Ehtiyatlı olun - yarmarka!

Bakıda və Sumqayıtda kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı üzrə bayram yarmarkaları açılıb. Ənənəvi olaraq onlar Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən, bayramqabağı coşan hədsiz yüksək qiymətlərin aşağı salınması üçün təşkil olunur. Ötən illərin təcrübəsindən göründüyü kimi, idarə məqsədinə çatmır - yarmarkalarda qiymətlər, gigiyena və məhsulların keyfiyyəti heç də qənaətbəxş deyil.

Amma göz önündə olan səmərəsizlik Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin hər il bu tədbirə qayıtmasına mane olmur. İdarə bu il də ənənələrinə sadiq qalıb: martın 16-dan 19-dək Novruz bayramı münasibətilə aşağıdakı ünvanlarda yarmarkalar fəaliyyət göstərəcək: Xətai rayonu, M.Rüstəmov küçəsi ("Bakı" kinoteatrının yanı); Nərimanov rayonu (Keşlə bazarı ərazisi); Səbail rayonu (Badamdar qəsəbəsi, S.Məmmədov küçəsi, 1 nömrəli məktəbin arxası); Suraxanı rayonu (Əmircan qəsəbəsi, M.Mustafayev küçəsi, 4); Binəqədi rayonu (Dərnəgül, K.Rəhimov küçəsi, 53, Elit ticarət mərkəzinin yanı).

Sumqayıtda 12-ci mikrorayonda və köhnə avtovağzal yaxınlığında yarmarkalar açılıb.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) rəhbəri Eyyub Hüseynov oxucularımıza bildirir ki, bu yarmarkalarda qiymətlər bazar qiymətlərindən az fərqlənir, orada satışa çıxarılan ucuz malların keyfiyyəti isə, bir qayda olaraq, yüksək deyil. Bundan başqa, məhsul müvafiq yoxlamalardan keçmir və buna görə həddindən artıq ehtiyatlı olmaq yaxşı olardı:

- Əhali ən çox ətin qiymətinin artmasından narahatdır. Bu günə Bakıda qoyun ətinin orta qiyməti 11.50-13 manat təşkil edib. Mal ətinin qiyməti keyfiyyətinə görə fərqlənir - təzə dana ətinin bir kiloqramı 12 manata qədər bahalaşıb, file 13-15 manata çatıb. Paytaxt mağazalarında camış ətinin kiloqramı 8,50-9 manatadır. Bayrama yaxın qiymətlər daha da bahalaşacaq. Cəmdəyin dəyəri daha az olan hissələri, subməhsullar - içalat, baş əti və s. ucuz satılır. Belə yarmarkalardan birində qıymanın 6 manatlıq qiyməti diqqətimi çəkdi. Yoxlama nəticəsində məlum oldu ki, bu, iribuynuzlu heyvanın baş ətidir.

 Quru meyvələri seçərkən ehtiyatlı olmağı məsləhət görürəm. AİB-ə alıcılardan qəribə, acımsı dadla bağlı şikayətlər daxil olub. Zənnimcə, bu, kif göbələyi əmələ gətirən bioloji zəhərlərlə əlaqədardır. Yanlış saxlandıqda, yüksək temperaturda və rütubətdə onlar yağlılığı yüksək olan qoz-fındıq və taxıla yerləşir. Bu məhsullar yoxlamalardan keçməlidir, amma bu, olmur. Pulsuz pendiri yalnız siçan tələsində tapmaq olar, vicdansız satıcıların tələsinə düşməməyə çalışın.

Mən dəfələrlə təklif irəli sürmüşəm, bir daha təkrar etmək istəyirəm: qiymətlərin əsassız olaraq qaldırılmasına qarşı mübarizə üçün bizə xüsusi sənəd lazımdır. Ərzağın buraxılış qiyməti və maya dəyəri arasındakı fərqin maksimal limiti müəyyən olunmalıdır. Bu fərq bütün ölkələrdə adətən məhsul vahidindən gəlir kimi və ya buraxılış qiymətindən faizlə ifadə olunur. Dövlətimiz guya süni bahalanmaya qarşı mübarizə aparır, qiymətləri qaldıran sahibkarları məsuliyyətə cəlb edir, amma onların bunu hansı əsaslarla etdiyi aydın deyil. Təəssüf ki, Nazirlər Kabineti problemin həlli üçün heç nə etməyib. Zənnimcə, Novruz bayramı ərəfəsində təşkil olunan yarmarkalar artmaqda olan qiymətlərə təsir etməyəcək. Əksinə, bayramdan bir gün əvvəl ərzaq məhsulları əlavə olaraq 7% bahalaşacaq.

Kənd təsərrüfatı sahəsində ekspert Vahid Məhərrəmovun da kənd təsərrüfatı yarmarkalarının səmərəliyi ilə bağlı fikirləri buna bənzərdir. O, Azadlıq Radiosu ilə söhbətində bahalaşmanın səbəblərini yerli istehsalın səviyyəsinin kafi olmaması ilə izah edib. Bu günlərdə artan tələbat qiymətləri tətikləyir. Bayrama doğru bizim fermerlər bu mənfi amili aradan qaldıra bilməyəcəklər, deməli, qiymətlərin düşməsini gözləməyə dəyməz.

 - Yerli istehsal daxili tələbatın cəmi 50%-ni təmin edir, - deyə V.Məhərrəmov bildirib. - Yerli məhsulun çatışmaması ilə əlaqədar idxala üz tutmaq lazım gəlir. Bundan başqa, idxal məhsulların qiymətində idxalçıların və onlara məhsul gətirmək və satmaq imkanı yaradan şəxslərin maraqları da əksini tapır. Son nəticədə sahibkar və istehlakçı məmurların qarnını doyurur. Yəqin ki, müəyyən şəxslərin və idarələrin dəstəyi olmadan ölkəmizdə heç kimin məhsul idxalı ilə məşğul olmadığını, dəstəyin isə pulsuz olmadığını və maya dəyərində əksini tapdığını izah etməyə ehtiyac yoxdur.

Həqiqətən, quru meyvələrin gömrük prosedurlarından keçdikdən sonrakı və topdansatış bazarlarındakı qiymətləri arasında fərq bəzi hallarda beş dəfəyə çatır, hələ pərakəndə satış qiymətlərini demirəm. Ekspertlər bildirirlər ki, Novruz bayramı ərəfəsində "Yaşıl bazar" və "Meyvəli"də aparılmış monitorinq əsasında müqayisəli təhlildən görünür ki, qozun (ləpə və qabıqlı) qiymətləri arasında fərq 2-3 dəfə, şabalıdda 3 dəfə, kişmişdə 7 dəfə, ananasda 4 dəfə və s. təşkil edir.