Amerikada Ramazanın özəllikləri

Bakı/13.05.21/Turan: “Amerikada biz müsəlmanlar üçün Ramazan təkcə dini göstərişlərə riayət etmək deyil, həm də etnik icmalar daxilində əlaqələrin qorunub saxlanması, onlar arasında əlaqələrin inkişaf etdirilməsi imkanıdır. Bu, həm də dostlarımızın islam haqda çox şey öyrəndikləri və bizi daha yaxşı başa düşdükləri müddətdir. Eyni zamanda, biz ətrafdakıların bizim dini inanclara hörmət etdiyini hiss edirik", - 22 il öncə Türkiyədən ABŞ-a mühacirət etmiş Mehmet Bülent bildirib.

Onun sözlərinə görə, Türkiyədə Ramazan ayında demək olar ki, bütün ölkə eyni ritmdə yaşayır.

"Amerikada başqa cürdür. İnsanların əksəriyyətində adi həyat davam etdiyi halda, bir çox müsəlman adət etdiyi qayda-qanunu dəyişir. Bu, mənəvi və müəyyən mənada fiziki təmizlənmə dövrüdür. Çünki orucluq bədənimizi sanki yenidən formalaşdırır, ülvi hisslər oyadır. Amerikada müsəlmanlar üçün iftar süfrələri təkcə bir necə saat ərzaqdan və içkidən imtina etdikdən sonra yemək deyil, həm də bizim icmaların nümayəndələri ilə ünsiyyət qurmaq imkanıdır. İnsanların ailələri ilə getdikləri məscidlərdə bunun üçün yaradılır. Bu, bizə bir - birimizlə əlaqələri itirməməyə, digər müsəlman xalqların nümayəndələrilə tanış olmağa imkan yaradır", - Bülent qeyd edib.

Amerikalılar müsəlmanların Ramazana riayət etməsinə necə yanaşırlar?

Bülent bu sualın cavabında deyib ki, heç zaman hər hansı problemlə qarşılaşmayıb.

«Əksinə, həmişə iş yoldaşları, tanışlar, qonşular tərəfindən xeyirxah münasibət hiss etmişəm. Pandemiya şəraitində iftar süfrələri həyətlərdə təşkil edilir. Buraya yüzlərlə insan gəlir, canlanma baş verir, uşaqlar oynayır, istər-istəməz səs-küy olur, amma qonşulardan heç biri şikayətlənmir. Hər şey anlayışla bağlıdır. Biz də başqalarını masaya dəvət edirik, qonaq edirik. İnsanlar xeyirxah  və düşüncələri təmiz olduqda həmişə qarşılıqlı anlaşma var", - Bülent deyib.

O, pandemiya ilə əlaqədar ötən il məscidlərin bağlandığını qeyd edib və ötənilki bayramdan fərqli olaraq, bu il müsəlmanların dini məbədlərə baş çəkə bilməsindən məmnun olduğunu deyib.

Kiçik Kliffsayd Park şəhərində yerləşən Diyanet Bergen məscidi katolik kilsəsinin yaxınlığında  (Nyu-Cersi ştatı) yerləşir. İki məbədi dar bir küçə ayırır. Lakin dini icmaların yaxın qonşuluğu bir-birinə heç bir problem yaratmır.

"Əksinə, bir-birimizə kömək edirik. Qədr gecəsindən əvvəl iftar süfrəsinə çoxlu sayda ziyarətçi gəldi və adamlar məscidin həyətinə yerləşmədilər. Sonra polis küçədə hərəkəti bağladı ki, adamlar orada yerləşə bilsinlər, kilsə rəhbərliyi isə bizə masalar və stullar verdilər ki, biz dindarları əyləşdirə bilək. Papa özü (bu kilsənin rəhbəri) də mərasimə gəldi", - məscidin imamı Hoca Əhməd deyib.

O qeyd edib ki, pandemiyaya görə, ABŞ-da məscidlər digər məbədlər kimi bu il bağlanmayıb. Lakin sosial məsafə ilə bağlı tədbirlər görülüb.

