Media-icmal 03.05.19

Beynəlxalq dialoq sahəsində Azərbaycanın rolu, xarici sərmayələrin azalması müzakirələri, süni qiymət artımına etiraz, Bakı yaxınlığında qəsəbənin qaz problemi və s. məsələlər bugünki (03 may, 2019-cu il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Beynəlxalq dialoq mərkəzi

"Azərbaycan" qəzeti "Bakıda bəşəriyyəti narahat edən problemlərin həlli yolları müzakirə olundu" sərlövhəli məqalədə beynəlxalq dialoq sahəsində Azərbaycanın fəaliyyətini dəyərləndirir.

Müəllif həm də bu dəyərləndirməni mayn 2-dən Bakıda "Ayrı-seçkilik, qeyri-bərabərlik və zorakı münaqişəyə qarşı fəaliyyət naminə dialoq quraq" şüarı altında öz işinə başlayan V Dünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu çərçivəsində aparır.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan çoxmədəniyyətli cəmiyyət nümunəsi olaraq səmərəli təşəbbüslərlə yerləşdiyi regionda və dünyada gedən proseslərə müsbət təsir göstərir, dövlət başçısı tərəfindən irəli sürülən təşəbbüslər buna yeni imkanlar yaradır.

Müəllifin sözlərinə görə, bu gün dünyadakı narahatedici situasiyalar beynəlxalq dialoqu aktual edir və Bakının belə beynəlxalq tədbirlərə evsahibliyi isə təsadüfi sayılmaz.

Yazıda vurğulanır ki, elə hazırda Bakıda davam edən Forum da Azərbaycan hökumətinin təşkilatçılığı, bir sıra beynəlxalq təşkilatıların tərəfdaşlığı ilə baş tutub, Prezident İlham Əliyev, Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva, həmçinin 100-dən çox ölkənin və 30-dan çox beynəlxalq təşkilatın rəsmiləri tədbirə qatılıblar.

Müəllif deyir ki, dövlət başçısı Forumun açılış mərasimində çıxış edərək Azərbaycanda dini tolerantlığın əsrlər boyu hökm sürdüyünü, multikulturalizmin dövlət siyasətinin tərkib hissəsi olduğunu deyib, əlavə edib ki, multikulturalizmin dünyada tendensiya halını alması beynəlxalq sülhə, tərəfdaşlığa vacib töhfə olardı.

"Bu baxımdan multikulturalizm və bu yöndə Azərbaycanda keçirilən digər silsilə beynəlxalq tədbirlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Çünki növbəti forum çərçivəsində aparılan müzakirələr, fikir mübadiləsi ümumi məqsədlərə xidmət edir", deyə dövlət başçısı Forumun əhəmiyyətinə qiymət verib.

Müəllifin sözlərinə görə, dövlət başçısı Azərbaycanda dövlət siyasətinin dünya ölkələri ilə əməkdaşlığın və tərəfdaşlığın genişləndirilməsinə yönəldiyini,

hətta Qarabağ probleminin yaratdığı problemlərə baxmayaraq, Azərbaycanın sürətlə inkişaf etdiyini vurğulayıb.

Son olaraq isə müəllif bildirir ki, daha sonra tədbirə qatılmış beynəlxalq təşkilatların rəsmiləri çıxışlarında həm Forumun, həm də beynəlxalq dialoq istiqamətində Azərbaycanın rolunu dəyərləndiriblər.

İlbəil azalan xarici sərmayələr

"Azadlıq.info"da isə "Xarici sərmayələr 68% azalıb" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Sayt bu istiqamətdə iqtisadçı-ekspert Nemət Əliyevin fikirlərinə yer verib.

N.Əliyev deyir ki, xarici investorlar başını götürüb getməkdə davam edirlər və ölkədəki ağır şərtlər, heç şübhəsiz, xarici investisiyanın da azalmasına təsir göstərir.

Ekspertin sözlərinə görə, hakimiyyətin bəyanatlarına baxmayaraq, real rəqəmlər başqa mənzərəni göstərir. "Nazirlər Kabinetinin ilin birinci rübünün yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında İlham Əliyev yenə də ölkəmizdə biznes mühitinin yaxşılaşmasından, sərmayə qoyuluşu üçün daha yaxşı şərait yaradılmasından danışıb. Dövlət başçısı, hətta ölkəmizə xaricdən investisiya, sərmayə qoymaq istəyənlərin çoxaldığını, Çinin iri şirkətlərinin Azərbaycana sərmayə qoymaq üçün böyük maraq göstərdiklrini də deyib, Doğrudanmı belədir?".

