Media-icmal 04.05.2017

Sumqayıt şəhərinin inkişafı, neft sənayesində ixtisarlar, bankların kredit fırıldaqları, artan boşanmaların səbəbləri bugünki medianın aparıcı mövzusudur... 

Müasir sənaye mərkəzi-Sumqayıt

“Azərbaycan” qəzetində “Sumqayıtın inkişafı və quruculuğu Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=121195) sərlövhəli məqalədə müəllif şəhərin inkişafı və sənaye potensialı barədə yazır.

Müəllif bu şəhərin inkişafında keçmiş prezident Heydər Əliyevin rolunu xüsusi olaraq vurğulayır: “Sumqayıtın inkişafından söz açarkən öncə bu şəhərin ötən əsrin 70-80-ci illərində ölkəyə rəhbərlik edən ulu öndər Heydər Əliyevin başlatdığı islahatlar, inkişaf strategiyası nəticəsində Azərbaycanın bütün şəhərləri kimi inkişaf yoluna qədəm qoyduğu yada düşür”. 

Müəllif yazır ki, məhz həmin illərdə Sumaqayıtda neft, kimya sənayesi inkişaf etməyə başlayıb. 

Müəllif vurğulayır ki, indi Prezident İlham Əliyev həmin xətti davam etdirir və son 14 ildə şəhərdə qazanılan sosial-iqtisadi uğurlar onun adı ilə bağlıdır.

Yazıda deyilir ki, Sumqayıt artıq Azərbaycanın sənaye mərkəzi kimi formalaşıb: “Konkret ifadə etsək, artıq Sumaqayıtda 200-dən çox sənaye yönümlü müasir texnologiya əsasında işləyən müəssisə fəaliyyət göstərir, ən önəmlisi odur ki, bu müəssisələrin əksriyyəti müasir dünya standartlarının tələblərinə uyğun texnologiya ilə işləyir”.

Müəllif əsası bu yaxınlarda qoyulan artıq 10 rezidenti olan Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında bu il 5, 2018-ci ildə isə 2 müəssisənin istifadəyə veriləcəyini, rezidentlər tərəfindən sənaye parkına 1,2 milyard dollar investisiya yatırıldığını bildirir.

Müəllif yazır ki, şəhərədə təkcə sənaye müəssisələri deyil, tikniti, abadlıq işləri də aparılır: “Heydər Parkında sahəsi 5 min kvadratmetr olan 4 mərtəbəli H.Əliyev Mərkəzi inşa edilmiş, muzey, 420 yerlik iclas zalı və s. fəaliyyət göstərir. 

Bununla yanaşı, parkda 2950 kvadratmetr olan 753 yerlik 3 mərtəbəli Uşaq İncəsənət Məktəbi tikilib”.

Müəllif  vurğulayır ki, bu gün Sumaqayıt özünün inkişaf mərhələsini yaşayır, Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi islahatlar nəticəsində şəhərin sürətli inkişafı təmin edilib: “Bütün bunlar onu göstərir ki, ulu öndər Heydər Əliyevin ideyaları, arzuları həyata vəsiqə alır, uğurla reallaşır”.

Davam edir ixtisar...

“Exo” qəzeti “Azərbaycanın neft-qaz sektorunu yeni ixtisarlar gözləyir”

(http://ru.echo.az/?p=59153) sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın neft sənayesindəki durumu ekspertlərlə müzakirə edir.

Müəllifin bildirdiyinə görə, dünya bazarında neftin qiymətinin enməsilə enerji şirkətləri 100 min nəfərdən çox əməkdaşını işdən azad edib: “Azərbaycan iqtisadiyyatı da neft-qaz kompleksi üzərində dayanır. Bu yaxınlara qədər bu sahə ixrac gəlirinin 90 faizindən çoxunu təmin edirdi. Neft-qaz sahəsində çalışanların nisbətən yüksək gəlirə malik olması digər sahələrdən də bu yönə işçi axınına səbəb olmuşdu. Amma “neft böhranı”nın başlaması ilə neft hasilatında ixtisaslaşan bir çox şirkətlər əməkdaşların ixtisarına başladılar”.        

Müəllif BP-nin bəyanatına istinadən deyir ki, şirkət 2017-ci ilin sonuna kimi Azərbaycan da daxil olmaqla, bəzi bölgələrdə 4 min nəfərə qədər iş yerini ixtisar edəcək. 

