Avtomobilləri texniki müayinəyə apararkən özünüzlə arayışlar aparın və qanunları öyrənin

Bakı/05.08.21/Turan: Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı hər yerdə və daim mübarizə aparılmasından danışılır. Bu mübarizənin xarici əlamətləri nəzərə çarpır: vətəndaşın məmurla bilavasitə əlaqəsi zərurəti azalır. Rüşvətxorluq ehtimalını istisna etmək üçün xidmətlər “vahid pəncərə” formatına keçirilir. Amma bütün Avtomobillərin İcbari Texniki Müayinəsi Mərkəzlərində sənəd qəbulu-verilməsi üçün pəncərələr quraşdırılmasına baxmayaraq, oradan sürücülər qapalı qapılar arxasında zabitlə görüşmək üçün kabinetlərə göndərilir. Həm də sistem elə qurulub ki, sürücü zabitlə təkbətək, şahidsiz qalır.

Bu barədə Turan-a Dövlət Yol Polisinin Sumqayıt TM mərkəzində avtomobilini texniki müayinəyə təqdim edən oxucu Kamran Əliyev bildirib. Orada “vahid pəncərələr” var, amma avtomobil yoxlama stendlərindən keçdikdən sonra sahibləri mütləq qapalı kabinetdə zabitlə “tet-a-tet” görüşə göndərilir. Həm də kabinetin qapısının önündə videokamera quraşdırılıb, bu kamera vasitəsilə zabit qapısının ağzında dayanan insanları müşahidə edir. Qapalı kabinetdə zabit və avtomobil sahibləri nədən danışır?

Sürücü Namiq Musazadə facebook-da “Azərbaycanda yol hərəkəti və nəqliyyat xəbərləri” qrupunda qarşıdan gələn texniki müayinəyə necə uzun müddət hazırlamasından danışıb. Əvvəlcədən maşındakı bütün nöqsanları düzəltdirib, həyata keçirilən təmirlər haqqında sənədləri yığıb, odsöndürənin, dərman qutusunda təzə dərmanların olub-olmadığını yoxlayıb...

Bununla belə, şahid olmayan otaqda psixoloji təzyiqə məruz qalıb. Musazadə yazır:

“...Avtomobilin müayinəsi başa çatıb. Maşını park yerinə qoyuram, ödəniş üçün banka gedirəm. Maraqlısı burada başlayır. Kassir ödənişi qəbul etməkdən imtina edir. Deyir, inspektorun yanına gedin, sonra bura gəlin. Buna cavab olaraq ona ödənişi qəbul edib qəbz vermək öhdəliyini xatırladıram. “Ödənişi qəbul edəcəksiniz?” sualıma cavabda kassir “Yox” deyir.

Özünü təqdim etməyini istədim və hansı bankda işlədiyini soruşdum. Turan Bank-da işləyirmiş. İntrnetdə nömrəni tapıb bankın qaynar xəttinə zəng etdim. Onda kassir ödənişi qəbul etdi...

Qəbz aldıqdan sonra şüşə pəncərəyə tərəf getdim. Orada sənədlərimi çap edib məni kabinetə göndərdilər. Kabinetdə kapitanla beş dəqiqəlik söhbət oldu. O, avtomobilin təmiri haqqında arayışları qəbul etməkdən imtina etdi.

İnspektora sual verdim: “Deyirsiniz ki, servisin arayışı etibarsızdır, bəs hansı arayış etibarlıdır?”. Cavab: “Heç biri”. Bundan sonra TM-dən keçdiyimə dair talon təqdim edildi.

Sürücü Musazadə yazır: “Ümid edirəm ki, bir gün bütün bu sistem düzələcək. Belə süründürməçilik olmayacaq, belə ki, TM müəyyən şəxslərin zənginləşməsinə yox, yollarda nasaz avtomobillərin sayının azaldılmasına xidmət etməlidir”.

