İsrailli şərhçi:”İranın terrorizmə verdiyi açıq dəstəyə İsrail icazə verməyəcək”

Turan: Türkiyədəki prezident və parlament seçkilərindən bir müddət əvvəl “Erdoğan mütləq qalib gəlməlidir” - yazmışdınız. Universitetdən tələbə yoldaşınız olan hörmətli Erdoğana yubanmadan həyata keçirməsi üçün hansı tövsiyyələri etmək istərdiniz?

Sadi: Seçkilərdən əvvəl “Erdoğan mütləq qalib gəlməlidir” - yazmışdım. Hansı işlərin tezliklə görülməsinin lazım olduğunu o məndən yaxşı bilir. Statistik rəqəmlər və mexanizmin işləməsiylə bağlı təfərrüatlar onun əlindədir. Mən uzaqdan müşahidə etdiklərimi oxucularala bölüşə bilərəm və məncə, o da eyni şəkildə hərəkət edəcək:

- Xalqın yaşayışının yaxşılaşmasına çarə tapmalı və əhalinin satın alma gücünü artırmalıdır. İnsanlar acdırsa, heç kim ölkə idarə edə bilməz. Xalqın Erdoğana olan etimadı ona qəti şəkildə kömək edəcək. Ancaq aclığın çox səbrli olmadığını onun özü də yaxşı bilir.

- İqtisadiyyatın canlandırılması üçün görülməsi lazım olan tədbirləri görməkdə əsla tərəddüd etməyəcək. Mənim tanıdığım Türkiyənin iqtisadi gücünün və potensialının sərhədi yoxdur. İllərdən bəri iqtisadi sistemin içindən azalan pulların necə azaldığını və ya yox olduğunu bilməyəmiz də kara gəlmir. Ancaq iqtisadiyyatın yaxşı vəziyyətdə olması nəticəsində  illərdən bəri iqtisadi sistemin içindən çəkilən pulların bu ölkəni batıra bilmədiyini  və bilməyəcəyini biz də görürük. Mağaza yaxşı işləyir, mal var ancaq hamının mağazanın kassasına  çox əlin uzadılmaması  lazımdır. Əsas məsələ ölkənin qazanclarının düzgün bölüşdürülməsindədir. Dövlət başçısı bunu edə bilsə, heç bir problem olmayacaq.

- Hal-hazırda həyata keçirilən “Qonşularla yaxşı yola getmək” siyasəti təqdir edilməlidir və bunu doğru  xətt hesab etməliyik. Keçmişdəki “Eyyy Almaniya, eyyy Hollandiya” siyasəti yerini dialoqa və konsesusa tərk etmişdir. Yaxın gələcəkdə “Esed” də “Esad” olmağa namizəddir. İran ilə münasibətlər də ümidverici səviyyədədir. İran-Azərbaycan və İran-İsrail münasibətlərinin mane olmasına baxmayaraq, mənə görə, Türkiyənin İran ilə münasibətləri Azərbaycan üçün də İsrail üçün də ümid olmalıdır. İki müttəfiq ölkə olan İsrail ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlərin normallaşmasında vasitəçi ola biləcək yeganə ölkə Türkiyədir. Eyni zamanda İsrail-Fələstin məsələsində də Türkiyənin daha fəal olması lazımdır. Fələstinin faydasına olan işlərdən söhbət gedirsə, Türkiyə bu proseslərin içində olmalıdır.

- ABŞ və AB ölkələri ilə münasibətlərin də, xüsusilə, Çin Xalq Respublikası və İran ilə münasibətlərə bağlı olduğunu  bilməyimiz lazımdır və hörmətli Erdoğanın bütün bunları çox yaxşı təhlil etdiyinə əminəm. Əlbəttə ki, yazdıqlarım ümumi baxışdır, təfərrüatları biləndən sonra daha dəqiq analizlər verə biləcəyik.

Turan: Türkiyə ilə İsrail arasındakı münasibətlərin sülh və əməkdaşlıq atmosferi içində inkişaf etməsi üçün zəhmət çəkən əsas insanlardan biri sizsiniz. Yeni dönəm üçün fikirlərinizi öyrənə bilərikmi?

