Media-icmal 05.10.2016

Roma Papasının Azərbaycana səfərinin dəyərləndirilməsi, Avropa İttifaqı-Azərbaycan münasibətləri, ölkənin maliyyə ehtiyatları, Rusiyanın Ermənistana satdığı “İsgəndər” raket kompleksinin mümkün nəticələri bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Dini həmrəyliklər ölkəsi          

“Azərbaycan” qəzeti “İlham Əliyev “tolerantlığın Azərbaycan modeli”ni dünyanın ən mükəmməl nümunəsinə çevirdi” sərlövhəli məqalədə

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=106885) Poma Papası Frensiskin Azərbaycana səfərini dəyərləndirir.

Müəllifin fikrincə, bütün dövrlərdə mütəfəkkirlər qlobal kataklizmlərin səbəbi kimi dinlərarası çatışmaları və məzhəb ayrılıqlarını göstəriblər,  bunu aradan qaldırmaq üçün “xilas reseptləri” hazırlansa da real nəticələr əldə olunmayıb.

Müəllifin düşüncəsinə görə, burada başqa bir seçim də var: “Tanrıya bir olan inancı üç dinə bölüb, sonra isə süni yolla təriqətlərə parçalayan təfəkkürü aradan qaldırmaq əvəzinə bu yanaşmaları, ruhani-fəlsəfi dünyagörüşləri səmərəli əməkdaşlıq və qarşılıqlı anlaşma formatında bir araya gətirmək, onlar arasında etimad mühiti formalaşdırmaq mümkündür. Buna nail olmaq sülhün, təhlükəsizliyin, rifahın bərqərar edildiyi dünyanın quruculuğuna böyük töhfə olar. Azərbaycan artıq bunu bacarıb!”.

Müəllif bu il oktyabrın 2-də Poma Papasının Azərbaycana səfərini bu faktın ali səviyyədə qəbul olunması kimi dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki,  “tolerantlığın Azərbaycan modeli” dünya miqyasında qəbul edilən, öyrənilən və tədris olunan mükəmməl örnəkdir və bu barədəki həqiqətlər tam danılmaz səciyyə daşıyır.

Müəllifə görə, Azərbaycanda yəhudi, xristian, islam icma rəhbərlərinin əməkdaşlığı dünyaya nümunə olacaq bir əsasdır. Müəllif hər üç dinə aid dindarların öz imanlarını Azərbaycanda rahat yaşaya bilmələrinin səbəbi kimi bu tolerantlıq mühitini göstərir və bununla bağlı Poma Papasından sitat gətirir: “Sizin ölkədə dini azadlıqlar tam təmin edilib... Mən Azərbaycana bu torpağın zənginliyinə qəlbimdəki vurğunluqla gəlmişəm”.

Müəllif düşünür ki, Frensiskin Azərbaycana səfərinin mahiyyətində dayanan əsas məqam məhz Azərbaycanın dünya miqyasındakı əhəmiyyətli mövqeyi və sivilizasiyalararası dialoq təşəbbüsündə öncüllüyüdür.  Müəllif düşünür ki, burada daha bir məqam demokratik, dünyəvi, açıq cəmiyyət quruculuğu sahəsində müsəlman dövlətləri arasında öndə olan Azərbaycan vasitəsilə Vatikanın islam dünyası ilə təmasları daha da möhkəmləndirmək arzusudur.

Müəllifin düşüncəsinə görə, Bakıda bütün səmavi dinlərin nüfuzlu liderləri bəşəriyyəti insanları ayıran yox, birləşdirən dəyərlərə sahib çıxmağa səsləyən qlobal çağırışa imza atıblar: “İlham Əliyevin qəbulunda Roma Papası ənənəvi xristian təəssübkeşliyinə yox, ədalətə və haqqa sahib çıxdı! Bu, İlham Əliyev diplomatiyasının, siyasətinin, liderliyinin növbəti zəfəridir!”

Höcətdənsə siyasi məhbus məsələsini həll edin

“Azadliqinfo” saytı “Konfrontasiya: Qərblə qəribə oyun” sərlövhəli məqalədə  (http://www.azadliq.info/159211.html) Azərbaycan Qərb münasibətlərinə dair Milli Şuranın Koordinasiya Mərkəzinin üzvü Eldəniz Quliyevin düşüncələrinə yer verir.

  Müəllif Azərbaycan hakimiyyətinin Avropa İttifaqına qarşı cəbhə açmaq cəhdlərinin ən azı absurd göründüyü və mütərəqqi düşüncəli hər bir vətəndaşda acı təəssüf  doğurduğu qənaətindədir. Onun fikrincə, hakimiyyətin özünüqoruma instinktindən yaranan və siyasi nihilizmlə müşayiət olunan konfrontasiya nümayişi perspektivdə də ölkəyə xoş heç nə vəd etmir: “Bu məsələyə son dərəcə ciddi yanaşmalı, nəyi və nələri itirəcəyimizin fərqində olmalıyıq”.

