Azərbaycan Açıq Hökumət Tərəfdaşlığından çıxarılmaqla nə itirir?

Azərbaycan Açıq Hökumət Tərəfdaşlığından (Open Government Partnership - OGP) birdəfəlik uzaqlaşdırılıb.

2016-cı ildən başlayaraq illərdir OGP Azərbaycanın qurumdakı üzvlüyünü qeyri-aktiv statusda saxlayırdı. Buna səbəb ölkədə vətəndaş cəmiyyəti sahəsində geriləmələr və məhdudlaşdırmalar göstərilirdi. Təşkilat Azərbaycan hökumətindən vətəndaş cəmiyyəti ilə bağlı məhdudiyyətləri aradan qaldırılması üçün plan təqdim etməsini istəmişdi. OGP Azərbaycana vətəndaş cəmiyyəti sahəsində irəliləyişə nail olmaq üçün bir neçə dəfə vaxt verdiyini açıqlamış, əks təqdirdə ölkənin platformadan uzaqlaşdırılacağını bildirilmişdi.

Qurumun avqustun 17-də qəbul edilmiş qərarında da bildirilir ki, təşkilat Azərbaycanın tərəfdaşlıqda qalmaq şərtlərini yerinə yetirə bilməməsindən və vətəndaş cəmiyyəti üçün şərtlərin çətin olaraq qalmasından dərin məyusluq hiss keçirib.

Azərbaycan hökumətinin təmsilçilərindən məsələyə, hələlik, münasibət almaq mümkün olmayıb. Amma rəsmilər, bir qayda olaraq, ölkədə fundamental azadlıqların qorunduğunu, vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına dəstək verdiklərini bəyan edirlər.

Milli Məclisin İnsan hüquqları komitəsinin üzvü Fazil Mustafa isə Turana bildirib ki, Azərbaycanın bu tipli təşkilatlardan uzaqlaşdırılması əslində yaxşı hal deyil: "Biz çalışmalıyıq ki, beynəlxalq təşkilatlarla əlaqəmiz qırılmasın".

O hesab edir ki, Azərbaycanın OGP-də iştirakının dayanmasının ölkəyə xüsusi təsiri olmayacaq: "Çünki biz dövlət olaraq bu cür təzyiqlərlə tez-tez üzləşirik. Amma QHT-lərin olması bizim öz daxili siyasətimiz üçün lazımdır".

F.Mustafanın sözlərinə görə, bu məsələdə anlayış fərqliliyi var: "Hələ ki, burada müsbət bir genişlənmə, açılım müşahidə olunmur. Olsa, yaxşı olar. Bütün hallarda bu cür yanaşmalar ciddi müzakirə olunmalıdır. Biz müəyyən etməliyik ki, Avropa məkanından uzaqlaşmaq, yoxsa ora inteqrasiya etmək və orada Azərbaycanla bağlı bütün yanaşmaları dəyişmək istəyirik? İkinci yol daha rasional yoldur".

Vətəndaş Hüquqları İnstitutunun rəhbəri Bəşir Süleymanlı xatırladır ki, Azərbaycanın OGP-dən uzaqlaşdırılması prosesi 2014-cü ildən - bəzi QHT-lərin bağlanmasından və qanunvericiliyin sərtləşməsindən sonra başlayıb. "Bu vaxtdan bəri Azərbaycana bir neçə dəfə vaxt verilmişdi ki, QHT-lərlə bağlı qanunvericilik liberallaşdırılsın və ölkədə vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyətinin normallaşması istiqamətdə addımlar atılsın. Amma hökumət heç bir addım atmadı", - o, AzadlıqRadiosuna bildirib.

Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanın birdəfəlik təşkilatın sıralarından uzaqlaşdırılmasının səbəbi ölkədə insan haqları ilə bağlı problemlərin daha da dərinləşməsi, son dövrlər ictimai-siyasi şəxslərə qarşı aparılan həbslər olub: "Bu, səbir kasasını daşıtdı".

