Pakistan və Hindistan Dağlıq Qarabağda dolayısıyla mübarizə aparırlar

Bakı/19.08.23/Turan: Yeni Dehli və İslamabad Ermənistanla Azərbaycana silah tədarük etməklə hesab edirlər ki, onlar müvafiq strateji maraqları müdafiə edirlər. Hindistan və Pakistan arasındakı rəqabət ən çox Kəşmirdə alovlanan münaqişə ilə əlaqəlidir. İki ölkənin Dağlıq Qarabağ münaqişəsində iştirakının dərinləşməsi barədə daha az məlumat var, keçmiş SSRİ üzrə siyasi ekspert Sven Petersen Eurasianet-dəki məqaləsində yazır.

Qarabağ Kəşmir münaqişəsinin davamına çevrilir və indi onlar döyüşən tərəflərə – Ermənistan və Azərbaycana silah göndərirlər. Pakistan uzun müddət Azərbaycanın tərəfində olsa da, Hindistan İkinci Qarabağ Müharibəsində Yerevanın məğlubiyyətindən sonra Ermənistana silah tədarükçüsü oldu.

Pakistanın Azərbaycana dəstəyi İslamabadın Bakının əsas himayədarı olan Türkiyə ilə sıx strateji münasibətlərilə əlaqədardır. 1991-ci ildə SSRİ-nin süqutundan sonra Azərbaycanın müstəqilliyini Türkiyədən sonra tanıyan Pakistan hökuməti olub və İslamabad heç vaxt Ermənistanın müstəqilliyini tanımayıb. Bildirilir ki, Pakistan və Azərbaycan hərbçiləri 2016-cı ildən birgə təlimlər keçirirlər və təhlükəsizlik sahəsində geniş strateji əlaqələr qururlar.

Bəzi müşahidəçilər hesab edirlər ki, İslamabad Azərbaycana Pakistan-Çin istehsalı olan JF-17 qırıcılarını sata bilər.

2022-ci ilin payızında Hindistan Ermənistana dəstəyi gücləndirib,  245 milyon dollarlıq artilleriya sistemləri, tank əleyhinə raketlər və döyüş sursatları verib. Mayda  Yerevan Yeni Dehlidəki səfirliyinə hərbi attaşenin təyin olunduğunu elan edib, ona ikitərəfli hərbi əməkdaşlığı dərinləşdirmək həvalə edilib.

"Hindistan tərəfindən dəstəyin gücləndirilməsi Ermənistan üçün həlledici ola bilər, çünki o, Azərbaycanın Qarabağda strateji təzyiqinə qarşı durmağa çalışır. Yerevanın ənənəvi strateji tərəfdaşı olan Rusiya Ukraynaya fəlakətli hücumun içində batıb və indi görünür ki, onun davamlı Qarabağ nizamlanmasına yardım etməkdə mühüm rol oynamaq üçün resursları və iradəsi yoxdur. Yerevanda ümid edirlər ki, Hindistanın yardımı Ermənistana Azərbaycanın Türkiyə, Pakistan və İsraildən aldığı dəstəyi kompensasiya etməyə kömək edəcək", - Petersen qeyd edir.

Hindistanın Qarabağ münaqişəsinə müdaxilə etmək qərarı iki amildən irəli gəlir: strateji və iqtisadi; 2020-ci ildə Azərbaycanın qələbəsi Yeni Dehlidə həyəcana səbəb olub. Türk-müsəlman təsirinin artmasından ehtiyat edən hindistanlı liderlər yenidən regional qüvvəyə çevriləcəyinə ümid etdikləri Ermənistanla əməkdaşlığı möhkəmləndirməyi lazım biliblər. Yerli qarşıdurmada qeyri-müsəlman tərəfdə olmaq tendensiyası Hindistanın İsrail, Serbiya və Myanmaya dəstəyində də özünü göstərir.

"Yeni Dehlidə ən çox ehtiyat edirlər ki, əgər Azərbaycan Qarabağda öz strateji məqsədlərinə nail olarsa, Ankara-Bakı-İslamabad qruplaşması öz səylərini Kəşmirdə cəmləşdirə bilər.

Hindistanın Qarabağ münaqişəsində iştirakı həm də Yeni Dehli və İran arasında daha sıx əlaqələrin qurulmasına kömək edir, onun da Ermənistanla güclü əlaqələri var və bu, Türkiyə və Azərbaycanın Xəzər hövzəsində təsirini azaltmaq istəyinə əsaslanır",-Petersen vurğulayıb.

Yeni Dehli ümid edir ki,  Rusiyanın Ermənistanı silahlandırma qabiliyyətini itirməsindən istifadə edərək silah tədarükçüsü kimi iqtisadi cəhətdən faydalana bilər.

Lakin Hindistan özü Rusiya silahlarının əsas idxalçısıdır: onun hərbi texnikasının təxminən dörddə üçü Rusiyadan daxil olur ki, o da Ukraynadakı müharibə səbəbindən ixrac sifarişlərini yerinə yetirməkdə çətinlik çəkir.

Bundan əlavə, Hindistan təbliğat müharibəsinə cəlb edilmiş olur. Belə ki, iyunda Azərbaycanın xəbər agentliklərindən biri məlumat yayıb ki, hindistanlılar Qarabağda hərbi əməliyyatlarda muzdlu kimi iştiraka cəlb olunurlar.

"Pakistan və Hindistanın artan iştirakının Qarabağda hadisələrin sonrakı inkişafına necə təsir edəcəyini söyləmək hələ tez olsa da, yeni geosiyasi konfiqurasiya ATƏT, NATO və KTMT kimi ənənəvi vasitəçilərin təsirinin zəiflədiyindən xəbər verir", - Petersen fikrini yekunlaşdırıb. 0