Mərkəzi qərargahı İsveçrənin Bazel şəhərində olan Haqq və Ədalət Assosiasiyası uzun zamandır SOCAR neft şirkətlərinin korrupsiya hallarını araşdırmaqla məşğuldur. Bir müddət öncə Bazel Kantonal Bankı təşkilatın bank hesabını bağladı.
Renato Beck
Qabil Rzayev problemle qarşılaşıb. Həmin problemi müzakirə etmək üçün onun qonağı olduq. Təşkilatın ofisinə daxil olarkən gözə ilk sataşan divardan asılmış Avropa Birliyi, İsverə və Azərbaycanın bayraqları və sadə bir ofislə üzləşdim. Buna baxmayaraq, önəmli olan odur ki, bu ofisdə böyük əhəmiyyətli işlər görülür. Təşkilatın əsas məqsədi Azərbaycanda demokratik dəyişiliklərə nail olmaqdır. Bu təşkilat uzun zamandır Azərbaycanda Əliyev rejimi tərəfindən insan haqlarının pozulması və rejimin həyata keçirdiyi korrupsiya hallarına qarşı ciddi mübarizə aparır. Həmin təşkilat Azərbaycanda müxalifətin ciddi kəsimi ilə sıx əməkdaşlıq edir. Eyni zamanda , gələn il təşkilat Avropa Birıliyi ilə Azərbaycanda Əliyev erasından sonrakı dövr üçün beynəlxalq konfransa hazırlaşır.
Xatırlatma: Bazel Kantonal Bank tərəfindən dekabrın 5 də təşkilatın bank hesabının bağlamasına baxmayaraq, onlar fəaliyyətlərinə davam edirlər.
Siyasi Mühacir
Çay içə - içə Qabil Rzayev soruşur “ Birdən birə nə baş verdi?. Mən düşünürdüm ki İsveçrə qanunlar ölkəsidir. Necə ola bilər ki belə hallar İsveçrədə də baş versin?. “ Bankın verdiyi qərarın ilkin nəticələri: Biz bankın bu qərarından sonra önəmli sponsorlarımızı itirdik. Bankın hesabının bağladılması belə bir sual ortya qoyur ki, təşkilat qeyri – qanuni fəaliyyətlə məşğul olmuşdurmu?. Azərbaycanda ali təhsil almış, insan haqları və siyasi sahədəki fəaliyyətinə görə dəfələrlə həbs edilmiş Q.Rzayev 2003 cü ildə ölkədə saxta prezident seçkilərindən sonra ölkəni tərk edərək Bazel şəhərində siyasi sığınacaq almışdır.
Biz onunla bağlı vaxtilə Avropa Şurasının Azərbaycanla bağlı monitorinq qrupuna rəhbərlik etmiş A.Qroslada əlaqə saxladıq. O dedi ki, mən Q.Rzayevi uzun illərdir tanıyıram və onun İsvçerəyə gəlməsində yardımçı olmuşam. A.Qros həmçinin bildirdi ki, həmin təşkilat kiçik qrup şəklində fəaliyyət göstərsə də, ciddi təşkilatdır.
Q.Rzayevdə bildirdi ki, o bankdan hesabın bağlanma səbəblərini soruşsa da, bankdan ona qəti və aydın cavab vermədilər.
İsverədə firmaların tor şəbəkələri
Rzayev ondan şübhələnir ki, onlar noyabrın 17 də SOCAR şirkətinin Cenevrədəki firması qarşısında həmin şirkətlərin qeyri – şəffaf fəaliyyətinə etiraz olaraq aksiya keirdilər. Xatırladaq ki ARDNŞ neft məhsullarını məhz İsverədə tor şəbəkəsi formasında qurmuş şirkətləri vassitəsilə satır və həmin gəlirlər ölkə büdcəsinin 95 % ni formalaşdırır. Ümumiyyətlə ARDNŞ və SOCAR şirkətləri dünya səviyyəsində çox mənfi imicə malikdirlər. Belə ki, Dünya üzrə şəffaflığa dair araşdırmalarda ARDNŞ dünyada 44 neft və qaz şirkətləri arasında korrupsiya indeksinə görə ən axırıncı yerdə qərarlaşır. Korrupsiya hallarına görə isə, Azərbaycan dünyada 182 ölkə arasında 143 cü yerdə gəlir. Bütün bunlar 2011 ci ilin hesabatlarında əks olunub.