Rəsmi rəqəmlərə istinad edən N.Əliyev deyir ki, 2018-ci ildə xarici sərmayələrin ilk 3 aylıq həcmi 816 milyon dollar, 2019-cu ildə 519 milyon dollar olub: "Deməli, xarici sərmayələr bir ildə 36,4 faiz və ya 297 milyon dollar azalıb.

Xarici sərmayələrin son 5 illik dinamikası isə göstərir ki, əcnəbi investorlar ölkəmizə sərmayə qoyuluşunu bir qayda olaraq azaltmaqda davam ediblər. 2015-ci ilin yanvar-mart dövründə ölkəmizə 1,6 milyard dollar sərmayə yatıran xarici investorlar bu göstəricini 2016-cı ildə 1,243 milyard dollara, 2017-ci ildə 1,177 milyard dollara, 2018-ci ildə 816 milyon dollara və nəhayət 2019-cu ildə 519 milyon dollara qədər azaldıb. Göründüyü kimi, xarici investorlar son 4 ildə Azərbaycana sərmayələri 68% azaldıb".

Müəllifə görə, bu müqayisələrdən çıxan nəticə odur ki, xarici sərmayə qoyuluşu sahəsində vəziyyət o dərəcədə bərbaddır ki, "Doing Business" hesabatında Azərbaycanın ən islahatçı 10 ölkə sırasında yer alması da xarici investorların ölkəyə neqativ münasibətini dəyişə bilmir.

Çinin iri şirkətlərinin Azərbaycana maraq göstərməsinə gəlincə, müəllif deyir ki, bu ilin ilk üç ayında xarici investisiyaların 91%-i (471 milyon dolları) İngilətərə, Türkiyə, İsveçrə, ABŞ, Malayziya, Yaponiya, Çexiya, İran, Rusiya və Norveç sərmayədarlarına aid olub və ilk 10-luqda Çinin yeri yoxdur. "Odur ki, Çin sərmayədarları Azərbaycana sərmayə qoyuşunda iştirak edirsə də, iştirak payı elə də diqqət çəkən deyil. Deməli, Neft Fondunun 2015-ci ildə Çinin istiqraz bazarlarına 500 milyon dollar həcmində yatırım etməsi Çin investorlarında Azərbaycana ciddi maraq yarada bilməyib. Beləliklə, bir daha təsdiqlənir ki, halva-halva deməklə ağız şirin olmur".

Müəllif vurğulayır ki, ölkənin sosial-iqtisadi mənzərəsinə yaxından bələd olan xarici sərmayədarlar şifahi sözə yox, real şəraitə istinad edirlər və hazırkı qeyri-adekvat şərait dəyişən kimi xarici sərmayədarlar ölkəmizə üz tutacaqlar, bunun üçün isə gerçək və köklü islahatlara ehtiyac var.

Əgər Prezident də deyirsə...

"Modern.az"da isə "Əhalinin narazılığını prezident də deyirsə, bundan böyük nə şikayət istəyirlər" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif ölkədə süni qiymət artımı və bunun qaşısının alınması yollarını Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Vahid Əhmədovla müzakirə edir.

Müəllif deyir ki, bu il aprelin 30-da ilk rübün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına dair Nazirlər Kabinetində keçirilən iclasda dövlət başçısı bir çox məsələlərə, o cümlədən ölkədə makroiqtisadi sabitliyə baxmayaraq, bir çox hallarda süni qiymət artımına da toxunub və bunun yolverilməz olduğunu vurğulayıb. "...Süni qiymət artımına qətiyyən yol verilməməlidir. Müvafiq qurumlar bu işlərlə çox ciddi məşğul olmalıdırlar", deyə müəllif adı çəkilən iclasda prezidentin çıxışından sitat gətirir".

Müəllif ölkə rəhbərinin hər müşavirədə süni qiymət artımına etirazını bildirsə də, problemin həll olunmadığını bildirir.

Deputat V.Əhmədov isə problemin kökündən həll edilməli olduğu düşüncəsindədir: "Prezident bu problemi havadan demir. Problem çox ciddidir, aidiyyatı qurumlar bununla məşğul olmalıdırlar. Əgər sən xammalı xaircdən dollarla alırsansa, obyektiv bahalaşma başadüşüləndir. Yox, öz ölkəndə istehsal etdiyin məhsulu durmadan bahalaşdırırsansa, deməli subyektiv maraqlardan çıxış edirsən. Xüsusilə də bayramqabağı bahalaşma daha sürətli olur, insanlar ürəyi istəyəni alıb yeyə də bilmir. Buna son qoymaq lazımdır".