Sadi: Bu məsələdə ümidliyəm. Hər şeyin daha yaxşı olacağına ümidim var. Yanılmayacağıma inanmaq istərdim. Fələstin terrorçuları ilə Fələstinin günahsız xalqını bir-birindən  ayırmaq və normal insanların sülh və əmin-amanlıq şəraitində yaşamasını təmin etmək lazımdır. Bunun Türkiyə ilə İsrail arasındakı dialoqlar vasitəsiylə həll edilməsinin lüzumunu vurğulamaq istəyirəm. Yavaş da olsa, proseslər doğru yönə gedir.

Turan: Terror təşkilatlarının  İsrail dövlətini hədəf alan aksiyalarına qarşı dövlətin təsirli tədbirlər görməsinə, xüsusilə, Hizbullah terror təşkilatını dəstəkləyən İrandan təhdidlər gəlir. Yerusəlim bu təhdidləri ciddi qəbul edirmi?

Sadi: Qəti şəkildə ciddi qəbul edir. Bundan əlavə, terror təşkilatlarının əsas dəstəkçisinin İran olduğunu bilməklə kifayətlənməyib terror aksiyalarına görə cavabdehliyi İranın daşıdığını  açıq və qəti şəkildə ifadə edir. Hökumətin bazar günü keçiriləcək iclasında İranın bu hərəkətlərinə qarşı müdaxilə edilib-edilməməsi məsələsi müzakirə ediləcək. Baş nazir Netanyahunun “İranın nüvə dövləti olmasına icazə verməyəcəyik” - sözü hələ ki, havadan asılı qalıb.

Turan: İsrail-Azərbaycan münasibətlərinin inkişaf etməsindən narahatlıq keçirən ölkələrin başında gələn  İran İslam Respublikası daima Azərbaycanı təhdid etməklə qalmayıb, Azərbaycanı torpaqlarını uzun müddət işğal altında saxlamış Ermənistana dəstəyini daha da gücləndirməkdədir. Bununla bağlı nə demək istərdiniz?

Sadi: Proseslər açıq-aşkar davam etdiyinə görə, fikir bildirməyə belə gərək qalmır. İran İslam Respublikası Azərbaycan Respublikasının varlığından qorxur, narahatlıq keçirir, İsrail-Azərbaycan münasibətlərinin inkişafı isə Tehranı daha çox narahat edir. İsral hərbi təyyarələrinin Azərbaycan ərazisindən yanacaq dolduraraq İranın  nüvə müəssisələrini məhv etmə ehtimalı gücləndikcə Tehran rejimi daha aqressiv olur. Bəlkə də üçüncü dünya müharibəsinin başlamasına səbəb ola biləcək bu proseslərin qabağının alınmasında Türkiyəyə böyük rol düşdüyünə inanıram. Mən bu cür düşünürəm və İranın da bunu gördüyünə inanmaq istəyirəm. İqtisadi vəziyyətinin hal-hazırda ağır olmasına baxmayaraq, Türkiyə bütün hallarda İrandan üstün ölkədir və sözünü Tehrana qəbul etdirə biləcəyinə inanıram.

Turan: İranın bu aqressivliyinə qarşı İsrail-Azərbaycan yaxınlaşmasına Türkiyənin dəstək verməsinin lüzumundan bəhs etmişdiniz. Türkiyədəki seçkilərdən sonra meydana çıxan durumu da hesaba qataraq bu barədə nə demək istərdiniz?

Sadi: Məsələ Türkiyəni kimin idarə edib-etməməsiylə çox bağlı deyil. Təbii ki, ölkələri liderlər idarə edir ancaq hal-hazırda dünyada kəşfiyyat orqanları və təhlükəsizlik qurumları ölkələrin idarəçilərinə istiqamət verir. Yəni, ordunun və kəşfiyyatın icazə vermədiyi addımları liderlər ata bilməz. Bütün bunlara baxmayaraq, mən bu müsahibəmə də nöqtəni həmişəki sözlərimlə qoyacağam: SÜLHƏ NAİL OLMAQ  HƏMİŞƏ DAHA UCUZ QİYMƏTƏ BAŞA GƏLİR.