Azərbaycan hakimiyyəti və müxalifəti siyasi mədəniyyət öyrənməlidir

“ABŞ-da prezident seçkiləri Azərbaycanın seçki sistemi üçün nümunə ola bilər”, - Harvard Universitetinin məzunu Bəxtiyar Hacıyev “ObyektivTV”-yə (obyektiv.tv) müsahibəsində bildirib.

2008-ci ildə Hillari Klintonun və Barak Obamanın seçki qərargahının könüllüsünün sözlərinə görə, seçkilərin obyektivliyinə inanmayan çox az adamı çıxmaq şərtilə, heç kim səsvermənin yekunlarının nəticələrini şübhə altına almır. Buna səsvermənin şaxələnmiş sistemi də şərait yaradır: birbaşa, poçt, İnternet vasitəsilə. 

İcazə metodikası da maraqlıdır: Azərbaycanda namizəd yalnız Mərkəzi Seçki Komissiyasının vəsaitini sərf edə bilər. Lakin Amerikada namizədlər orta və aztəminatlı təbəqənin maliyyə vəsaitini cəlb edirlər. Əbəs yerə Obamanı “yoxsulların prezidenti” adlandırmırlar ki. 

ABŞ-da davamlı siyasi mədəniyyət formalaşıb və bu, yalnız qalibin və məğlubun əlinin sıxılması zamanı yaranan təbəssümdə özünü göstərmir.  

Namizədlər həm ştat üzrə köməkçilərinin, həm də volontyorların məsləhətlərini dinləyirlər, suallara cavab verirlər.

Obamanın seçkiqabağı qərargahı Demokrat Partiyası üzvlərinin böyük hissəsinin yaşadığı Kaliforniyada kampaniyaya pul xərcləmir.

Vəsait, məsələn, az fəal olan Ohayoya ayrılır – namizədin özünün imzası ilə seçicilərə məktub yazılır, onlarla “hesablaşırlar” və bu metod işə yarayır. Bundan əlavə, amerikalılar əmindir ki, onların seçdikləri ali menecer ölkənin siyasətini və inkişaf vektorunu müəyyən edəcək. 

Azərbaycanda indiyədək fəaliyyətdə olan prezident debatlarda iştirak etməyib və burada nəinki virtual mübahisələr yoxdur, hətta adamların sıx olduqları yerlərdə piketlər də qadağan edilib.

Etirazını bildirmək istəyənlər üçün ən ucqar yerlər ayrılır, həmin istiqamətdə nəqliyyatın işində problem yaradılır. Hakimiyyət mövcud hakimiyyətini real qüvvə kimi tanımır, müxalifət isə hakimiyyətin legitimliyini   qəbul etmir. Dialoq baş tutmur, çünki müxalifət liderləri öz çıxışlarında hədə-qorxu gələrək deyirlər ki, hakimiyyətə gəlsələr, “bütün julikləri və oğruları türməyə basacağıq”. Belə olan vəziyyətdə indiki ən yüksək vəzifəli məmurlar  və “onlara bağlı olanlar” bütün resurslardan istifadə edirlər ki,  köklü dəyişiklik baş verməsin.

Azərbaycan yalnız ABŞ-dan yox, bir ay öncə nümunəvi parlament seçkiləri keçirmiş Gürcüstandan da öyrənə bilər.

Mixail Saakaşvilinin partiyası “Gürcü arzusu”na  uduzdu, amma əslində siyasi iradə, ölkədə siyasi oponentlərə hörmət ənənəsinin yaratmaq istəyini göstərməklə qalib gəldi. Bu, təkcə daxili yox, həm də xarici auditoriya üçün mesajdır.  Hazırda bütün Qərb dünyası Gürcüstanı investisiyalar üçün əlverişli şəraitə malik ölkə kimi qəbul edirlər. Bu, demokratik islahatların qələbəsinə sübutdur”. 17D—