Gürcüstanın neft ticarəti sanksiyalar şərayətində   artır, rus xam neftinin Avropaya axını ilə bağlı suallar yaranır

Ukraynada müharibənin 2022-ci ildə başlanmasından bəri Gürcüstanın Avropaya neft ixracı 15 dəfə artıb, lakin Rusiya dəniz və dəmir yolu vasitəsilə ölkənin ən böyük neft tədarükçüsü olaraq qalır. Bununla belə, Gürcüstana idxal edilən Rusiya nefti ölkənin rəsmi statistikasında qeydə alınmır. Bu barədə yanvarın 22-də Gürcüstanın iFact media qurumu tərəfindən dərc edilən araşdırma hesabatında bildirilir.

“Görünməz Yük: Sanksiyaya Məriz Qalmış Rus Neftinin Avropaya Yolçuluğu” adlı hesabatda Rusiya xam neftinin Gürcüstan vasitəsilə Avropa bazarlarına daxil olduğu qeyd edilir. Araşdırmanın əsas məqamlarından biri kimi iFact vurğulayır ki, 2023-2024-cü illər arasında İspaniya Gürcüstandan 99 min ton xam neft idxal edib və bunun dəyəri 49 milyon avro olub. Halbuki Gürcüstan bu qədər neft hasil etmir. Bu ixracat İspaniya ticarət qeydlərində yer alır, lakin Gürcüstanın Milli Statistika Xidmətinin bazasında mövcud deyil.

Araşdırma daha sonra göstərir ki, Gürcüstan hakimiyyətinin məlumatına görə, 2023-cü ildə Gürcüstandan İspaniyaya heç bir xam neft ixrac olunmayıb. Lakin beynəlxalq ticarət bazaları – o cümlədən volza.com və BMT-nin Comtrade platforması – göstərir ki, təkcə 2023-cü ildə Gürcüstandan İspaniyaya 25 milyon dollar dəyərində neft göndərilib.

Məsələyə aydınlıq gətirmək üçün sorğu göndərildikdə, Gürcüstan Milli Statistika Xidməti bu uyğunsuzluğun “üçtərəfli ticarət” nəticəsində yarana biləcəyini bildirib. Belə hallarda, Rusiya şirkəti Gürcüstan vasitəçisinə neft sata bilər, həmin vasitəçi isə onu İtaliya şirkətinə ötürə bilər, lakin yük Rusiya ərazisindən birbaşa İtaliyaya göndərildiyi üçün Gürcüstanın rəsmi statistikasında qeyd edilmir.

Gürcüstanın Vergi Xidməti isə iFact-in sorğularına cavab verməyib.

Hesabatda bildirilir ki, Gürcüstanın rəsmi qeydiyyata alınmış neft ehtiyatları 2016-cı ildə 35 milyon barel təşkil edib və son illərdə bu göstərici əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməyib. Bununla belə, ölkənin xam neft və neft məhsulları ixracı sürətlə artıb. Rəsmi ticarət məlumatlarına görə, Ukraynada müharibənin başlanmasından sonra Gürcüstanın Avropa İttifaqına neft ixracı 1,465%, ümumilikdə isə dünya üzrə 440% artıb.

Bu tapıntılar Gürcüstanın Rusiya neftini yenidən ixrac edərək Qərb sanksiyalarını aşmasına kömək edib-etmədiyi barədə suallar doğurur. Avropa ölkələri Rusiya enerji ixracına qarşı geniş məhdudiyyətlər tətbiq etsələr də, qlobal ticarət yollarındakı boşluqlar Rusiya nefti və neft məhsullarının Avropa bazarlarına axmasını mümkün edir. Hesabatın açıqladığı faktlar Gürcüstanın bu prosesdəki roluna dair əlavə araşdırmalara səbəb ola bilər.