2023-cü il mediaya təzyiqlərlə xarakterizə olunur

İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi üzrə Beynəlxalq Assosiasiya 2023-cü il ərzində Azərbaycanda media azadlığının pisləşən vəziyyətinə işıq salan hesabat dərc edib. "2023-cü ildə Azərbaycanda medianın vəziyyəti: Həbslər və təzyiqlər" adlı məruzədə siyasi təzyiqlərin, jurnalistlərə qarşı zorakılığın və müstəqil KİV-in sistematik şəkildə sıxışdırılmasının acınacaqlı mənzərəsi təsvir edilib.

Hesabatda qeyd edilir ki, Azərbaycanın söz azadlığı ilə mübarizəsi yeni hadisə deyil, lakin illər keçdikcə güclənir. İddialara görə, hakimiyyət 2021-ci ildən müstəqil medianı sıradan çıxarmağa, qorxu və repressiya mühiti yaratmağa yönəlmiş siyasət yürüdür.

Hesabata görə, hökuməti tənqid edən jurnalistlər və blogerlər həbslər, səfər qadağaları və polis zorakılığı ilə üzləşib. İddialara görə, hökumət fikir azadlığını məhdudlaşdırmaqla fərqli fikirləri yatırmaq üçün qanunvericiliklə manipulyasiya edir. Hətta sosial şəbəkələrdə tənqid həbslərə gətirib çıxarır, müstəqil jurnalistlər və blogerlər arasında geniş yayılmış özünüsenzura mühiti yaradır.

Məruzədə həbslərin sayının artması ilə Azərbaycanın xarici siyasətindəki dəyişikliklər arasında narahatedici əlaqəyə diqqət çəkilir. Ölkə Rusiya ilə getdikcə daha da yaxınlaşdığı üçün müstəqil səslərə qarşı repressiyalar güclənir.

Hakimiyyətin müxalifət xadimlərini, vətəndaş cəmiyyəti fəallarını və azad medianı susdurmağa çalışdığı, onları gözlənilən siyasi dəyişikliklər üçün təhlükə kimi qiymətləndirdiyi bildirilir.

Hesabata görə, Azərbaycanda media məkanı hökumətin ciddi nəzarəti altındadır. Müstəqil televiziya, radio verilişləri və tənqidi çap qəzetləri sıxışdırılıb. “Azadlıq” və “Meydan TV” kimi saytlar bloklanıb, ölkədə müstəqil televiziya kanalı yoxdur. Hökumət nəzarəti onlayn platformalara da şamil edilir, blogerlər məhdudiyyətlərdən qaçmaq üçün domenləri Azərbaycandan kənarda qeydiyyatdan keçirməyə məcbur olurlar.

Hesabatda jurnalistlərə qarşı məqsədyönlü həbslər və təzyiqlərin həyəcan verici praktikasının təfərrüatları açıqlanıb. Əvəz Zeynallı və Elnur Şükürovun uzun müddət həbsdə saxlanması kimi konkret hallar hakimiyyətin narazılığı aradan qaldırmaq strategiyasını nümayiş etdirir. Burada işgəncə halları, inzibati həbslər və tənqidi fikir bildirənlərə qarşı amansız kampaniya işıqlandırılır.

Məruzədə Azərbaycanın media azadlığına hücumunun beynəlxalq səviyyədə diqqətdən kənarda qalmadığı vurğulanır. Avropa Şurasının Venesiya Komissiyası və nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar beynəlxalq ifadə azadlığı standartlarına əməl etmədiklərinə görə ölkəni tənqid ediblər. Hökumətin hərəkətləri qlobal təşkilatlar arasında narahatlıq yaradıb və təcili müdaxilə çağırışlarına səbəb olub.

Hesabatda vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün tövsiyələr də var.

Beynəlxalq İnsan Hüquqları Müdafiə Assosiasiyası  “Sumqayıt Gənclərinin Hüquqi Maarifləndirilməsi” İctimai Birliyi, “Yüksəliş naminə” qəzeti və bir qrup Azərbaycan QHT-si tərəfindən 2013-cü ildə Belçikada yaradılıb və bu dövlət tərəfindən rəsmi qeydiyyata alınıb. Beynəlxalq təşkilatın əsas məqsədi riski yüksək olan ölkələrdə insan hüquqları və fundamental azadlıqlarını təbliğ etmək, hüquq müdafiəçilərini dəstəkləmək və dünyada insan hüquqları ilə bağlı halların illik hesabatlarını hazırlamaqdır. Beynəlxalq təşkilatın rəhbəri keçmiş siyasi məhbus, hüquq müdafiəçisi və jurnalist Elçin Məmməddir.