B.Süleymanlı da Azərbaycanın OGP-dən çıxarılmasının yaxşı hal olmadığını deyir: "Bu, açıq hökuməti təşviq edən bir platformadır və orada olan dövlətlər açıqlığın, şəffaflığın tərəfdarıdırlar, korrupsiya ilə mübarizə aparmağa israrlıdırlar. Bu, ölkəyə müəyyən dividentlər verir. Yəni, gələcəkdə kreditlərin ayrılması, investisiya imkanları üçün bir indikatordur".

"Artikl 54" İctimai Birliyinin mövqeyinə görə isə Azərbaycan təşkilata 2011-ci ildə üzv olunmasından sonra hökumət, sonuncusu, 2020-2022-ci illəri əhatə edən 3 Milli Fəaliyyət Planı ortaya qoymuşdur: "Ümumilikdə, bu əməkdaşlığın məqsədi Azərbaycanda daha açıq, inklüziv və hesabatlı hökumətin qurulması üçün töhfələrin verilməsi idi. İslahatların nəzərdə tutulduğu sahələr ictimai xidmətlər, açıq məlumatlar, iştirakçılıq, maliyyə şəffaflığı olmaqla geniş sahələri əhatə edirdi".

Təşkilatdan qeyd olunub ki, 2015-ci ildə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları Azərbaycanı vətəndaş cəmiyyəti mühitini məhdudlaşdırmaqda ittiham edərək OGP tərəfindən tədbirlərin görülməsi ilə bağlı açıq müraciət göndərdi: "Bu müraciət həmin ərəfədə ölkədə vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyətinə birbaşa müdaxilələr və məhdudlaşdırıcı qanunların qəbul olunması ilə əlaqədar idi. Nəticədə, 2016-cı ildə Azərbaycanın üzvlüyü müvəqqəti olaraq dayandırılmışdı".

"Artikl 54"-dən vurğulanıb ki,  üzvlüyün müvəqqəti dayandırılmasından sonra hökumət AHT-yə üzvlüyünün bərpa olunması barədə müraciətlər etsə də, AHT öz mövqeyindən geri dönməmişdi: " Üzvlüyün bərpa olunması üçün əsas şərt vətəndaş cəmiyyəti üçün mühitin bərpa edilməsi idi. Bu qərarın verilməsi ilə bağlı OGP bildirir ki, hökumət üzvlüyün müvəqqəti dayandırılmasından sonra qarşısında qoyulan 7 addımdan yalnız birini, onu da natamam yerinə yetirib".

Təşkilat hesab edir ki, belə bir qərarın verilməsini məqsədəuyğundur: "Uzun müddət keçməsinə, silsilə Milli Fəaliyyət Planlarının qəbul edilməsinə baxmayaraq, açıq, inklüziv və hesabatlı hökumətin qurulması üçün sistematik addımlar atılmamışdır; edilənlər yalnız kosmetik xarakter daşıyırdı və real töhfələrlə ötüşmürdü. Bu mövqeyi, biz, o cümlədən cari ildə dərc edilən “Azərbaycanda ictimai iştirakçılığın qiymətləndirmə sənədində” ortaya qoymuşuq".

"Artikl 54" İB hökuməti bu addımdan nəticə çıxarmağa, yerli və beynəlxalq öhdəliklərini əsas götürərək idarəetmənin sistematik islahatlara çağırıb: "Yalnız bu formada daha effektiv və ədalətli qərarların verilməsini və qəbuledilməsinə təmin etmək mümkündür".

Açıq Hökumət Tərəfdaşlığı daha şəffaf, inklüziv və hesabatlı hökumətlər qurmaq üçün minlərlə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatı ilə işləyən 70-dən çox ölkə və 100-dən artıq yerli hökumətin qlobal birliyidir.

Azərbaycan Açıq Hökumət Tərəfdaşlığına 2011-ci ildə könüllü qoşulub. Sosial xidmətlər, açıq məlumatlar, büdcə şəffaflığı və digər sahələrdə öhdəlikləri özündə əks etdirən üç fəaliyyət planı hazırlayıb...