Media-icmal 07.10.2016

Azərbaycanın regionda rolu, gömrük rüsumlarının artırılması, məmur aparatının “şişkinliyi”,  İnternet azadlığına təhlükə bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

Regionun sabit dövləti-Azərbaycan

“Azərbaycan” qəzeti “Xəzər-Qafqaz bölgəsinin sabitləşdirici ölkəsi” sərlövhəli məqalə (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=107066)

ilə çıxış edir. Məqalə bu bölgədə Azərbaycanın daşıdığı ictimai-siyasi mahiyyətdən bəhs edir.

Müəllif hesab edir ki, Azərbaycan beynəlxalq birliyin etibarlı tərəfdaşıdır, həm böyük, həm böyük iqtisadi, maliyyə və s. resurslar tələb edən layihələr həyata keçirir, həm də beynəlxalq forumlara, konfranslara, idman festivallarına yüksək səviyyədə ev sahibliyi edir. Müəllifin fikrincə, bunun da əsas səbəbi ölkədə təmin olunan sabitlikdir: “Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı üçün mütəmadi surətdə reallaşdırılan praqmatik islahatlar modeli formalaşdırılıb, bu da bütövlükdə milli inkişafa təkan verən əhəmiyyətli amildir”.

Müəllif dövlət başçısı İlham Əliyevdən sitat gətirməklə söylədiyi arqumentini gücləndirir: “Azərbaycanda görülən işlər həm ölkəmiz, həm də region üçün çox vacibdir. Çünki bu gün Azərbaycan bu bölgədə, Xəzər-Qafqaz bölgəsində sabitləşdirici ölkədir. Regionda bizim siyasətimizdən çox şey asılıdır”.

Müəllif deyir ki, Azərbaycan 25 illik müstəqillik dövründə nəinki azadlığını əldə etmiş digər postsovet ölkələrinin, hətta yüzillərdir müstəqil yaşayan bəzi dövlətlərin əldə edə bilmədiyi uğurlara imza atıb. Müəllif bu düşüncədədir ki, dünyanın bəzi bölgələrində dini zəmində toqquşmalar, diskriminasiya və s. kimi neqativlər baş verdiyi halda Azərbaycanda sabitlik, dayanıqlı inkişaf təmin edilib.

Daha sonra müəllif müxtəlif beynəlxalq qurumların hesabatlarında Azərbaycanla bağlı məqamlara toxunaraq bu sənədlərdə iqtisadi həyatın bütün istiqamətləri  üzrə ölkənin inkişaf etməsinin əksini tapdığını vurğulayır.  Bu mənada Müəllif Dünya Bankının, Ümumdünya İqtisadi Forumunun və s. qurumların hesabatlarına istinad edir. 

Müəllif düşünür ki, V Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu və Roma Papası Fransiskin Azərbaycana səfəri ölkədə sabitliyə və multikultural dəyərlərə sadiqliyi bir daha təsdiqləyən faktorlardır.

Müəllif yekun olaraq belə bir qənaət ifadə edir ki, Azərbaycanda planetin ən etibarlı sülh və səmərəli tərəfdaşlıq platforması mövcuddur, ölkə bu sahədə həm öz təkmil təcrübəsini nümayiş etdirir, həm də sivilizasiyalararası əməkdaşlığın mükəmməl nümunəsi kimi birləşdirici faktora çevrilir.

Bahalaşmanın əziyyətini xalq çəkəcək

“Azadlıqinfo” isə “Ət, süd və yağın da qiyməti qalxacaq” sərlövhəli məqalədə (http://www.azadliq.info/159505.html) müəllif ekspert Qubad İbadoğlu ilə ölkədəki mövcud iqtisadi durumu dəyərləndirir.

Müəllif növbəti mərhələdə sərlövhədə adları çəkilən mallara qoyulan gömrük rüsumunun artırılmasının planlaşdırıldığını və bunun nəticəsi haqda deyir: “Ölkəyə gətirilən bəzi məhsullar üçün yeni və yüksək gömrük idxal rüsumlarının müəyyənləşdirilməsi ölkədə iqtisadi durumu daha da ağırlaşdıracaq”.

