Türkiyə lirəsinin və Rusiya rublunun dəyərdən düşməsindən Azərbaycana təhlükə varmı?

Qarabağın erməni işğalından azad olunmuş ərazilərində bərpa və yenidənqurma layihələrinin sifarişçiləri fərqli dövlət qurumlarıdır. Onların içərisində müxtəlif mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları ilə (Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi, Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi, Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi (MİDA), Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri Üzrə Dövlət Komitəsi və sair) yanaşı, yaradılması zərurəti rəsmi sənədlərdə “əhalinin qayıdışı ilə əlaqədar çoxmənzilli binaların və fərdi yaşayış evlərinin tikintisinin təşkili, bu qaydada tikilmiş çoxmənzilli binaların idarə edilməsi, habelə müvafiq ərazidə abadlaşdırma, yaşıllaşdırma və mənzil-kommunal təsərrüfatı sahələrində fəaliyyət” kimi əsaslandırılan, adının sonunda “Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidməti” ifadəsi olan publik hüquqi şəxslər də var. Bu xidmətlər ilk dəfə yaradılanda iqtisadi rayonlar üzrə təsnifləşdirilmişdi,[1] Qarabağ İqtisadi Rayonu üzrə 1, Şərqi Zəngəzur İqtisadi Rayonu üzrə isə 1 və 2 saylı olmaqla 2 belə xidmət yaradılmışdı. Lakin sonradan bizə məlum olmayan səbəblərdən publik hüquqi şəxslərin sayı, bir xidmətin əhatə etdiyi rayonlar 3-dən çox olmamaq şərtilə - Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin mənzil-kommunal və təmir xidməti istisna olmaqla - 5 -ə çatdırıldı:[2]

İşçilərin yemək və mənzil, eyni zamanda, sahibkarların nümayəndəlik xərclərinin hansı hissəsinin gəlirdən çıxılması vergitutma nöqteyi-nəzrindən çox aktual məsələ kimi həmişə müzakirə mövzusu olub.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 9 fevral 2009-cu il tarixli 48 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyi haqqında” Əsasnamənin 1-ci maddəsinə görə[1],

Əvvəllər vergi ödəyicisinin riskli kateqoriyaya aid edilməsi heç bir qanununvericilik aktına istinad edilmədən vergi orqanının təşəbbüsü əsasında aparılırdı ki, bu da vergi ödəyicilərinin haqlı narazılıqlarına səbəb olurdu. Sonradan, 28 iyul 2020-ci ildə vergi orqanlarının bu sahədə əldə etdiyi praktiki biliklər əsasında Nazirlər Kabineti “Riskli vergi ödəyicisinin, o cümlədən riskli əməliyyatların meyarları”nın təsdiq olunması haqda qərar qəbul etdi.[1] Ancaq bu sənəd həqiqi riskli vergi ödəyicilərinin aşkar olunması ilə bağlı gözləntiləri doğrultmadı, çünki müəyyənləşdirilən meyarlar baxımından çox sərt, praktiki nöqteyi-nəzərdən isə yarımçıq bir qərar idi. Fikrimcə, qərarın bir mühüm çatışmazlığını qeyd etsəm, onun yarımçıqlığı barədə aydın təsəvvür yaranar: qəribə də olsa, sənəddə riskli vergi ödəyiciləri siyahısına salınmış vergi ödəyicisinin bu “qara siyahıdan” çıxarılması mexanizmi göstərilməmişdi.