Bakıdakı ekspertlər Qarabağa dair Moskva danışıqlarının yekunları barədə

Bakı/26.07.23/Turan: Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov iyulun 25 - də Rusiya Federasiyasına işgüzar səfəri çərçivəsində Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovla ikitərəfli görüş keçirib və sonra Ermənistanın xarici siyasət idarəsinin rəhbəri Ararat Mirzoyanın iştirakı ilə üçtərəfli danışıqlar aparıb. Görüş zamanı nazir Bayramov Azərbaycanla Ermənistan arasında davamlı sülhün əldə olunması üçün şərtləri təqdim edib.

Qeyd edək ki, Lavrovun əsas bəyanatında qeyd olunub ki, Qarabağ ermənilərinin hüquq və təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məsələsi Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll ediləcək.

Bakıdakı ekspertlər bu danışıqların əhəmiyyəti barədə fikirlərini sosial media platformalarında bölüşüblər. Milli Məclisin deputatı Rasim Musabəyov bildirib ki, Moskva Ermənistanla Azərbaycan arasında dinc nizamlanma üzrə davam etməkdə olan danışıqlardan narazıdır ki, ABŞ və Avropa İttifaqının səyləri buna  təsir göstərib.

Ehtimal var ki, Moskva danışıqlar prosesinə nəzarəti bərpa etməyə və ya onu ləngitməyə çalışaraq yeni vasitəçilər cəlb etmək istəyir. Bu kontekstdə National Interest jurnalından Aleks Littlın məqaləsindən sitat gətirilib. Məqalədə sülh sazişinin yalnız Türkiyə və İranın iştirakı ilə əldə edilə biləcəyi ehtmal olunur, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının sülhməramlıları isə təhlükəsizliyin qorunmasında müəyyən rol oynayacaqlar.

Musabəyov bildirib ki, Yerevanla Bakı arasında birbaşa danışıqlar ən effektiv yanaşmadır. O hesab edir ki, Moskva, Brüssel və Vaşinqtonun köməyi birbaşa danışıqları kollektiv yox, ayrı-ayrılıqda dəstəkləməlidir. Deputat ATƏT-in Minsk Qrupunun vasitəçiliyilə bağlı nəticəsiz təcrübəyə işarə edərək, danışıqların vasitəçilər olmadan ideal şəkildə aparılması fikrini irəli sürüb.

Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin rəhbəri Fərhad Məmmədov qeyd edib ki, Rusiya, görünür,  Qərbin səylərini üstələyərək vasitəçilikdə fəal rol oynayır. Məmmədov deyib ki, Rusiyanın bəyanatı konkret olaraq Azərbaycanın tələblərinə cavab verir, Qarabağ ermənilərinin hüquq və təhlükəsizliyindən Azərbaycan qanunvericiliyinə və beynəlxalq konvensiyalara uyğun olaraq bəhs edir. O, bunu Qərbin analoji bəyanatlarının olmamasına qarşı qoyub.

Cənubi Qafqaz Politoloqlar Klubunun rəhbəri İlqar Vəlizadə Lavrovun bəyanatını Brüsseldə dövlət başçılarının danışıqlarının yekunları ilə bağlı  Avropa İttifaqı Şurasının rəhbəri Şarl Mişelə Moskvanın cavabı kimi şərh edib. Vəlizadə ehtimal edib ki, Rusiya bölgədəki mövcud reallıqları nəzərə alaraq və fəsadlara səbəb ola biləcək yanaşmalardan çəkinərək təşəbbüsü Brüsseldən almağa çalışır.

Ermənilərin Azərbaycan ərazisində yaşaması ilə bağlı təkamül yanaşma Vəlizadə üçün xüsusi maraq doğurur. O, Lavrovun bəyanatında müasir Ermənistanda azərbaycanlı əhalinin üzləşdiyi problemlərə işarəni qeyd edib. Lavrovun qarşılıqlı münasibət barədə xatırlatması Qərbi Azərbaycanda yaşayan azərbaycanlılarla bağlı daha məzmunlu müzakirələrə imkan yaradır.

Ümumilikdə, bu müzakirələr və bəyanatlar Ermənistan-Azərbaycan danışıqları, dialoqun formalaşmasına cəlb edilmiş müxtəlif subyektlər və maraqlar, potensial nəticələrlə  bağlı mürəkkəbliyin və həssaslığın qaldığını göstərir.