Media-icmal 01.04.2016

Rəsmi qəzetlər mövzu baxımından demək olar ki, bütün ağırlığı dövlət başçısı İlham Əliyevin ABŞ səfəri üzərinə qoyublar. Ölkədə təhsil haqqı, elektron ticarət, xarici ölkələr yatırım problemləri müstəqil medianın aparıcı mövzusudur.

Ölkədə tələbə üsyanı yetişir ?

“Azadlıq” qəzeti hakimiyyəti tələbə üsyanı yetişdirməkdə ittiham edir.

“Ölkədə tələbə üsyanı yetişir” adlı məqalədə bu məsələ iə bağlı deylir ki, təhsil haqlarını ödəyə bilməyən 17 min tələbə ali təhslini davam etdirə bilməyib və bu statistika son 3 ili əhatə edir.

Daha sonra qəzet yazır: “Əgər əvvəlki illərdə təhsil haqqını ödəyə bilməyən tələbələrin bir çoxu banklardan kredit götürmək hesabına bu problemi həll edə bilirdisə indi artıq bu da mümkün deyil”. Bu səbəbdən  bəlkə də bu il ali məktəblərdən xaric edilənlərin sayı son 3 ildəki qədər oal bilər. Bunu da deyək ki, hələ qış imthan sessiyasında yüzlərlə tələbə təhsil haqqını ödəyə bilmədiyi üçün imtahanlara buraxılmırdı.

“Təhsil haqqına görə universitetlərdən qovulma tələbələrdə ciddi narazılıq yaradıb və onların etiraza qalxması an məsələsidir. Hətta bu məsələ ilə bağlı Təhsil

Nazirliyi və Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası ölkə başçısı İlham Əliyevə xüsusi hesabat təqdim edib”. Məqalədə deyilir ki, hesabatda təhsi haqqı probleminin həllinin vacib olduğu vurğulanır.

“Bu hesabat göstərir ki, dövlət qurumları da vəziyyətin acınacaqlı olmasının fərqindədir. Amma dollarla götürülən kreditlərdə heç bir güzəştə getməyən hökumətin tələbələrlin təhsil haqqı məsələsində hansısa güzəştə gedəcəyi inandırıcı görünmür”.

SOCAR niyə susur?

“Novoe Vremya” qəzeti “SOCAR hələ də susur” adlı məqalədə bu qurumun Çernoqoriyada kurort tikintisinə 500 milyon avro xərcləyəcəyini, bunun 200 milyon avroluq hissəsinin artıq xərcləndiyini bildirir. Özü də məqalədə bu rəqəmlər bu ölkənin prezidenti Filip Vuyanoviçə istinadən bildirilir. Məqalədə bu addım heç də təqdir edilmir, SOCAR-ın fəaliyyətində qeyri-şəffaflıq halı olması kimi dəyərləndirirlir. Adı gedən layihəyə Azərbaycanın investitsiya qoyması haqda ölkə mətbuatında infromasiya verimədiyi vurğulanır.

Məqalədə bu layihənin 2014-cü ildə start götürdüyü, SOCAR-ın 90 illik icarəyə iddia etdiyi vurğulanır. İcarəçinin birinci 4 ilin hər ilində kurortun inkişafına 52 milyon avro xərcləməli olduğu öhdəliyi vurğulanır. Birinci 45 il üçün ödənişlər öncədən edilməlidir.

SOCAR-ın bu məsələ haqda susması, məsələyə aydınlıq gətriməməsi də yazıda yer alır və bu haqda deyilir. “O, indi də susur, nəyisə gizlətmək və ya nəyəsə susmaq çoxsaylı əyri düşüncələrə yol açır. Vəziyyəti aydınlaşdrımaq lazım deyilmi? İctimaiyyət bilməlidir ki, bu qurumda nə baş verir?”. Məqalədə ölkəyə indiki vaxtda maliyyə resursları lazım olduğu, öz turizm sahəmizə yatırım qoymaq gərəkdiyi halda xaricə yatırım yqoymağın mənasının başa düşülmədiyi virğulanır.

Məqalənin sonunda olduqca ibrətamiz dövlət büdcəsinin bir sonluq əksini tapır. “Unutmayaq ki, bu dövlət şirkətinin uğurlu işindən büdcəyə gəlirlər

gəlməlidir. Bu isə o deməkdir ki, bu qurum işin səmərəliliyinə, vəsaitlərin qənaət olunmasına, şəffaflığa, KİV-lərə və ən başlıcası xalqa açıq olmalıdır”.

On-layn ticarətdən öncə - on-layn mədəniyyət olmalı

“Bizim yol” qəzeti ölkədə onlayn alış-verişə problem yaradılmasına toxunur. “Banklar elektron alış-verişi öldürür” adlı məqalədə bu haqda danişılır.

Məqalədə alış-verişin bu üsulunun əlverişli olduğu vurğulanır. Azərbaycanda bu növ ticarətin son 10 ildə əmələ gəldiyi deyilir. Amma bu növ alış-verişun hələ də geniş yayılmadığına işarə edilir. Bu haqda məqalədə belə deyilir. "İnsanlarda kartlara qarşı antipatiya var sanki. Kart dedikdə qorxurlar, elə bilirlər aldanacaqlar.

Halbuki, bu birbaşa məlumatsızlıqla bağlıdır. Hətta ölkədaxili mağazalarda da kart sistemi rahatdır. Ancaq son zamanlar problem yaradılır. Mağazada kartla alış-veriş edərkən faiz tutulur. Halbuki, bu hal kart sistemində bu yox idi. Bu məsələ insanları kartdan uzaqlaşdıracaq, onsuzda insanlarımız nağd pula üstünlük verirdi, indi bununla da karta qarşı nifrət artacaq". Bank üzrə ekspert Əkrəm Həsənov təkcə elektron ticarətin yox, ölkədə nağdsız ödənişin aşağı oldiğunu deyir. Ekspert ölkədə nağdsız ödənişlərin aşağı olmasını belə əsaslandırır. “İnkişaf etmiş ölkələr elektron ticarətdən öncə nağdsız ödənişlər mədəniyyətini yaradıblar. Bizdə isə ödənişlərin əksəriyyəti nağd formada həyata keçirilir. Səbəb sadədir: kölgə iqtisadiyyatı, vergidən yayınma, korrupsiya və s. Digər səbəb - banklara etimadın aşağı olmasıdır. Çıxış yolu nağdsız ödənişlər üzrə güzəştlərin tətbiqidir.

Ekspert Natiq Cəfərliyə görə, Azərbaycanda insanlara elektron kartlarla alış- veriş təşviq olunmadığından maraq yoxdur. O,ABŞ-da elektron ticarətin həcminin 30-35 % həddində olduğu deyir. Cəmi 5 il öncə bu 1-2%-dən artıq deyilmiş. N.Cəfərli isə düşünür ki, Azərbaycanda elektron ticarətin inkişaf səbəbləri aşağıdakılardır: “Azərbaycanda isə inkişaf etməməsinə gəlincə birinci səbəb, qanunvericiliklə bağlıdır. Bəzi aktlarda elektron ticarətlə bağlı düzənləmələrə ehtiyac var. Əsasən də Vergi Məcəlləsində. İkinci məsələ ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda ümumiyyətlə elektron kartlarla ( bank kartları ilə) alış-verişə insanlar öyrəşməyiblər. Bunu təşviq etmək lazımdır”.