SOCAR şirkətlərinin xüsusilə də İsveçrədə işləri „Yağ kimi“ gedir. Belə ki 2011 ci ilin noyabr ayında SOCAR şirkətləri İsveçrədə yanaçaq doldurma stansiyalarını və daha sonra Migrosla anlaşaraq həmin stansiyalarda fəaliyyət göstərən Migros mağazalarını aldı. SOCAR ın İsverədə Montreux – Jazz festivalının sposnsoru olması İsveçrə cəmiyyətinin haqlı olaraq etirazı ilə qarşılandı. Əsas səbəb isə, İsveçrə cəmiyyətində SOCAR şirkətinin korrupsiya ilə məşğul olan bir imicə malik olmasındadır. Nəzərinərə almaq lazımdır ki,İsveçrənin Cenevrə şəhərində Azərbaycandan gəlmiş „Paşa Bank“ yerli Kantonal Bankla aktivlərin idarə edilməsi sahəsində birgə fəaliyyət göstərir.
Offşor şirkətlər
Haqq və Ədalət Təşkilatı həm araşdırmalarında , həm də təşkil etdiyi etiraz aksiyalarında SOCARın fəaliyyətini tənqid etmişdir. Araşdırmalar Azərbaycanda hakimiyyətdə olan müxtəlif məmurlar tərfindən verilmiş məlumatlar əsasında hazırlanmışdır. SOCAR şirkətlərinin iş mexanizmi aşağıdakı formadadır: ARDNŞ hər il milyon tonlarla neft məhsullarını İsveçrədəki SOCAR şirkətlərinə ucuz qiymətə satır və sonradan həmin neft məhsulları onların nəzarətində olan offşor şirkətlərə satılır. Həmin offşor şirkətlər isə dünya bazarında həmin məhsulları dünya bazarı qiymətində satır və nəticədə yaranmış həmin fərqlər nəticəsində əldə edilən gəlirlər Azərbaycandakı rejimə rəhbərlik edən şəxslərin ciblərinə daxil olur.
Cenevrıdıki etiraz aksiyasından dərhal sonra təşkilatın İdarə Heyəti üzvlərinə xüsusilə də,İsveçrənin məşhur fəlsəfə üzrə doktoru Alec Schearerə anonim və müxtəlif telefon nömrələrindən fərqli hədələyici zənglər gəldi. Həmin zənglərdən biri də, Cenevrədə nəşr edilən „Tribune de Geneve“ qəzetindən daxil olub. Bütün tehdidlər təşkilat üzvləri tərfindən protokolaşdırılmışdır. İstər ARDNŞ , istərsə də İsveçrədən daxil olan telefon zənglərində bildirilmişdir ki, təşkilatın bank hesabları bağlandırılacaq və həmin təşkilat ləğv etdiriləcək. Eyni zamanda, təşkilatın web səhifəsində yerləşdirilmiş ARDNŞ və SOCAR şirkətləri ilə bağlı araşdırmaların tezliklə səhifədən götürülməsi tələb edilmişdir.
Cavabsiz suallar
Bazel Kantonal Bank təşkilatın bank hesabının bağlanmasına dair hardansa göstəriş almışdırmı?. Əgər bu cür göstəriş almışsa kimdən almışdır?.
Bankın Mətbuat Xidmətinin sözcüsü Michael Buess yuxarıda verdiyimiz sualları cavbsız qoydu. Həmçinin, Bazel Kantonal Bankı növbəti suala da cavab vermədi. Belə ki, həmin bankın SOCAR şirkətləri və ya „Paşa Bank“ la hər hansı kommersiya əlaqələri varmı ?. Və nəhayət , Bazel Kantonal Bankı Cenevrə Kantonal Bankından bu təşkilatın hesabının bağlandırılmasına dair hər hansı bir tapşırıq almışdırmı?.
Rəy yaz