Media-icmal 10.08.2016

Bakıda Azərbaycan, İran və Rusiya prezidentlərinin görüşünün münasibətlərə perspektiv baxışı, həqiqi seçkilərin ölkənin və xalqın həyatına təsiri, ölkədə dolların bahalaşması və qıtlığı, kənd təsərrüfatının inkişafındakı problemlər bugünkü medianın aparıcı mövzusudur.

İndi də “diplomatiya paytaxtı”

“Azərbaycan” qəzeti avqustun 8-də Bakıda Azərbaycan, İran və Rusiya prezidentləri İlham Əliyev, Həsən Ruhani və Vladimir Putinin görüşünə həsr olunan “Tarixi görüş” (http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=102669) sərlövhəli məqalə ilə çıxış edir.

Müəllif bu formatda görüşün keçirilməsinin bu ölkələr arasındakı münasibətlərdən qaynaqlandığını bildirir. Dövlət başçısı İ.Əliyevdən sitat gətirməklə bunun zəruri və təbii olduğunu bildirir: “Ona görə bu üçtərəfli əməkdaşlıq formatının yaradılması təbiidir. Bunun əsasında həm tarix, həm coğrafiya, eyni zamanda bizim müştərək layihələrimiz dayanır”.

Müəllif adı çəkilən bu ğörüşdə bu ölkələrin ümumi olan əməkdaşlıq və mübarizə hədəflərinə toxunur. Müəllif “Şimal-Cənub” dəhlizi, kəmərlərdən birgə istifadə və s. kimi ümumi əməkdaşlıq hədəfləri, terrorizmə qarşı mübarizə kimi ümumi hədəflərin olduğunu göstərir.

Müəllif deyir ki, dövlət başçılarının görüşündə Qarabağ problemi xüsusi müzakirə obyekti olub. O, dövlət başçısı İlham Əliyevin dünya birliklərinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləməsi barədə mövqeyinə önəm verir:

“Münaqişə beynəlxalq hüquq normalarına uyğun və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həll olunmalıdır. Münaqişənin həll olunması üçün ilk növbədə Azərbaycan əraziləri işğaldan azad edilməlidir”.

Daha sonra müəllif üçtərəfli formatın vacibliyi barədə Rusiya prezidenti V.Putinin düşüncələrinə yer verir:“Azərbaycan və İran Rusiya üçün mehriban qonşular və mühüm tərəfdaşlardır. Biz bir-birimizlə səmərəli əməkdaşlıq üzrə zəngin təcrübə toplamışıq. Sözsüz ki, bu gün biz münasibətlərimizdə yeni səhifə açırıq, üçtərəfli formatda qarşılıqlı fəaliyyətə start veririk”.

Bununla yanaşı məqalədə İran  prezidenti Həsən Ruhaninin də bu formatın vacibliyi barədə düşüncələri yer alır: “Müxtəlif tarixi, mədəni, dini və sosial sahələrdə ortaq dəyərlər, habelə mövcud potensiallardan zamanında yararlanmaq üçtərəfli əlaqələrin genişlənməsi üçün fürsətlər yaradır”.

Müəllif görüşün yekunu olaraq tərəflərin Bakı bəyannaməsi imzalamalarını diqqətə çatdırır və bu görüşün Bakıda keçirilməsinin əhəmiyyətini belə dəyərləndirir: “Azərbaycanın yüksək təşəbbüskarlığı ilə paytaxtımızda təşkil edilən çoxsaylı mötəbər beynəlxalq tədbirlər Bakını artıq regionun “diplomatik paytaxtı”na çevirib”. 

Xalq seçəndə  və seçməyəndə

“Azadlıq” qəzeti “Hakimiyyəti xalq seçəndə və seçməyəndə” sərlövhəli məqalədə (http://www.azadliq.info/151143.html) fərqlərin nədən ibarət olduğunu araşdırmağa çalışır.