Müstəqil iqtisadçı Seyfəl Əliyev Azərbaycanın neft-qaz sektorunda kütləvi ixtisarların müşahidə olunmadığını desə də, bununla belə, indi də ixtisarlar olduğunu deyir və səbəbini belə izah edir: “Podratçı təşkilatlar 3-4 il bundan öncəki kimi qazana bilmirlər, odur ki, çoxsaylı işçi ştatları saxlamaq səmərəli deyil. Bu proses bundan sonra da davam edəcək və elə hesab edirəm ki, Azərbaycanın neft-qaz sektorunda məşğul olan vətəndaşların sayı 25-30% azalacaq”. 

“Xidmət-iş” Həmkarlar İttifaqı Federasiyasının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılov da bildirir ki, hələ ki, söhbət neft sektorunda qlobal ixtisarlardan getmir, baxmayaraq ki, bu sektordan “siqnallar” daxil olur: “Prinsip etibarilə burada təəccübə səbəb olacaq bir şey də yoxdur, belə ki, bu sahə indi yaxşı dövrünü yaşamır. Bu sahədə indi cəmi 90 min insan çalışır və bütün ölkə miqyası üçün normal rəqəmdir”.

C.İsmayılovun təxminlərinə görə, hələlik kütləvi ixtisarlar müşahidə olunmur, Azərbaycanda öz öhdəliklərini yerinə yetirən və fəaliyyətini başa vuran subpodrad şirkətlərinin əməkdaşları iş yerlərini itirirlər.

Federasiya təmsilçisi 2016-cı ildə Dövlət Neft Şirkətinin 3min nəfərdən çox əməkdaşı işdən azad etdiyini, amma dövlət başçısı İlham Əliyevin sərəncamı ilə onların da işlə təmin olunduqlarını bildirir: “Bütünlükdə işsizliyə gəlincə isə, rəsmi qurumlar ölkədə işsizlərin əmək qabiliyyətli əhalinin 5%-ni ötmədiyini deyir, yəni, işsizlər 30 min nəfərdən çox deyil, amma gerçəkdə bu rəqəm 15%-dən çox ola bilər”.

Qaytarılmayan milyonlar haradadır ?

“Novoe Vremya” qəzetində “Milyonlar “axmaqda” davam edir? Kredit fırıldaqları ilə bağlı yeni faktlar” sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w90704/.../#.WQoWYYiLTIU) məqalə oxumaq olar.

Müəllif deyir ki, ölkə iqtisadiyyatına ən ağır zərbəni bank sektorunun vurması indi hamıya məlum olan faktdır: “Bank sistemində kəskin böhranın

başlanmasında isə detonator rolunu Beynəlxalq Bankın keçmiş rəhbərliyi oynayıb ki, 10 il ərində özlərinə yaxın oliqarxlarla bankı tari-mar ediblər. Əgər neftin qiyməti kəskin enməsəydi, bu şəxslər indi də əməllərini davam etdirirdilər. Nə qədər ki, neft dollarları “çay” kimi axırdı, dövlət vəsaitlərinin dağıdılması heç kəsi marqalandırmırdı”.

Müəllif bu qənaətdədir ki, kredit adı ilə dağıdılan10 milyard manatdan çox vəsaitin yalnız bir qismi qaytarılıb, amma bu talançılıq təkcə bir bankda olmayıb. 

Müəllif mediaya istinadən “Bank of Azerbaijan”ın 160 milyon dollarlıq kredit verdiyini, bu kreditlərin kimlərə verildiyi bəlli olsa da, hüquq-mühafizə orqanlarının hələ də bunu yoxlamdağını vurğulayır: “Kreditlər milyon dollarlarla götürülüb, bunların arasında dövlət şirkətlərinin məsul işçiləri də olub. Kreditləri götürüblər, amma qaytarmayıblar. Maliyyə baxımından indiki ağır dövrdə hər bir manatın hesabı aparılmalıdır. Ölkə büdcəsi kəskin maliyyə çatışmazlığı yaşayır, yüz milyonlar isə naməlum istiqamətə “axıb” gedib”. 

Müəllif hesab edir ki, oliqarxlar bu milyonlara ya xaricdə daşınmaz əmlak almaqla, ya da banklara yatırmaqla həmin dövlətlərin iqtisadiyyatının inkişafına xidmət ediblər.

Məqalədə deyilir ki, antikorrupsiya qurumları məsələyə ciddi girişsələr ölkənin digər banklarında da belə talançılığı üzə çıxara bilərlər: “Bu maliyyə vəsaitləri geri qaytarıla bilsə, pensiyaçıların, aztəminatlı ailələrin sosial durumunu yaxşılaşdırmağa imkan verərdi”.