O, texniki müayinəyə gedərkən qaydaları dərindən öyrənməyi və avtomobilin təmiri və müayinəsi haqqında arayışları aparmağı məsləhət görür.

Yəni TM keçirilməsi qaydalarını, Cinayət Məcəlləsini və normativ aktları əzbər bilmək sürücülərin Texniki Müayinə Mərkəzlərində kök salmış rüşvətxorluq sistemindən yeganə müdafiəsidir? Heç də hər vətəndaş Yol Polisi zabitləri ilə psixoloji mübarizəyə hazır deyil, bəziləri əsəblərinin sakitliyini prinsiplərdən üstün tutur və pul verib canını qurtarmağa üstünlük verir.

Yuxarıda adı çəkilən FB səhifəsinin qurucusu Vüqar Nağı Turan-la söhbətində bildirib ki, çıxış yolu bütün TM prosedurunun özəl avtomobil servislərinə verilməsində ola bilər.

Dövlət Yol Polisi İdarəsində isə başqa cür düşünürlər. DYPİ-nin ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdiri Namidan Piriyev Turan-la söhbətində avtomobillərin icbari texniki müayinəsi strukturunda rüşvətxorluq mümkünlüyünü təkzib edib. O, sürücülərdən texniki mərkəzlərin qapısında dayanan və sürücülərə texniki müayinədən keçmədən TM-dən keçmə haqqında sənədlər gətirməyi təklif edən mülki şəxslərin pul tələb edə biləcəyinə ehtimal verir. Yol polisi həmişə belə vasitəçiləri üzə çıxarıb.

Piriyev hesab edir ki, TM zamanı rüşvətxorluq haqqında şaiyələri avtomobillərində texniki nasazlıqlar olması səbəbindən texniki müayinədən keçməsi haqqında nişan verilməsindən imtina edilən sürücülər yayır.

Yol Polisi İdarəsinin nümayəndəsi vətəndaşlardan TM zamanı özbaşınalıqla bağlı bir şikayət belə daxil olmadığına inandırıb. O, narazı vətəndaşlara əllərində faktla Yol Polisi İdarəsinə müraciət etməyi təklif edib ki, xidməti araşdırma aparılması üçün əsas olsun.

TM-nin özəl şirkətlərə verilməsi mümkünlüyü barədə suala cavabda Piriyev özəl mərkəzlərdə texniki müayinə nəzərdə tutmayan mövcud qanunvericiliyə istinad edib. “Yol polisi icraçı dövlət orqanı olaraq qanunları yerinə yetirir”, deyə DYPİ nümayəndəsi əlavə edib.

Qeyd edək ki, avtomobillərin texniki müayinəsinin icbariliyi onunla izah edilir ki, Yol hərəkəti haqqında Vyana Konvensiyasına əsasən, avtomobil konvensiyanın qoşmasıında yer alan müəyyən texniki parametrlərə uyğun olmalı və saz vəziyyətdə olmalıdır. Amma, konvensiyaya əsasən, texniki müayinə yalnız maksimum kütləsi 3,5 tondan çox olan yük maşınları və oturacaq yerlərinin sayı səkkizdən çox olan minik maşınları üçün icbari olmalıdır. Adi minik maşınları üçün texniki müayinə, Konvensiyaya əsasən, icbari deyil, amma konvensiya milli qanunvericiliklərə TM-dən keçmə tələbini “imkan daxilində” bütün nəqliyyat vasitəsi kateqoriyalarına şamil etmək göstərişi verir.  

Əlavə edək ki, Azərbaycanın korrupsiya reallığında “imkan daxilində texniki müayinə” prinsipi qüvvədədir, belə ki, avtomobil sürücülərinin əksəriyyəti sadəcə olaraq texniki müayinədən keçmə haqqında talonları pulla alır. Təhlükəsiz istismar üçün yararsız halda olan avtomobillərlə dolu Azərbaycan yollarında bunun sübutunu hamı görür.