Azərbaycan uşaq zorakılığı hallarının artması ilə üzləşir

Azərbaycan uşaq zorakılığı hallarının narahatedici artımı ilə üzləşir, bu da daha sərt hüquqi müdafiə və qanunun icrasının gücləndirilməsi ilə bağlı çağırışlara səbəb olub. Cəmi iki gün ərzində iki ciddi uşaq zorakılığı hadisəsi aşkarlanıb, bu isə ölkənin uşaq müdafiə sistemi üzərində kölgə salır.

Birinci hadisə, Goranboy şəhərinin sakini Şirin Qasımovanın evində ciddi bədən xəsarətləri və digər zorakılıq əlamətləri ilə tapılmış iki yaşlı oğlan uşağı ilə bağlıdır. Əvvəlcə narkotik bitkilərin becərilməsi ilə bağlı əmlakın araşdırılmasını həyata keçirən polis, Qasımovanın evində axtarış zamanı uşağı aşkar edib. Azərbaycan Uşaqlar Assosiasiyasının sədri Kamala Ağazadənin sözlərinə görə, xəstəxanaya yerləşdirilən körpə dəfələrlə ögey atası tərəfindən zorakılığa məruz qalıb.

“Qasımov saxlanılıb və cinayət işi açılıb. Dövlət Komitəsi məsələni öz nəzarətinə götürüb, və komitənin komandası uşağın bərpa prosesinə və hüquqi işlərə dəstək göstərmək üçün fəal iştirak edir,” Ağazadə Turan agentliyinə bildirib.

İkinci hadisə Bakının yaxınlığında yerləşən Türkan kəndində baş verib. Polis, ananın öz tərəfdaşının altı yaşlı oğluna fiziki zorakılıq tətbiq etdiyini bildirməsi ilə əlaqədar müraciətinə cavab verib. Hakimiyyət orqanları heç bir səbəb olmadan uşağı döydüyü bildirilən 36 yaşlı yerli sakin Rəşad İsmayılovu həbs edib. Hər iki uşaq hazırda tibbi nəzarət altındadır.

Rəsmi məlumatlara görə, 2024-cü ilin ilk yarısında Azərbaycanda 120-dən çox uşaq zorakılığı hadisəsi qeydə alınıb ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 15% artım deməkdir. Analitiklərin fikrincə, mədəniyyətə bağlı qınaqlar və cəza qorxusu səbəbindən çoxsaylı hallar qeydiyyata alınmadığı üçün real rəqəm daha yüksək ola bilər.

Qeyd edilən halların əksəriyyəti məişət zorakılığı ilə bağlıdır və tez-tez ögey atalar və ya digər kişi qohumlar tərəfindən törədilir ki, bu da qeyri-ənənəvi ailə strukturlarında zorakılığın narahatedici modelini göstərir. Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, bioloji valideynləri və ya rəsmi qəyyumları olmayan ailələrdə yaşayan uşaqlar xüsusilə həssasdırlar, çünki belə ev təsərrüfatlarında qəyyumluq nəzarəti tez-tez formalizasiya olunmur.

Azərbaycanın hüquqi bazasına uşaq hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı Uşaq Hüquqları Haqqında Qanun və Məişət Zorakılığının Qarşısının Alınması Haqqında Qanun daxildir. Lakin hüquq müdafiəçiləri iddia edirlər ki, qanunların icrası bərabərsizlik təşkil edir və uşaq zorakılığına görə cəza tədbirləri effektli caydırıcı rolunu oynamır.

“Mövcud qanunvericilik uşaq müdafiəsindəki boşluqları aradan qaldırmaq üçün hərtərəfli yenidən işlənməlidir,” deyə ailə hüququ üzrə ekspert Rahilə İsmayılova bildirir. “Qanun fiziki və psixoloji zorakılığı cinayət hesab etsə də, məhkəmə prosesi çox vaxt ləngdir və təyin olunan cəzalar təkrar hadisələrin qarşısını almaq üçün kifayət qədər sərt deyil.”

Dövlət Komitəsi bu çatışmazlıqları qəbul edib və son vaxtlar daha ciddi müdafiə tədbirlərini nəzərdə tutan planın, o cümlədən uşaq zorakılığı hallarının ümummilli reyestrinin yaradılması və risk qrupuna daxil olan ev təsərrüfatlarının monitorinqi üçün dövlət orqanları arasında koordinasiyanın təkmilləşdirilməsini açıqlayıb.

Son hadisələr ictimai qəzəbə səbəb olub və sosial mediada sistemli islahatların zəruriliyi ilə bağlı müzakirələri yenidən alovlandırıb. Uşaq müdafiəsi agentlikləri və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları uşaq zorakılığı barədə məlumatlılığın artırılması üçün daha geniş maarifləndirici proqramların hazırlanmasına və zərər çəkmiş uşaqlar üçün sığınacaqlar və reabilitasiya xidmətləri üçün maliyyələşdirmənin artırılmasına çağırırlar.

“Cəmiyyəti onun ən həssas üzvlərinə necə yanaşdığına görə qiymətləndirilir,” deyə Ağazadə bildirib. “Biz uşaqlarımızın təhlükəsizliyini və müdafiəsini təmin etməli və zorakılıq edənləri qanunun bütün sərtliyi ilə məsuliyyətə cəlb etməliyik.”