Yazı müəllifinin bildirdiyinə görə, kreditlər sahəsində bu özbaşınalıq faktları qaldıqca bank sektorunun sağlamlaşdırılmasını ancaq arzu etmək olar və bundan o yana keçməz.

Müəllif  kreditlərin qaytarılması məsələsində təzadlı durum yarandığını deyir, bir tərəfdən banklar kredit götürən, amma qaytarmağa gücü çatmayan vətəndaşlara qanunun bütün tələblərinin tətbiq olunmasını istəyirlər, digər tərəfdən isə özləri qanunu pozaraq, 10 milyonlarla dollarları mənimsəyərək dövlətin onları dağılmaqdan xilas edəcəyinə ümid bəsləyirlər.

Müəllif hesab edir ki, cinayət yolu ilə pul qazanan bankların müflis olması və rəhbərlərinin məsuliyyətə cəlb edilməsi bank sektorunun sağlamlaşdırılması üçün ən pis variant deyil, hər halda bununla dövlət vəsaitlərini qorumaq olar.

“Bir layk=get, atan evinə” düsturu

“Bizim Yol” qəzetində “Facebook”da bir layka görə boşananlar var” sərlövhəli məqalədə (http://www.bizimyol.info/news/96712.html) müəllif boşanmaların səbəblərini eskpertlərlə araşdırır.

Müəllif rəsmi rəqəmlərə istinadən deyir ki, 2016-cı ildə 66771 nikah, 13114 boşanma qeydə alınıb.

Dövlət Statistika Komitəsinin İnformasiya və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin müdir müavini Leyla Kərimova bildirib ki, boşanmalar daha çox Bakı, Gəncə, Sumqayıt şəhərlərində, Ağdam və Tovuz rayonlarında qeydə alınıb:

“Azərbaycanda boşanmaların sayının artması tendensiyası 2004-cü ildən başlayıb: “Həmin il cəmi 7 minə yaxın boşanma faktı qeydə alınıb, 2005-ci ildə boşanan ailələrin sayı 9 minə yaxınlaşıb. 2010-cu ildə Azərbaycanda 9061, 2011-ci ildə 10 747, 2012-ci ildə 11087, 2013-cü ildə 11730, 2014-cü ildə 12 088, 2015-ci ildə 12 764 boşanma qeydə alınıb”.

Müəllif ekspertlərə istinadən boşanmalara ən çox səbəb kimi ailənin sosial ehtiyaclarını, ailədaxili şiddəti, son zamanlar isə sosial şəbəkələri göstərirlər.

Vəkil Xəyal Bəşirov deyir ki, son zamanlar əsassız boşanmaların sayı artıb və onlardan 20-30 faizinin boşanmasına sosial şəbəkələr səbəb olub: “Əvvəllər boşanmaların sayı ciddi səbəblərdən olurdu, amma son dövrlərdə bəzi gülünc səbəblərdən də ailələrin boşanması hallarına rast gəlirik. Son dövrlər, diqqətinizə çatdırım ki, bir çox hallarda bir-birini xəyanətdə ittiham edirlər. Bu xəyanətin də əsaslı sübutu və dəlili yoxdur”.

Vəkil deyir ki, tərəflərin bir-birinin sosial şəbəkələrdə, sosial mediada hər hansı bir şəxslərlə yazışmasını və yaxud virtual olaraq münasibətdə olduğunu əsas gətirərək bunu xəyanət sayır və boşanmağa qərar verirlər. Onun sözlərinə görə,  hətta bir layk və şərhə görə də boşananlar var.

Müəllif yazıda məsələyə münasibətdə oxucuların da düşüncələrinə yer verərək, burada maraqlı nüansların ortaya çıxdığını deyir.

Oxuculardan bir qismi düşünür ki, nə qədər ki, övladların yerinə valideynlər ailə qurmaq qərarı verir, belə boşanmalar artmaqda davam edəcək.   

Müəllif deyir ki, bir qisim oxucu isə hesab edir ki, boşanmalara səbəb ailə daxilində ədəb normalarının pozulması, ənənəvi “gəlin-qayınana” münasibətləridir. 

Müəllifin bildirdiyinə görə, daha bir qisim belə hesab edir ki, boşanmalara səbəb ailələrin sevgizis qurulmasıdır və daha bir səbəb kimi də ailədə övladsızlığı göstərərək, 1000-1200 ailəbinin bu səbəbdən boşandıqlarını bildirirlər.

Nəhayət, oxucular boşanma səbəblərini sıralayaraq, buna iqtisadi çətinlikləri, böyüklərin gənc ailəyə müdaxiləsini, sosial şəbəkələri göstərirlər.