Müəllif həm də Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə bu yaxınlarda  bəzi qida məhsullarının idxalına qoyulan rüsumların artırıldığını xatırladır: “1000 ədəd toyuq yumurtası üçün 100 dollar gömrük idxal rüsumu müəyyənləşdirilib. Meyvə şirələrinin, spirtli içkilərin 1 litri üçün 0.7 dollardan az olmamaqla gömrük idxal rüsumu alınacaq”. Müəllif vurğulayır ki, daha öncə bu məhsullara gömrük dəyərinin 15% faizi həcmində standart gömrük idxal rüsumu tətbiq edilirdi.

Müəllif deyir ki, hökumətin bu addımı tədricən atması kütləvi ajiotajların  yaranmamasına hesablanıb, amma hər bir halda ölkəyə idxal olunan mallara gömrük rüsumunun artırılması bahalaşmanı qaçılmaz edir.

Müəllifə görə, əslində bu addımlar dövlət başçısı İlham Əliyevin 2015-ci il noyabrın 5-də Nazirlər Kabinetinin genişləndirilmiş iclasında Azərbaycanın bəzi məhsullar üzrə tələbatanı 90-95, bəziləri üzrə isə 100 faiz ödəməsi haqda dediyi fikirlərin reallıqdan kənar olduğunu göstərir.

Ekspert Qubad İbadoğlu deyir ki, 2017-ci ilin büdcəsinin mədaxil hissəsinin artımının formalaşmasında ən böyük məsuliyyət Dövlət Gömrük Komitəsi (DGK) üzərində olacaq. Onun sözlərinə görə, qeyri-neft sektorundan dövlət büdcəsinə daxilolmaların artırılmasının əsas yükü bu Komitənin üzərinə qoyulub. Ekspert deyir ki, Komitənin  planı gələn il bu ilin proqnoz göstəriciisi ilə müqayisədə 390 milyon manat və ya 21,5 faiz artırılıb: «DGK-nın yeni il üçün proqnoz öhdəlikləri 2015-ci ilin faktiki göstəricisindən 608,1 milyon manat və 38, 2 faiz çoxdur.  Gələn il əsasən idxala əlavə dəyər vergisi və gömrük rüsumları hesabına formalaşacaq artıma görə DGK-dan daxilolmalar qeyri-neft büdcə gəlirlərinin 27,2 faizini, cəmi büdcə gəlirlərinin 13,8 faizini, ÜDM-in isə 3,5 faizini təşkil edəcək».

Q.İbadoğlu vurğulayır ki, komitə yalnız idxala ƏDV üzrə büdcəyə 1,64 milyard manat, gömrük rüsumlarına görə 454 milyon manat, aksizlərə görə 90 milyon manat və yol vergisinə görə 17 milyon manat ödəməlidir: «Komitənin bu ödənişləri ilkin olaraq sahibkarların xərclərində, son nəticədə isə istehlak qiymətlərində maddiləşəcək, elə onun əziyyətini də eyni məhsullara əvvəlkindən daha çox pul xərcəmək məcburiyyətində qalan istehlakçılar çəkəcək».

Hökumət, yoxsa, ASAN xidmət?

“Exo” qəzetində isə “Əgər ASAN onları ləyaqətlə əvəz edə bilirsə, məmurlar Azərbaycana nəyə lazımdır?” sərlövhəli  (http://ru.echo.az/?p=36570) məqalə oxumaq olar.

  Ekspert Nəriman Ağayev qəzetə şərhində indiki ağır iqtisadi durumda əlavə xərclərdən qurtarmaq yollarını şərh edir: “Azərbaycan hökuməti nazirliklərdə, idarələrdə ştat ixtisarları aparsa və məmurların məsrəflərini azaltsa izafi xərclərdən xilas olmaq olar”.  

Daha sonra ekspert ölkədə hökumətin və  “ASAN xidmət”in fəaliyyəti arasında paralel aparır və belə bir sual ünvanlayır: “Hazırda ölkənin 2 milyondan çox əhalisi ASAN-ın xidmətlərindən istifadə edib və bu rəqəm sürətlə artır. ASAN-ın xidmət sahələri artarsa yerlərdə məmur aparatını əhəmiyyətli dərəcədə ixtisar etmək olar. Bu isə ölkə büdsəinə müsbət təsir göstərər. Əgər ASAN xidmət onları ləyaqətlə əvəz edə bilirsə, bu müəssisələri hər il maliyyələşdirmək nəyə lazımdır?” .