"Əgər pandemiyadan öncəki dövrdə, bayram namazında bizim iki zalda ümumilikdə 700-800 nəfər iştirak edə bilirdisə, bu il hətta məscidin həyətindən də istifadə etməklə iştirak edənlərin sayı 500-dən çox olmayacaq", - imam qeyd edib.

Məhdudiyyətlər iftar yeməyinə gələn qonaqların sayına da aiddir.

"Hər axşam bizdə iftar süfrəsinə 300 nəfərlik yemək hazırlanır. Pandemiya ilə əlaqədar masaları məscidin həyətində qururuq. Sosial məsafəni nəzərə alaraq, 150 nəfəri yerləşdiririk, daha 150 nəfərlik  yemək isə paylanılır ", - Hoca Əhməd bildirib.

Yeməkləri sponsorlar, ayrı-ayrı fiziki şəxslər və şirkətlər maliyyələşdirir.

Sonuncular üçün bu, həm xeyriyyəçilik, həm də reklamdır. Sponsorlar haqda məlumat məscidin həyətində reklam bannerlərdə, eləcə də onun sosial şəbəkələrdəki hesablarında təqdim olunur.

Gündəlik həyatda, məscid təxminən 300-ə yaxın icma üzvünün, həmçinin könüllü ziyarətçilərin  ianəsi hesabına maliyyələşdirilir.

Vəsaitin qəbulu üçün məsciddə Azərbaycan müsəlman məbədlərində qoyulan "nəzir qutu"larını xatırlatmayan, daha çox toy şənliklərində qoyulan "pul hədiyyəsi" üçün qutulara bənzəyən səliqəli iki qutu-seyf  quraşdırılıb. Çünki burada pul da qutu-seyflərə zərflərdə  atılır. Hədiyyə verən öz adını göstərməyə və ya gizli qalmağa özü qərar verir.

Məscidin büdcəsi onun nəzdində bazar günü məktəbini təşkil etməyə imkan verir. Burada uşaqlara dini bilgilər, türk dili, musiqi öyrədirlər. Bazar günü məktəblərinin fəaliyyəti Amerika məscidlərində geniş yayılmış təcrübədir.

Burada uşaqlara xüsusi diqqət yetirilir. Məsələn, Diyanet Bergen məscidinin nəzdində "təpəciklər"  yelləncəyi olan  "uşaq parkı" yaradılıb. Namaza və ya iftara gələn valideynlər uşaqlarını orada buraxağa bilər. Bayramda uşaqlara hədiyyələr verilir.

Maraqlıdır ki, məscidin maliyyə müstəqilliyinə baxmayaraq, eyni zamanda, onun imamı Türkiyə Dini İşlər İdarəsi tərəfindən təyin edilir.

Amerika hakimiyyəti xarici vətəndaşlar tərəfindən dini təbliğata qadağa qoymur. Lakin bütün dini icmalar və ruhanilər ABŞ qanunlarına uyğun hərəkət etməlidirlər.

Diyanet Bergen məscidini təkcə türk əsilli dindarlar ziyarət etmirlər.

"Məscidimizin qapıları hamı üçün açıqdır. İslam sərhəd tanımır. Bizə müxtəlif xalqların nümayəndələri gəlir - ərəblər, pakistanlılar, bosniyalılar, malaziyalılar. İftar süfrəsində müsəlman olmayanları görmək olur. Bizə əsasən Rusiyadan, İspaniyadan olanlar da gəliblər", - Hoca Əhməd qeyd edib.

Pandemiyanı nəzərə alaraq, məsciddə dindarların sıxlığının qarşısını almaq üçün, eləcə də vaxt məhdudiyyəti və məbədləri ziyarət edə bilməyənlər üçün Ramazan bayramı münasibətilə gündəlik moizələr İnternetdə sosial şəbəkələrdə onlayn rejimdə yayımlanıb.

Böyük olmayan şəhərlərin sakinləri məscidləri ziyarətə gələ bilir, amma böyük trafiki nəzərə alaraq meqapolislərdə yaşayanların məbədlərə getməsi çətindir.

Nyu-Yorkda yaşayan pakistanlı Mütəzz Baxaş məşğulluq və ərazi uzaqlığı səbəbindən Ramazan müddətində məscidə gedə bilməyənlərdən biridir.

