Moskvalı ekspertlər Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin perspektivləri barədə

Bakı/07.04.21/Turan: 9 noyabr 2020-ci il tarixli sazişin yerinə yetirilməməsi riskləri mövcuddur. Razılaşmaların pozulması və ya onların tam yerinə yetirilməməsi Ermənistanda qeyri-sabit siyasi vəziyyət, Ermənistan - Azərbaycan münasibətlərində aqressiv ritorikanın saxlanması və siyasi elitaların, biznes icmaların münasibətlərin bərpasına hazır olmaması ilə bağlıdır. “Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin nizamlanması və Cənubi Qafqazın inkişafı: perspektivlər və çağırışlar” analitik hesabatını hazırlayan  rusiyalı analitiklər Stanislav Pritçin və Aleksandr Karavayev  belə hesab edirlər.  

Pritçin və Karavayev "Avrasiya inkişafı" Ekspert Mərkəzini yaradıblar. Məqsəd Rusiya Federasiyasının dövlət və qeyri - dövlət strukturları üçün analitik hesabatların hazırlanmasıdır.

Ermənistan və Azərbaycan analitiklərinin ekspert sorğusu göstərib ki, əldə edilmiş razılaşmaların həyata keçirilməsi ilə bağlı mövcud risk və çətinliklərə baxmayaraq, iki ölkənin ekspert icmaları regionun gələcəyinə daha çox nikbinliklə baxırlar, - rusiyalı ekspertlər hesab edirlər.

"Cənubi Qafqaz iqtisadiyyatının inkişafı üçün mövcud imkanların təhlili Ermənistan və Azərbaycanın kənd təsərrüfatı, toxuculuq, metallurgiya mədən sahələrində ümumi potensial kooperasiya nöqtələrinin müsbət proqnozlaşdırılması üçün əsas yaradır. Əməkdaşlıq üçün bu potensialın reallaşdırılması xarici oyunçuların, ilk növbədə, Rusiya, Türkiyə və İranın fəal iştirakı və cəlb edilməsilə mümkündür", - hesabatda bildirilir.

Araşdırmada regionun bütün ölkələri arasında iqtisadi kooperasiyanın imkanları ətraflı təhlil edilir. Müəlliflər azərbaycanlı ekspertlərin – İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi rəylərindən istifadə edirlər. Mərkəz hesab edir ki,   Ermənistan vasitəsilə yolların açılması ilə Azərbaycanın ixrac artımı ildə 1,2 milyard manat ($705,882 milyon) dəyərləndirilir.

Ümumilikdə, ticarətin yeni marşrutları Azərbaycana ümumi daxili məhsulda qeyri - neft sektorunun 2 faiz, emal sənayesinin 3 faiz, hasilat sənayesinin isə 2,7 faiz artmasına imkan verəcək.

Ortamüddətli dövrdə Qarabağın Azərbaycan iqtisadiyyatına reinteqrasiyası qeyri-neft ümumi daxili məhsulu 5,1 faiz artırmağa imkan verəcək: aqrar sənaye sektoru  10,4 faiz, turizm 5,5 faiz; hasilat sənayesi 5,3 faiz; nəqliyyat  4,9% faiz; emal sənayesi  4,3%; xidmətlər  1,4 faiz arta bilər.

Üç məhsul qrupu üzrə sənaye-ticarət əlaqələrinin mümkünlüyünü proqnozlaşdırmaq olar: toxuculuq-trikotaj məhsulları (əsas ixrac - Rusiya Federasiyası və Avrasiya İqtisadi Birliyi), aqrar emal (ixrac - Rusiya Federasiyası), mis filizinin emalı, əlvan metal filizinin emalı (Rusiya Federasiyası, Çin Xalq Respublikası).

Hesabatda bu mövqelər ayrıca nəzərdən keçirilib.

Müəlliflər regionun tanınmış inkişaf layihələrini, o cümlədən prezident İlham Əliyevin "Qafqaz üçün İnkişaf Platforması" ideyasını nəzərdən keçirirlər.

Onu region iqtisadiyyatları və sosial sahə üçün maksimum sinergetik effekt əldə etməkdən ötrü müxtəlif planlı regional tədbirlərin sinxronlaşdırılması üsulu kimi Müstəqil Dövlətlər Birliyinin gündəliyinə daxil etmək olar.

Aşağıdakı istiqamətləri pilot etmək olar:

- əhalinin qorunması, insanların sağlamlığı və rifahı;

- özünü reallaşdırma və istedadların inkişafı üçün şərait və imkanların yaxşılaşdırılması;

- rahat və təhlükəsiz həyat mühiti üçün praktika mübadiləsi;

- layiqli əmək və uğurlu sahibkarlığın müdafiəsi;

- regionun rəqəmsal transformasiyası.

Beləliklə, Azərbaycan və Ermənistanın köhnə sosial-iqtisadi dinamika və transregional əməkdaşlıq sxemlərinə yeni gündəm gətirmək, öz tərəfdaşlıq və müttəfiqlik dairələrini möhkəmləndirmək imkanları var, - 73 səhifəlik hesabatda deyilir. -0-