının layihələrinin effektivliyini şübhə altına alıblar

Bakı/26.10.18/Turan: Azərbaycanın vətəndaş cəmiyyəti fəalları 2015-2018-ci illərdə Azərbaycanda həyata keçirilən Avropa Şurası və Avropa İttifaqı layihələrinin effektivliyini şübhə altına alıblar. Turan agentliyinin həmsöhbətləri ehtimal edirlər ki, bu layihələr demokratik hüquqlar və azadlıqlarla bağlı vəziyyətin yaxşılaşmasına xidmət etməyib, əslində bu sahədə vəziyyət daha da pisləşib.

2015-2018-ci illərdə "Yaxşı idarəetmə naminə tərəfdaşlıq" çərçivəsində Azərbaycanda 4 layihə həyata keçirilib. 5,2 mln. avro dəyəri olan bu layihələr Avropa İttifaqı və Avropa Şurası tərəfindən maliyyələşdirilib. Layihələrdə məqsəd ifadə və media azadlığının inkişafına yardım, korrupsiyaya qarşı mübarizə səviyyəsinin artırılması, Ədliyyə Akademiyasının rolunun və potensialının gücləndirilməsi, hakimlərin təlimi və ədalətli mühakimə sisteminin effektivliyinin və keyfiyyətinin artırılması idi. Ancaq layihələr islahatlara təkan verməyib, əksinə onlara mane olub.

"Statistikaya fikir versək, 2104-cü ilədək məhkəmələr diffamasiya işləri üzrə bir dənə də həbs hökmü çıxarmayıb. Amma 2015-2017-ci illər arasında Avropa Şurası təlimlər keçəndən sonra 2017-ci ildə diffamasiya hökmü üzrə 5 nəfər həbs olunub. Bu illərdə çoxlu sayda insan cinayət məsuliyyətinə cəlb olunub və cərimə hökmləri çıxarılıb. Mən anlaya bilmirəm ki, AŞ-nin ekspertləri təlimlərdə Azərbaycan hüquq-mühafizə orqanlarının və ədliyyə sistemi işçilərinə nə öyrədiblər ki, bu statistika azalmaq əvəzinə artıb", - araşdırmaçı jurnalist Xədicə İsmayılova bildirib.

Jurnalist diqqəti ona yönəldib ki, əgər 2014-cü ildə siyasi məhbusların sayı 98 nəfər idi, indi, 2018-ci ildə siyasi məhbusların sayı 130 nəfərədək çoxalıb.

"Bu illər ərzində Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi Azərbaycana qarşı Avropa Konvensiyasının 18-ci maddəsi (Hüquqlarla bağlı məhdudiyyətlərdən istifadənin hədləri) üzrə 7 iş üzrə qərar qəbul edib. Orada siyasi ayrı-seçkiliyə yol verildiyi tanınıb. O hökmlərin bir çoxu məhz 2015-ci ildən sonraya təsadüf edir. Mən bilmirəm, AŞ Azərbaycanda hakimlərə nə öyrədib, amma onların davranışında müsbət dəyişiklik olmayıb", - o qeyd edib.

Onub sözlərinə görə, QHT-lərlə bağlı qanunvericiliyə dəyişikliklər hazırlamaq üçün AŞ məsləhətçi ekspertlər göndərib.

"O ekspertlər hökumətin narazılığı nəticəsində bir neçə dəfə dəyişdi. Amma dəyişilən ekspertlərin məsləhəti ilə hazırlanan qanun layihəsindən bir xəbər olmadı. Siyasi qərarların qəbulunda vətəndaş cəmiyyəti ilə dialoq məsələsi var idi, amma biz o dialoqun şahidi olmadıq", - X.İsmayılova bildirib.

O xatırladıb ki, AŞ-nin layihəsinin bir komponenti də pulların yuyulması ilə bağlı olub.

"Mən bu layihə daxilində AŞ-nin təlim keçdiyi jurnalistlərin çirkli pulların yuyulması və ya korrupsiya halları ilə bağlı bir araşdırmasını belə görmədim. Hesab edirəm ki, bu layihənin özünü də pulyuma layihəsi hesab etmək olar", -o qeyd edib.

Vəkil Əsabəli Mustafayev deyib ki, AŞ-nin Avropa məhkəməsinin standartının tətbiqi ilə bağlı layihəsi çox lazımlı layihədir.

"Bu layihə çərçivəsində vəkillərə, hüquqşünaslara Avropa məhkəməsinə müraciət, işlərin hazırlanması qaydaları öyrədilirdi. Lakin burada bir çatışmamazlıq var. Hesab edirəm ki, layihənin nəticəsində göstərmək lazım idi ki, təlimdə iştirak edən neçə nəfər Avropa məhkəməsinə şikayət yazıb. İkinci də məhkəmə qərarlarının icrası ilə bağlı araşdırma aparılmalı idi. Bunun olmaması layihənin keyfiyyətini olduqca aşağı salıb", -Ə.Mustafayev bildirib.

Qadın Hüquqlarını Müdafiə Cəmiyyətinin sədri Novella Cəfəroğlu hesab edir ki, AŞ-nin layihələri məhkəmə islahatlarına kömək etməyib.

"Biz əvvəllər ictimai müdafiəçi kimi məhkəmələrdə qadınların hüquqlarını müdafiə edə bilirdik. Qanunverciliyə son dəyişklikdən sonra biz ictimai müdafəçi kimi qadınların hüquqlarını məhkəmələrdə müdafiə edə bilmirik. Onlar faktiki olaraq müdafiəsiz qalır", -o qeyd edib.

Lakin hökumətyönlü Konstitusiya İslahatları Fondunun rəhbəri Əliməmməd Nuriyev hesab edir ki, AŞ-nin layihələri Azərbaycan qanunvericilik sisteminin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsinə yardım edir.

"Azərbaycan Avropaya inteqrasiyanı öz prioritetlərindən biri hesab edir. Azərbaycan AŞ-nin bir çox konvensiyalarına qoşulub. Bu konvensiyalardan irəli gələrək Azərbaycan öz qanunvericiliyində dəyişikliklər edib. Məsələn, "Korrupsiyaya qarşı mübarizə haqqında" qanuna əhəmiyyətli dəyişikliklər edilib. Eyni zamanda cinayət-prosessual qanunvericiliyinə dəyikliklər edilib. İnsan hüquq və azadlıqları ilə bağlı, həbs yerlərində saxlanılma ilə bağlı yeni qanun qəbul edilib. "Vəkllik və vəkillik fəaliyyəti haqqında" qanuna dəyişiklik edilib və yeni dəyişikliklər də hazırlanır. İctimai birliklərlə bağlı qanun haqqında bir çox təkliflər verilib", - o deyib.

Hüquq və İnkişaf İctimai Birliyinin rəhbəri Hafiz Həsənov bildirib ki, AŞ layihələrinin əvvəllər az da olsa müsbət nəticələri olub. "Ancaq indiki AŞ layihələrinin müsbət nəticələri demək olar ki yoxdur. AŞ Venesiya Komissiyasının seçkilərlə, QHT-lərlə bağlı xeyli təklifləri var, amma bir nəticəsi yoxdur", - o bildirib.

H.Həsənov hesab edir ki, AŞ-nin Azərbaycan hökuməti ilə həyata keçirdiyi layihələr formal xarakter daşıyır: "Ölkədə seçki sisteminin, seçki qanyunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi, məhkəmə sistemində əsaslı islahatların aparılması, eləcə də Avropa məhkəməsinin məhkəmə presedentlərinin Azərbaycanda tətbiqi üçün ciddi nəticələr vermir".-06D-