Deputata görə, İqtisadiyyat Nazirliyi bu məsələyə diqqəti artırmalıdır:

"Nəzarət gücləndirilməli, monitorinqlər davamlı aparılmalıdır. Bəzən deyirlər "bizə şikayət daxil olmayıb". Əgər bu problemi Prezident səsləndirisə, bundan böyük nə şikayət istəyirlər? Şikayət var ki, ölkə rəhbəri bunu səsləndirir. Biz mütəmadi olaraq bu məsələni Milli Məclisdə qaldırırıq, mətbuat dəfələrlə yazır.

Hamımız bazarla əlaqəsi olan adamlarıq, süni qiymət artımını görürük ki, bu məsələyə toxunuruq. Süni qiymət artımı həm əhali, həm də dövlət üçün çox böyük problemdir", deputat belə iddia ortaya qoyur.

V.Əhmədov deyir ki, bazarda inhisarçılıq, digər tərəfdən kimin hansı qiyməti oxumaq istəməsi kimi problemlər var, bunun qarşısı alınmalıdır.

Deputata görə, belə halların qarşısı alınmadığı üçün hadisələr baş verir, əhali narazı qalır, dövlət başçısı məsələyə artıq neçənci dəfədir ki, toxunur, odur ki, bu istiqamətdə konkret addımlar atılmalıdır.

Qaz üzünə həsrət qalan sakinlər

"Yeni Müsavat qəzetində isə "Bakının bu qəsəbəsində sakinlər qaz əvəzinə hələ də odun yandırırlar - videoreportaj, fotolar" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif Sabunçu rayonu, Zabrat qəsəbəsi, Yeni Məhəllə 20A ünvanında yaşayan 150-yə yaxın sakinin illərdir ki, həllini tapmayan qaz problemini gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Müəllifin sakinlərə istinadən dediyinə görə, əraziyə qaz çəkilmədiyindən evlər elektrik enerjisi ilə qızdırılır, bu halda borclar fantastik həddə çatır: "Bu səbəbdən də sakinlər taxta, odun və karton parçaları yandırmaqla evlərini qızdırırlar. Bir neçə sakinin evinə baş çəkib, acınacaqlı vəziyyətin şahidi olduq, Evlərdə yanan odun sobası otaqlarda dözülməz durum yaradıb, tüstüdən, hisdən durmaq olmur".

Müəllifin sözlərinə görə, sakinlər dəfələrlə qaz çəkilməsi üçün "Azəriqaz" İstehsalat Birliyinə müraciət ediblər, lakin heç bir nəticəsi olmayıb.

"Sakinlərin dediyinə görə, ana qaz xətti bir addımlıqdan keçsə də, qaz üzünə həsrət qalıblar. 1, 2, 3, 4-cü küçələrin sakinləri öz vəsaitləri hesabına qaz xətti çəksələr də, digər küçənin sakinlərinin maddi durumu buna imkan vermir. 5, 6, 7, 8 və 9-cu küçədə ümumiyyətlə qaz xətti yoxdur. Sakinlərə bildirilib ki, aidiyyatı qurumla müqavilə bağlayan podraçı şirkətlər tərəfindən qazlaşma işlərinə başlanılıb".

Sakinlərin dediyinə görə, digər küçənin sakinləri adambaşına 1000 manat pul verərək, qaz xətti çəkdiriblər, amma qazın təzyiqi çox aşağıdır, cəmi 10 ailə qaz xəttindən istifadə edə bilir.

Müəllif deyir ki, bununla bağlı "Azəriqaz" İstehsalar Birliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri İbrahim Kərbalayev qəzetə bildirib ki, həmin sakinlər dövlət proqramını gözləməlidir: "Siz dediyiniz "Zabrat-1 və Zabrat-2" qazlaşdırılıb. Bilirsiniz ki, əhali sayı durmadan artır, yeni yaşayış evləri tikilir. Həmin yaşayış evlərinin qazlaşdırılması üçün dövlət proqramının icrası davam etdirilir və yaxud qazlaşdırılmanın tezləşdirilməsi üçün fərdi qaydada müraciət edib, "ASAN" xidmətin "ASAN kommunal mərkəzlərində qazlaşma şərtləri barəsində ətraflı məlumat ala bilərlər. Vətəndaşlar ərizə formasını doldurub, razılaşma protokolu ilə tanış olub, öz vəsaitləri hesabına lisenziyası olan tikinti podratçı şirkət tərəfindən qaz xəttini çəkdirə bilərlər. Sayğac qoyulması isə "Azəriqaz" İstehsalat Birliyi tərəfindən təmin olunur. Həmin sakinlər əgər ərizə ilə müraciət ediblərsə, tərəfimizdən baxılıb, lazımı cavab verilir. Həmin sakinlər qazlaşdırılma üçün ya dövlət proqramını gözləməlidir, ya da tezləşdirilməsi üçün daşıyıcı xəttin çəkilməsi üçün müraciət etməlidirlər".