Putinin Taxıl Sazişindən imtina etməsi bu layihənin Rusiyanın iştirakı olmadan həyata keçirilməsinə gətirib çıxaracaq

Kremlin Rusiyanın Taxıl Sazişində iştirakına son qoyduğu və Ukrayna limanlarına gedən bütün gəmiləri silah daşıyan gəmilər və qanuni hədəflər olaraq dəyərləndirəcəyi haqqında bəyanatı açıq-aşkar təbliğat xarakteri daşıyır.

Qara Dənizin xəritəsinə, daha dəqiq isə, sahil dövlətlərinin ərazi sularının sərhədlərinə baxsaq, Bosfordan gedən yolun Türkiyə, Bolqarıstan, Rumıniyanın ərazi sularından keçdiyini və yalnız bundan sonra Ukraynanın ərazi sularına çatdığını görmək çətin deyil. Elə həmin yerdə - Dunay çayının mənbəsində Ukrayna limanlarından biri - İzmail yerləşir.

Dunayın mənbəyindən Odessaya gedən yol ən təhlükəli yerdir və ruslar məhz orada hərbi xarakterli hansısa sanksiyalarla təhdid edərək, taxıl daşıyan gəmiləri qorxutmağa çalışır.

Hazırda ticari gəmilər Bolqarıstan və Rumıniya limanlarına rahatlıqla gedir, buna görə məsələ gəmilərin Rumıniya sərhədlərindən (NATO üzvü) Odessaya qədər hərəkətinin təhlükəsizliyini təmin etməkdən ibarətdir. Bu, sahil boyunca təxminən 200 km-lik yoldur və ən təhlükəli yerdir.

Ukrayna donanmasının praktiki olaraq məhv edildiyini nəzərə alaraq, dəniz gəmilərinin mühafizəsini Türkiyə və ABŞ-ın Aralıq Dənizində yerləşən 6-cı donanması öz üzərinə götürə bilər.

Türkiyənin Qara Dəniz donanması onlarla suüstü gəmidən, müxtəlif sinifli sualtı qayıqlardan ibarətdir. Hərbi ekspertlərin qiymətləndirmələrinə görə, Türkiyə donanması gücünə görə Rusiyanın Qara Dəniz donanmasından geridə qalmır, bəzi parametrlərə görə isə hətta ondan üstündür.

Qərbin Rusiyanı cilovlamaq və taxıl sövdələşməsini davam etdirmək marağını nəzərə alsaq, böyük ehtimalla Ankara və Vaşinqtonun Ukraynadan taxıl daşıyan ticari gəmilərin mühafizəsində iştirak məsələsini müzakirə etdiklərini təxmin etmək olar.

ABŞ-ın 6-cı donanmasının onlarla gəmisinin Qara Dənizə yeridilməsi Putinin hərarətini alacaq və onun Taxıl Sazişinə maneə törətmək cəhdlərini puç edəcək.

Bu ssenari Kremlin nüfuzuna böyük zərbə vuracaq və Ukrayna ilə müharibədə onun mövqelərini daha da zəiflədəcək.

Bundan başqa, münaqişə zonasında NATO-nun çox sayda gəmisinin olması Rusiyanın Qara Dəniz donanmasını onların hərəkətləri və niyyətləri nöqteyi-nəzərdən həssaslaşdırır.

Bu ideyanın həyata keçirilməsi üçün Türkiyə Bosfor boğazında rejimin dəyişməsinə Qərb ölkələrinin razılığını almalıdır. Belə ki, 1936-cı il tarixli Montre Konvensiyasına əsasən, üçüncü ölkələrin hərbi gəmiləri Qara Dənizə maksimum 10 günlük daxil ola bilər.

Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzü başladıqdan etibarən Türkiyə artıq istənilən hərbi gəmilərin Bosfordan Qara Dənizə və əks istiqamətdə keçməsini qadağan edib.

İndi türklər NATO gəmiləri üçün yolu açmalı və Rusiya donanması üçün əvvəlki kimi bağlamalıdır.

Putin düşünülməmiş hərəkətləri ilə yalnız hadisələrin bu cür gedişatını tezləşdirir.