“Fitch” SOCAR-ın reytinqini yaxşılaşdırıb

Bakı/29.10.22/Turan: Oktyabrın 28-də nüfuzlu Fitch Ratings agentliyi Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) uzunmüddətli emitentin defolt reytinqi (EDR) üzrə proqnozu “stabil”dən “pozitiv”ə dəyişib və EDR-i, yüksək təminatsız reytinqi "BB+" səviyyəsində, bərpa reytinqini "RR4" səviyysində təsdiqləyib, Fitch-in məlumatından belə görünür.

Reytinq hərəkətləri Azərbaycanın suveren reytinqi ("BB+"/Müsbət) üzrə proqnoza yenidən baxılmasından və SOCAR-ın kredit qabiliyyətinin möhkəmlənməsindən sonra həyata keçirilir ki, bu da onun müstəqil kredit profilinin (SCP) yuxarıya doğru yenidən nəzərdən keçirilməsinə səbəb ola bilər.

SOCAR tamamilə dövlətə məxsusdur və onun reytinqi hazırda “Fitch”in dövlətlə əlaqəli şirkətlər üçün (GRE) reytinq meyarlarına uyğun olaraq Azərbaycanın reytinqinə bərabərdir. Şirkətin  mövqeyi maliyyə zəmanətləri, pul vəsaitləri və kapitala investisiyalar şəklində göstərilən dövlət dəstəyi, habelə SOCAR-ın sosial funksiyaları və neft-qaz layihələrinin inkişafı üçün dövlət mexanizmi kimi əhəmiyyətilə möhkəmləndirilir.

“Fitch” ekspertləri SOCAR-ın kredit reytinqinin yaxşılaşmasının izahı kimi şirkətin qaz hasilatının artmasını göstərirlər.

Reytinq agentliyinin proqnozlarına görə, SOCAR-ın hasilatı 2022-ci ildə 4 faiz, 2023-cü ildə isə 5 faiz artacaq, bu da əsasən “mavi yanacağın” hasilatının artması hesabına olacaq və gələcəkdə sabit qalacaq.

Agentlik xatırladır ki, Azərbaycanda əksər neft-qaz layihələri hasilatın pay bölgüsü sazişləri əsasında həyata keçirilir ki, burada SOCAR minoritar paya malikdir və o, həm də dövləti təmsil edir və onun xam neft və qaz (mənfəət nefti) payının satışında iştirak edir. Bundan əlavə, SOCAR dövlət tərəfindən dəstəklənən “Cənub” qaz dəhlizi kimi bəzi  böyük enerji layihələrində də paya malikdir.

Dövlət yanacağın daxili qiymətlərinin tənzimlənməsi, nağd pul inyeksiyaları və digər tədbirlər vasitəsilə SOCAR-ın gəlirliliyinə və balansına əhəmiyyətli nəzarəti həyata keçirir. SOCAR-ın yüksək borc yükü yaxşılaşsa da, müəyyən dərəcədə şirkətin dövlətlə sıx əlaqələrinin nəticəsidir.

“Hesab edirik ki, hökumətin SOCAR üçün adekvat maliyyələşdirməni saxlamaqdan ötrü stimulları var”, - “Fitch”in sənədlərində qeyd olunur.

"Əlverişli biznes profili" bəndində “Fitch” qeyd edir ki, əməliyyat fəaliyyətindən (FFO) pul vəsaitləri üzrə xalis leverec göstəriciləri 2022-ci ildən azalmağa başlayacaq ki, bu da daha yüksək neft və qaz qiymətlərindən əldə edilən gəlirlərlə bağlıdır.

FFO üzrə xalis leverecin 4.0x-dən aşağı səviyyədə saxlanılması qənaətbəxş likvidlik və yaxşılaşdırılmış maliyyə şəffaflığı ilə birlikdə SOCAR-ın “müstəqil kredit profilinin” müsbət yenidən qiymətləndirilməsilə nəticələnə bilər.

