Pandemiya Azərbaycanda dövlət idarəçiliyinin səmərəsizliyini üzə çıxarıb

Bakı/14.05.21/Turan: Son günlər bəzi media və sosial şəbəkələrdə Azərbaycanda idarəetmə sahəsində ciddi struktur islahatlarının aparılacağı ilə bağlı məlumatlar yayılır.

Bildirilir ki, ölkədə mövcud olan nazirliklərin və dövlət xidmətlərin sayı endiriləcək.

Hazırda ölkədə 17 nazirlik və 7 dövlət xidməti fəaliyyət göstərir. Müqayisə üçün Almaniyada 11, Gürcüstanda isə 12 nazirlik var. Bəzi ekspertlər isə hesab edir ki, Azərbaycanda dövlət idarəetmə aparatı çox böyükdür.

Azərbaycanda belə idarəetmə aparata ehtiyac varmı? Son illər ərzində bu sahədə aparılan struktur islahatları effektiv olubmu?

Son illərdə Azərbaycanda dövlət idarəetmə orqanların strukturunda müəyyən dəyişikliklər aparılıb. 2017-ci ildə Nəqliyyat Nazirliyi və Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi birləşdirilərək, onların əsasında Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yaradıldı. 2019-cu ildə Prezident İlham Əliyevin fərmanı ilə Vergilər Nazirliyi, Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi və Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Agentliyi İqtisadiyyat Nazirliyinə birləşdirildi.

Milli Məclisin deputatı Sabir Rüstəmxanlı Turana bildirib ki, Azərbaycan dövlət olaraq böyük dövlətçilik ənənələrinə malikdir, amma bu dövlətçilik tarixinin böyük bir hissəsi monarxiya üsulu ilə idarəçilik olub. «Padşahlar, xanlar olub. Bunlar da baxmayaraq ki, çox güclü hüquq və məhkəmə sistemi olub, daha çox təkhakimiyyətlə, hakimiyyəti atadan oğula ötürməklə idarə edib. O vaxt nazirliklərə ehtiyac olmurdu, vəzir, vəkil kimi vəzifələr var idi».

Deputat qeyd edib ki, dövlət idarəçiliyi çətin bir sistemdir və hər xalq öz ənənələrinə uyğun olaraq onu yaradır. «Ona görə də burada bir doqma yoxdur ki, konkret qəlib olsun, ona uyğun da bütün dövlətlər aparatını qursun».

S.Rüstəmxanlı vurğulayıb ki, Azərbaycanda sistem sovet dövründən qalıb. «O vaxt Azərbaycanda hətta hər hansı bir sahə məhdud olsa da, ona aid SSRİ-nin nazirliyinin qol-qanadı Azərbaycana gəlirdi. Məsələn, respublikalarda Xarici İşlər Nazirliyi var idi, amma onlar çox az iş görürdü, çünki xarici siyasət Moskvada həll olunurdu. Buna baxmayaraq nazirlik bizdə də var idi. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra Rusiyadan ayrıldıq, amma nazirliklər qaldı. Dövlətin inkişaf prosesində lazım olmayan nazirliklər sıradan çıxdı».

Deputatın fikrincə, ona görə də nazirliklərin sayı problem deyil. «Bu gün 17-dir, sabah 15 ola bilər. Yəni, hansı nazirliklər artıq lazım deyilsə və ya hansılar birləşə bilərsə onlarla bağlı proses gedəcək. Hər halda Azərbaycanda son illərdə bu sahədə xeyli iş görülüb. Güman edirəm ki, bir neçə ilə bu məsələ özü tənzimlənəcək».

İqtisadçı Qubad İbadoğlu AzadlıqRadiosuna bildirib ki, pandemiya dövründə Azərbaycanda gedən proseslər göstərdi ki, həm dövlət idarəetməsi, həm də dövlətin şirkət idarəetməsi təkmilləşdirilməlidir. «Bu zaman dövlət idarəetməsində maliyyə səmərəliyi, vətəndaşlara xidmət baxımından şəffaflıq və məmnunluğu təmin edən yeni bir sistemin təqdimatına ehtiyac var».

Ekspert qeyd edib ki, Azərbaycanda zaman-zaman dövlət idarəçiliyin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı Prezident tərəfindən fərmanlar imzalanıb. «24 noyabr 2016-cı ildə imzalanmış Azərbaycan Respublikasında dövlət idarəçiliyin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında Prezidentin Fərmanı var. Eyni zamanda 2019-cu ildə yanvarın 14-də də Prezident dövlət idarəçiliyin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı Fərman imzalayıb. Görsənir ki, müəyyən cəhd var, amma nəticə yoxdur. Çünki siyasi iradə zəifdir və bu fərmanlar kağız üzərində qalır».

İqtisadçı deyir ki, Dünya Bankının hökümətin effektivliyi indeksinə görə 2019-cu ildə 2018-ci illə müqayisədə vəziyyət daha da pisləşib. «Dövlət idarəçiliyində korrupsiya yüksəkdir. Bunu Dünya Bankının hesabatları da təsdiq edir. Yəni bu gün idarəetmə məsələsinin təkmilləşdirilməsi işi günün tələbidir».

O qeyd edib ki, pandemiya da göstərdi ki, bəzi sahələrdə mütləq dəyişikliklər olmalıdır. «Həm də bu şişman dövlət aparatı dövlət büdcəsinə böyük yükdür. İmkanlar əvvəlki kimi geniş deyil, neftdən gələn pullar əvvəlki kimi çox deyil. Ona görə də idarəetmə ilə əlaqəli Prezidentin fərmanları, eyni zamanda Strateji yol xəritələrində qeyd olunan məsələlər öz həllini tapmalıdır».

Q.İbadoğlu hesab edir ki, nazirliklərin və komitələrin sayı azalmalıdır. «Hazırda Azərbaycanda 17 nazirlik var. Təklif edirəm ki, onların sayı 11-ə qədər azaldılsın. Çünki bir çox nazirliklər bir birini təkrarlayır. Nazirliklərin əsas funksiyası həmin sahədə dövlət siyasətini müəyyənləşdirilməkdir. Amma onlar həm də kommersiya fəaliyyəti ilə məşğuldur. Bu isə qəti yolverilməzdir».—0---