Daha sonra müəllif gələn il keçirilməsi gözlənilən IV Islam Həmrəylik Oyunlarına toxunur və iqtisadçı Qubad  İbadoğluna istinadən bu oyunların “xalq kisəsi”ndən 217 milyon manata başa gələcəyini vurğulayır. Həm də müəllif bu fonda gələn il elmə, səhiyyəyə, sosial xərclərə ayrılan vəsaitlərin azaldıldığını bildirir. 

Müəllif bunu da vurğulayır ki, gələn il üçün nəzərdə tutulan büdcə gəlirləri 895 milyon manat və ya 10,2 %  az olacaq. Müəllifə görə, büdcə kəsirinin özəlləşdirmə, xairici qrantlar və s. daxilolmalar hesabına bağlanacağı nəzərdə tutulur.

Daha sonra məqalədə gələnilki büdcə layihəsinə ətraflı nəzər salınır, müxtəlif  istiqamətlər üzrə göstəricilər təhil edilir. Müəllif büdcə gəlirlərinin təmin edilməsinin əsasən Vergilər Nazirliyi, Gömrük Komitəsi, Dövlət Neft Fondu üzərinə qoyulduğunu xüsusi vurğulayır.  Gələnilki büdcənin xərclər hissəsinə gəlincə, müəllif burada ən çox vəsaitin sosial müdafiə və sosial təminat sahəsində olduğunu və bu il ilə müqayisədə 21% azaldığını bildirir. 

Azad sözün son qalasına -İnternetə “hücum”

“Novoye Vremya” qəzeti isə “İnternet azadlığı təhlükə altında?” sərlövhəli məqalədə  (http://www.novoye-vremya.com/w68182/.../#.V_aICeh97IU) bu məsələni müzakirə edir.

Müəllif Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvü, deputat Məlahət İbrahimqızının oktyabrın 6-da keçirdiyi mətbuat konfransında bütünlükdə sosial şəbəkələr və İnternet üzərində çağırışının narahatlıq doğurduğunu vurğulayır.

Müəllif deyir ki, YAP-cı deputat buna əsas kimi bəzi KİV-lərdə və sosial şəbəkələrdə vətəndaşların ləyaqətinin təhqir edilməsini göstərir. Həm də bu fikrə digər deputat Elmira Axundovanın dəstək verdiyini nəzərə çatdırır. 

Müəllif bunu azad söz üzərinə növbəti hücum kimi dəyərləndirir: “Televiziyalar çoxdan nəzarətə götürülüb. Deputatlar indi də İnternetin üzərinə hücuma keçirlər. Məhz İnternet ölkəni tam təcrid etmək yolunda ciddi maneədir. Bu təcrid kursuna qarşı məhz qlobal şəbəkə müqavimət istiqamətidir”.

Müəllif xatırladır ki, bu təcrid yönü əhalidən çox hakimiyyətin özü üçün də təhlükədir. Məüllif deyir ki, dövlət informasiyasına alternativ informasiyanı dayandırmaq hələ İnternetə qədərki dövrdə mümkün olmadı, indi isə bu, əsla mümkün deyil.

Müəllif düşünür ki, hansısa sənədlərlə İnterneti nizamlamaq belə mümkün deyil. Müəllifə görə, bir çox şərq ölkələri bu qadağalara əl atırlar. Amma xeyri olmadı. Müəllifə görə, hər halda insanlar qadağadan yan keçmək üsulu tapa biləcəklər.

Müəllif deyir ki, insanları ideyalar birləşdirə bilər, amma bu, könüllü olmalıdır və istəsə belə hamını əhatə edə bilməz. İdeologiyanın zorla sırınmasının tarixi dalana dirənməsi təcrübəsi var və bunu unutmaq olmaz: “Biz bilirik bu, nədir və indiyə kimi onun nəticələrini hiss edirik. Odur ki, biz nə qədər ki, cəmiyyət olaraq buna qəti “yox” demirik, bizi daha böyük qadağalar gözləyir”.