Qətərdə “neftin uşaqları” və dünyada “neftin böyükləri”: “Kiçiklər” nə etsinlər?

Resurs dövlətlərinin paradoksal inkişaf trayektoriyası müxtəlif epitetlərlə ifadə olunur. Bununla bağlı çeşidli istilahlardan istifadə olunur: “resurs lənəti”, “iblis ifrazatı”, “qeyri-düzgün inkişaf”, afrika qızdrıması”, “holland sindromu”, “paradoksal bolluğu” və s. Dünyada adambaşına düşüən ÜDM həcminə görə lider ölkə olan Qətər də başqa bir maraqlı ifadədən də istifadə olunur: “neftin uşaqları”.

2024-cü ildə Azərbaycan iqtisadiyyatını yekunlarını xarakteridə edərkən  müşahidə olunan dəyişikliklər arasında ən çox diqqəti cəlb edən və təhlilə ehtiyacı olan xarici ticarət statistikasıdır. Bu yazıda 2024-cü ildə Azərbaycanın xarici əlaqələrinin vəziyyəti,  xarici tiracətinin dinamikası, strukturu və cografiyası təhlil olunur, tendensiyalar dəyərləndirilir, mövcud və perspektiv çağırışlar nəzərdən keçirilərək, onun  qısa və orta müddətli dövrdə təsirlərindən qaynaqlanan devalvasiya gözləntiləri qiymətləndirilir.  Bu kontekstdə retrospektiv təhlil üçün post-COVİD dövrü olan son 3 ildə baş verənlər nəzərdən keçirilir.

Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) 2024-cü ilin yanvar-dekabr ayında ölkənin iqtisadi və sosial inkişafının makroiqtisadi göstəricilərini açıqlayıb[1].

2025-ci ilə qədəm qoyduqca, Azərbaycan iqtisadi və geosiyasi çağırışların kəsişməsi ilə üzləşir. Bu, ölkənin sabitliyini təhdid edir və onun dayanıqlığını sınaqdan keçirir. Neft qiymətlərinin dalğalanmasından tutmuş alyansların dəyişməsinə qədər, ölkə iqtisadi qeyri-sabitliyi önləmək üçün cəsarətli islahatlar və strateji uzaqgörənlik tələb edən kritik mərhələdədir.