“Fitch” xatırladıb ki, SOCAR-ın SGC (Supply Gas Co) və Goldman Sachs International (GSI) şirkətlərinə borc öhdəlikləri kimi ümumilikdə 7 milyard manatlıq müəyyən aktivlərin özgəninkiləşdirilməsilə bağlı əməliyyat öhdəlikləri olub.

Bu, əsasən, “Şahdəniz” və “Cənubi Qafqaz boru kəməri şirkəti”nin 10 faizlik payının SGC-yə, o cümlədən “SOCAR Turkey Enerji AS” şirkətinin 13 faizlik payının GSI-yə satılmasına aiddir.

“SGC və SOCAR arasında sazişin şərtlərinə əsasən, SGC SOCAR-a avans ödəyib və aktivlər üzərində nəzarət 2023-cü ildə satışdan əvvəlki şərtlərin yerinə yetirilməsi zamanı gözlənilir. Eyni zamanda, əgər sövdələşməyə nəsə mane olarsa və SOCAR avans ödənişlərini qaytarmağa borclu olarsa, bu, SOCAR-ın borc vəsaitlərinin payını azaltmaq imkanlarına mühüm təsir göstərməyəcək”, - “Fitch” hesab edir.

2021-ci ilin sonunda SOCAR-ın hesablarındakı pul vəsaitlərinin qalığı 5,9 milyard manatlıq qısamüddətli borcla müqayisədə 9 milyard manat olub.

“Biz neft və qaz qiymətlərinin artması fonunda 2022 və 2023-cü illərdə şirkətin gəlirlərinin artacağını gözləyirik və bu, SOCAR-ın likvidliyini dəstəkləyir”, - “Fitch” qeyd edir.

Reytinq agentliyi proqnozlaşdırır ki, 2022-ci ildə atalon “Brent” (ixrac edilən Azərbaycan neftinin qiyməti də buna bağlıdır) orta hesabla bir barelə görə 100 dollar, 2023-cü ildə isə bir barelə görə 85 dollar, 2024-cü ildə bir barelə görə 65 dollar olacaq və daha sonra bir barelə görə 53 dollara düşə bilər.

USD/AZN məzənnəsi 1,7 səviyyəsində sabitdir.

“Fitch” qeyd edir ki, 2022-25-ci illərdə şirkətin ümumi kapital qoyuluşları 16 milyard manat, illik dividend ödənişləri (2022-ci ildən başlayaraq) orta hesabla 0,6 milyard manat (2025-ci ilə qədər, 2025-ci il daxil olmaqla) həcmində gözlənilir.

“Fitch qısamüddətli perspektivdə SOCAR ilə bağlı mənfi reytinq hərəkəti gözləmir. SOCAR-ın kredit reytinqinə yenidən baxılması yalnız o halda ola bilər ki, FFO üzrə xalis leverec uzun müddətdə 6 dəfədən çox artsın, bir şərtlə ki, suveren reytinq dəyişməsin”, - reytinq agentliyinin ekspertləri qeyd edirlər.

Reytinqə enerji daşıyıcılarının qiymətinin enməsi təsir göstərə bilər, ancaq bu, ölkənin xarici ehtiyatlarının azalmasına təsir etdiyi halda ola bilər.

Lakin “Fitch” əmindir ki, Azərbaycanda etibarlı ortamüddətli vergi-büdcə strategiyası var ki, bu da enerji daşıyıcılarının davam edən yüksək qiymətlərilə birlikdə müsbət haldır (bu, həm də tədiyə balansını möhkəmləndirəcək).

SOCAR ESG “4” relevantlıq reytinqinə malikdir ki, bu da dövlət şirkətinin Direktorlar Şurasının məhdud müstəqilliyi və məlumatların zəif açıqlanması ilə əlaqədardır.

Lakin ümumilikdə ESG ilə bağlı problemlər şirkətin kredit qabiliyyətinə münasibətdə neytraldır və ya kredit qabiliyyətinə minimal təsir göstərir.