"Ramazanda  oruc tuturam, amma məscidə ziyarətə getmirəm. Pakistanda məscid demək olar ki, hər məhəllədə var. Ancaq sən burada böyük bir şəhərdəsənsə, sadəcə, fiziki olaraq məscidə namaz qılmağa, iftara gedə bilmirsən. Lakin məşğul olmağımıza, vaxtın daim az olmasına baxmayaraq, Ramazanda soydaşlarımızla qrup şəklində kafedə iftar süfrəsinə toplaşırıq. Gün ərzində oruc tutduğunuz və planetdə bir milyard adamın bunu etdiyini bildiyiniz zaman hansısa mühüm əmələ, hadisəyə bağlı olduğunuzu hiss edirsiniz. Orucluq insanda iradə və güc yaradır", - Baxaş deyib.

Onun sözlərinə görə, ətrafdakıların oruca münasibəti fərqlidir.

«Bəzi həmkarlarım oruc tutmağıma irad tuturlar, çünki kofe içmirəm, nahar etmirəm. Bəzilərində bu, maraq oyadır, suallar verirlər. Digərləri buna laqeyd yanaşırlar. Amma heç bir hörmətsizlik hiss etməmişəm. Baxmayaraq ki, Amerika böyük bir ölkədir və belə şeylər mümkündür. Ancaq indiyə qədər bu faktlar haqda yalnız mediadan eşitdim. Özü də belə məlumatlar dünyada haradasa məscidlərə hücüm olduğu zaman yayılır. Mənim fikrimcə, media  bu cür xəbərlərlə yalnız vəziyyəti gərginləşdirir. Yaxın Şərqdə və ya Afrikada silahlı cinayətlər törədən insanların dini mənsubiyyətinin qabardılması da eyni effektə malikdir. Adi həyatda Amerikada insanlar öz işləri ilə məşğuldurlar, çoxları, xüsusən gənclər arasında kimin hansı dinə etiqad etdiyini heç düşünmürlər də. Yəni, onlar buna əhəmiyyət vermirlər",- Nyu-Yorkun pakistanlı sakini bildirib.

Nəzifə Abbas əslən Tunisdəndir, öz dini kimliyini qoruyub saxlamağa çalışır, namaz qılır, oruc tutur, məscidlərə gedir, hicab geyinir.

"Tunisdə Ramazan demək olar ki, ümumxalq olaraq qeyd edilir. Ancaq burada Nyu-Yorkda yalnız məscidi ziyarət edərkən bunu hiss edirsən. Buraya müxtəlif xalqları təmsil edən adamlar gəlirlər, lakin hamını bir inam birləşdirir. Bu, birlik hissi doğurur. Bu, Ramazan orucu ilə bağlı aid sınaqların keçmək üçün güc verir", - Nəzifə Abbas deyib.

Sözsüz ki, ABŞ mədəniyyətlərinin müxtəlifliyi Amerika müsəlmanlarının davranışında, dini ayinlərin və ənənələrin icrasında da öz əksini tapır. Bu amil hətta məscidlərin memarlıq dizaynına təsir göstərir. Eyni zamanda, ABŞ-ın tarixi, mədəni ənənələri, ictimai münasibətləri kontekstində islam əsasən onun fəlsəfi mahiyyətinə uyğun olaraq mənəvi-maarifçilik xarakteri daşıyır. Klassik formada islam Məhəmməd Peyğəmbərin vəsiyyətlərinə uyğun olaraq, elmləri öyrənməyə, bu işi müqəddəs saymağa təşviq edir. Ola bilsin ki, buna görə də ABŞ-da müsəlmanların sayı yalnız təbii artımla deyil, həm də amerikalıların özlərinin müsəlman dininə müraciət etmələrilə artır.

Qeyd edək ki, hazırda ABŞ-da müsəlmanların sayı təxminən 3,5 milyon nəfərdir, bu, əhalinin təxminən 1 faizidir.

Ölkədə 2200-ə yaxın məscid fəaliyyət göstərir. -0-

Fərid Qəhrəmanov, Turan-ın xüsusi müxbiri

Nyu-York-Nyu-Cersi-Bakı