Müəllif həm də düşünür ki, burada ölkəni gözləyən təhlükələr də mövcuddur.

Müəllifə görə, bu münasibət Azərbaycanı Rusiyanın Yaxın Şərqdəki, eləcə də Ukrayna və Gürcüstandakı ekspansiv siyasətində onun səngimək bilməyən imperialist iddialarının qurbanına çevirə bilər.  Bununla yanaşı müəllif ölkənin müsəlman dünyasını bürümüş dini və müxtəlif ideoloji ekstremizmin orbitinə düşə bilməsini də istisna etmir.  

Müəllifə görə, daha bir təhlükə Azərbaycanda klerikal, millətçi, neomonarxist və s. hakimiyyət rejimi qurmaq istəyən qüvvələrin təhlükəli dərəcədə aktivləşə bilməsidir. Bu sırada müəllif  hakimiyyətə Azərbaycanın hərbi ekspansiyalardan mühafizə olunmaq imkanlarından məhrum ola biləcəyi, hərbi münaqişələrə məcburi cəlb olunacağı, hərbi alyanslara icbari qaydada qoşulmaq zərurətindən yayına bilməyəcəyi barədə xəbərdarlıq da edir.  

Müəllif Qərblə, Avropa ilə açıq münaqişəyə gedən yüksək kalibrli dövlət məmurlarına Avropa İttifqının öz çoxsaylı praqmatik maraqlarını güdən superdövlətlər birliyi olduğunu xatırladır. Müəllifə görə, bu qurumun Azərbaycanda çoxtərəfli maraqları var və bu maraqlara Azərbaycanın milli mənafeyi prizmasından yanaşaraq Avropaya inteqrasiya və Qərblə əməkdaşlıq proseslərindən səmərəli və pozitiv üstünlüklər əldə etmək lazımdır: “Hakimiyyət Qərbə qarşı “söz snayperliyi”lə məşğul olub, yumşaq desək, qəribə səslənən münasibət və ambisiyalara prioritet verməkdənsə yaxşı olardı ki, ölkəyə utanc gətirən siyasi məhbuslar məsələsini həll etsin”.

Müəllif düşünür ki, hakimiyyət siyasi opponentlərini təqib-təhqir etmək, şərləmək, sındırıb satın almaq ənənəsinə son qoysun, elə yaxşı olardı ki, hakimiyyət dini etiqad azadlığına və mənəviyyat daşıyıcılarına xor baxmasın. Vətəndaş cəmiyyətinin nüfuzlu üzvlərini, ziyalıları, jurnalistləri, gənc müxalifətçiləri və s. həbsxanalara doldurmasın: “Bu kimi mühüm işləri kənara qoyub qoca Avropayla və o qədər də qoca olmayan Amerikayla höcətləşməyin nə mənası var axı?” .

Etimadsız maliyyə siyasəti

“Novaya Vremya” qəzeti isə “Mərkəzi Bankın ehtiyatları güclü şəkildə azalıb” sərlövhəli (http://www.novoye-vremya.com/w67970/.../#.V_RnkOh97IU) məqalədə müəllif ölkənin mövcud maliyyə durumunu dəyərləndirir.

Müəllif xatırladır ki, Mərkəzi Bankın (MB) rəhbəri lap yaxınlarda manatın sabitliyi, növbəti devalvasiyanın olmayacağı barədə danışırdı. Müəllif deyir ki, MB rəhbərinin bu deyimləri inandırıcı deyildi: “Aydın idi ki, manatın dəyərinin süni şəkildə saxlanması siyasəti acı bir sonluğa səbəb olacaqdı, çünki MB-nin maliyyə ehtiyatları hüdudsuz deyildi”.  

Məüllif bildirir ki, bu il sentyabrın 30-na bu ehtiyatlar 4 milyard dollardan bir qədər artıqdır, keçən ilin eyni dövrülə müqayisədə azalma 17,6%-dir. Bu ilin sentyabr ayında isə daha 1,4% azalma baş verib. 2015-ci ildə isə ehtiyatlar 2,7 dəfə azalmışdı.

Müəllif xatırladır ki, MB-nin və Dövlət Neft Fondunun valyuta ehtiyatları ölkənin maliyyə təhlükəsizliyinin qarantıdır: “Amma indiki halda, ciddi maliyyə itkilərinə yol verildiyi zamanda heş kim manatın sabitliyinə zəmanət verə bilməz, odur ki, MB-nin növbəti devalvasiya olmayacağı haqda bəyanatı tələsik verilib”. 

