Mərkəzi Bankin imarəti və “qənaət” rejimi

İşğaldan azad olmuş regionların inkişafı məqsədilə Azərbaycan yeni "qənaət" rejiminə keçir. Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) özünə yeni inzibati binasının tikintisi üçün 450 milyon manat vəsait xərcləyəcək. Bu 2 xarici valyutada - 265 mln. dollar və ya 218 mln. avro deməkdir. Bina Türkiyənin "Tekfen Holding" şirkəti tərəfindən inşa ediləcək.

 AMB-nin sədri Elman Rüstəmov isə bina tikintisinə cavab olaraq bildirib ki, Mərkəzi Bank son 3 ildə dövlət büdcəsinə 7,8 mlrd. vəsait köçürüb və 2021-ci ildə də 256 mln. köçürməyə planlaşdılır. Baş bankirin bu cümləsinin “tərcüməsi” bundan ibarətdir ki, biz dövlət büdcəsinə pul qazandırdığımız halda digər nazirliklər üçün bina tikilə bilir, amma bizim öz pulumuzla özümüzə bina tikdirə bilmirik?

 ABM üçün tikiləcək inzibati bina üçün xərcləyəcək vəsaiti başqa bir bu ilin dövlət büdcəsindən başqa bir xərc istiqaməti ilə müqayisə edək. İşğaldan azad olmuş bölgələrdə qurulacaq işlərin bərpası məqsədilə 2,2 mlrd. manat xərclənəcəyi halda niyə təkcə paytaxta bir inzibati bina üçün bundan 4-5 dəfə daha vəsait xərclənməlidir. Bu nə bədxərclikdir?

 Şəhərin tam mərkəzi hesab olunan “28 may” metrosu ətrafında ən möhtəşəm bina MB üçün yetərli sayılmır? Axı cəmi 600-700 nəfərlik işçi heyəti olan MB indiki binadan daha bahalı yerdə “oturmaqla” hansı effektiv monetar siyasət yürüdəcək? Bir inzibati binanın 160 metr hündürlüyündə və 36 mərtəbədə olanda bu hansı problemlərin həllinə yardımçı olur? Dünyaca məşhur İsveçrənin və Norveçin 3-4 mərtəbəli Mərkəzi Banklarının inzibati binaları bununla hansı fəaliyyətlərini məhdudlaşdırıb? Suallar çoxdur. Amma bunlara aydın cavablar da var.

Azərbaycan hökuməti bilirsiniz, hansı siyasəti yürütməlidir? İşğaldan azad olmuş bölgələrə xarici sərmayələrin axınını təmin edən təşviq tədbirləri üzərində işləməlidir ki, daxili resurslarla böyük miqyasılı yenidənqurma işlərini yekunlaşdıra bilsin. Çünki belə sıfırdan qurulacaq bölgələrin təkcə infrastrukturu deyil, ciddi institsional və strateji hədəfləri olan sənədlər üzərində işlənilməlidir. Həmin sənədlərin maliyyə təminatını hansı mənbələr hesabına əldə edəcəyini düşünməlidir. Biz Bakının yükünü regionlara necə və hansı yollarla daşımaq hədəfini qarşımıza qoymalıyıq. İnstitsional və fiskal əksmərkəzləşmə siyasətini necə həyata keçirməklə bağlı əvvəlkindən daha ciddi qənaət rejiminə keçidin anonsun verməlidir.

Bir təfədən “Yaşat” fondu təsis edib ianələr toplamaqla müharibədə yaralanmış və maddi qayğıya ehtiyacı olan veterenalara dəstək proqramları həyata keçirilir, digər tərəfdən isə lüks zonasında üzən məmur korpusu üçün daha da rahat ofis təminatı həyata keçiriilirsə, bu iki addım arasında böyük təzad görünür. Doğrudan da hökumət bununla düşünür ki, qarşımızda bizi gözləyən böyükmiqyaslı işləri belə bədxərcliklə görmək olar?  

Təxminən 0,5 milyard manatlıq həcmində olacaq binaya görə fikirləşməyin ki, AMB-nın ehtiyatları artdığı üçün özünə belə imarət tikdirmək qərarına gəlib.  Xərclənəcək bu böyük həcmdə olan vəsait Bankın ehtiyatlarının 4,2 faizi deməkdir. Müqayisə üçün qeyd edim ki, son 5 ildə aktivləri 15 mlrd. dollardan 6 mlrd. dollara qədər azalıb. Bu müddətdə 9 mlrd. dollarlıq ehtiyatları "əriyən" Bankı bu cür populizmə sürükləyən nədir?

Əgər 6 mlrd. dolları saxlamaq üçün 450 mln. manatı xərcləməyə "ürəyiniz" gəlirsə, o zaman 100 milyardlarla aktivləri idarə edən maliyyə insitutları, suveren ehtiyatlar fondları gərək 100 işçi üçün böyük inzibati binalar tiksin.  Məsələn, onda gərək 5,5 milyon nəfər əhalisi olan Norveçdə Pensiya Fondu 1 trln. dollarlıq ehtiyatları saxlamaq və idarə etmək üçün Oslo da bütün şəhər boyunda 42 mlrd. dollarlıq hündür mərtəbəli dəbdədli göydələnlər tiksin. Ağıılı dövlətlər ictimai vəsaitləri göyə sovurmaq hesabına göydələnlər vasitəsilə Allaha salam vermək yarışına girmirlər, bəndəyə xidmət və ictimai vəsaitlərə qənaət yolu tuturlar! İndi gördünüz ki, Qərb qənaətcilliyi, Şəqr şöhrətpərəstliyinə necə məğlub olur?!

Müdriklərdən biri haqlı imiş: Şərqə getdim, müsəlman gördüm, islam görmədim, Qərbə getdim, müsəlman görmədim, İslam gördüm!