Müəllif deyir ki, manatın sabiliyi ehtiyatların artmasına bağlıdır. Burada isə ehtiyatlar azalır, vədlərlə əməl arasında paradoks yaranır. Müəllif bu nəticəyə gəlir ki, MB səmərəsiz fəaliyyət göstərir və manatın get-gedə dəyərdən düşməsi də bu fəaliyyətin sonucudur. Müəllif deyir ki, əgər MB entiyatları lazımi səviyyədə saxlaya bilsəydi o zaman Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına ehtiyac qalmazdı. Yenə də müəllif belə düşünür ki, bankların sıradan çıxması belə bu səhv kursun nəticəsidir..

Daha sonra müəllif  problemli kreditlər məsələsinə toxunur və deyir ki, bu kreditlərin indiki yüksək səviyyəyə çatması Maliyyə Nazilriyi və MB-nin problemə laqeyd yanaşmasının nəticəsidir.  Müəllif düşünür ki, nə qədər ki problemli kreditlər həllini tapmayıb, maliyyə bazarında sabitlikdən danışmaq olmaz.

Müəllif son olaraq vurğulayır ki, Azərbaycanın bank sektoruna dair reytinqlər də təsəlliverici deyil, bu sahədə neqativ proseslər davam etməkdədir.  

Bu, Rusiyanın nəzarətindədir

“Bizim Yol” qəzetində isə “Moskvanın Ermənistana ağır silahlar verməsi Azərbaycanın müdafiə xərclərini kəskin artırır”  sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

(http://www.bizimyol.info/news/85597.html)

Müəllif Rusiyanın Ermənistana “İsgəndər” raket kompleksini satmasını, buna cavab olaraq Azərbaycanın İsraildən “Dəmir günbəz” müdafiə sistemi almaq istəməsini ekspertlərlə müzakirə edir. 

Ekspertlər bölgədə Rusiyanın iradəsindən kənar hadisələrin baş verməyəcəyini bildirirlər.

Politoloq Zərdüşt Əlizadə Bizimyol.info saytına açıqlamasında bildirib ki, “bu proses Rusiya tərəfindən idarə olunur, vəziyyət heç də şişirdildiyi qədər kritik deyil. “Rusiyanın Ermənistana “İsgəndər” raketləri verməsi, bunun bəyan edilməsi və doğurduğu şərtlər göstərir ki, media və analitiklər hadisənin mahiyyətini tam dərk etmirlər. Çünki o raketlərdə nüvə başlığı yoxdursa, adi raketdən başqa bir şey deyil” deyə politoloq durumu dəyərləndirir. Onun fikrincə, bu, indiki halda yarımtonluq aviabombadır və bu silah tərəflər arasında qüvvələr nisbətini dəyişmir. Ekspertə görə, hətta ermənilər ondan istifadə edərək Bakıya zərbə endirsə belə Naxçıvandan birbaşa İrəvana zərbə endiriləcək: “Yəni, onlar üçün strateji hədəf 300 kilometrdədirsə, bizim üçün 70 kilometrdədir.

Z.Əlizadə qeyd edir ki, bunlar nəzəri məsələdir: “Vəziyyət ondan ibarətdir ki, Qarabağ məsələsində nə Ermənistan, nə də Azərbaycan müstəqil deyillər. Müharibəni, münaqişəni də onlar aparmırlar. Münaqişəni yaradan da, inkişaf etdirib bu mərhələyə çatdıran da, donduran da, idarə edən də Rusiyadır”.

Digər ekspert Telman Əbilov da hesab edir ki, bölgədəki sürətli silahlanma planlı şəkildə Rusiyanın əli ilə edilir. “Məsələnin nəzarətdən çıxma ehtimalı hələlik yoxdur. Çünki həm Ermənistan, həm də Azərbaycan Rusiyanın güclü nəzarəti altındadır. Həmçinin Qərbin sanksiyaları ilə iqtisadi vəziyyəti pisləşən Rusiya silah alveri ilə vəziyyətini qismən yaxşılaşdırmaq istəyir.

Müəllif deyir ki, bu, həm də Rusiya üçün silah satışı bazasıdır. Azərbaycan müdafiə tədbirləri görməyə məcburdur, odur ki, silahlar alır: “Dəqiq rəqəm olmasa da 5-10 milyard arası rəqəmlər səsləndirilir. Bu silahların da nəticəsi aprel döyüşləri oldu. Həmin qarşıdurma Rusiyanın əli ilə baş verdi. Hər iki dövlətə silah satan Rusiya bir balaca Qərbyönlü istiqamət götürən Ermənistanı cəzalandırmaq üçün öz əli ilə Azərbaycanda bu silahları işə saldı. Bu, Azərbaycana da veriləcək. Bununla da tarazlıq qorunacaq və bu dondurulmuş münaqişə qalacaq”.

Tərəflərin silahlanmasının müharibəyə səbəb ola biləcəyi ehtimalına gəlincə, ekspert bildirir ki, lokal münaqişələr mümkün olsa da nə qədər ki Rusiya bölgədə güc sahibidir, müharibə gözlənilən deyil.