Müəllifə görə, rəsmi Bakı daxili sabitliyi pozulan ölkələri nümunə göstərməklə dinc hakimiyyət dəyişikliyini aradan qaldırmaq istəyir. Onun fikrincə, indi buna Suriya nümunə göstərilir, Suriyaya qədər isə hökumətin əsas nümunə göstərdiyi Ukrayna idi. Müəllif deyir ki, Azərbaycandakı bu rəsmi təbliğatın ancaq bir məqsədi var. Şüurlara yeritmək istəyirlər ki, cəmiyyət aclıqdan və hüquqsuzluqdan əziyyət çəksə də daxili silahlı toqquşmaya cəlb olunmadığı üçün şükür etməlidir. Müəllifin fikrincə, bütün bu təbliğatın arxasında hakimiyyətin belə bir istəyi durur: “Azərbaycan hakimiyyətinin bu təbliğatı cəmiyyəti dəyişikliklər uğrunda dinc mübarizədən çəkindirmək və beləliklə də xalqın var-dövlətini daha rahat şəkildə talamaq niyyətinə xidmət edir”.

Müəllif rəsmi Bakının daxili sabitliyi pozulan Ukraynanın iqtisadi baxımdan inkişaf etməməsi barədə dediklərinin əksini statistik rəqəmlərlə göstərir. Son bir ildə valyuta ehtiyatları 35,7% artaraq 14 mlrd. dollara çatıb. Valyuta ehtiyatları 4 aydır ki, artmaqdadır. İyul ayında bu artım cəmi 94 mln. dollar olsa da son 12 ayda 35,7%-lik artım baş verib. Ehtiyatların artması xarici borcların qaytarılması fonunda baş verir.  Müəllif bu uğurun qazanılmasını belə izah edir: “İstənilən halda açıq aşkar-görünür ki, xalq hakimiyyətləri olan ölkələrdə bütün sahələrdə uğur qazanılır”.

Daha sonra müəllif daxili sabitliyin olduğu Azərbaycanda valyuta etiyatlarının 52 milyard dollardan 39 milyarda endiyini bildirir. Bu fərqi isə müəllif belə izah edir: “Bütün bu baş verənlər göstərir ki, heç də bu azalmaların səbəbi hakimiyyətin yalandan tirajladığı “dünyada böhrandır” nağılları deyil, bacarıqsız idarəetmədir, ölkə iqtisadiyyatını neftdən və neft məhsullarından asılı hala salmaqdır. Əgər dünyada böhrandırsa Ukrayna qısa zamanda bu qədər artıma nail ola bilərdimi? Əlbəttə ki, xeyr. Bu artımın təməlini xalq və xalqın seçdiyi hökumətin uğurlu inkişaf planı təşkil edir”.

Azalan dənli bitkilər və bahalaşan çörək

“Exo” qəzeti “Dənli bitkilərin məhsuldarlığı gözlənilən proqnozlardan azdır”

(http://www.echo.az/article.php?aid=103799) sərlövhəli məqalədə ekspertlərə isnadən əsasən ölkədə buğda əkininin durumu dəyərləndirilir. 

Ekspert N.Ağayev deyir ki, 7 ildir ki, ölkədə 3 miıyon ton buğda yetirşdirmək söz-söhbəti gedir, amma bu rəqəmə yaxınlaşa belə bilmirik. Ekspert bildirir: “Təqribi hesablamalarımıza görə, Azərbaycanın səpin torpaqları 15 milyon nəfər insanı təmin etməyə imkan verir”. Ekspert qeyd edir ki, bu il 2747,224 ton dənli bitki yığılıb, halbuki, keçən il bu rəqəm 2801.449 ton idi.

Ekspertlər çörəyin qiymətinin artımına da toxunurlar. V.Məhərrəmli deyib ki, qiymət artımının heç də idxal edilən buğdaya ələvə dəyər vergisinin tətbiqilə bağlı deyil:

“İlk növbədə idxal üzərindəki faktiki inhisar aradan qaldırılmalıdır”.

V.Məhərrəmli deyir ki, hökumət inhisar məsələsinə kifayət qədər ciddi yanaşmır. Xaricdən ucuz və kefiyyətli buğda gətirmək imkanı olmalıdır. Bu halda buğdanı dünyadakı qiymətlərlə almaq olar. İndi inhisarın aradan götürülməsi barədə danışırlar, amma hələ ki bu, sözdür və bu yöndə ciddi addımlar atılmır.

Bahalaşan dollar və  dollar “qıtlığı”

“Novoye Vremya” qəzetində “Dollar qıtlığı hansı təxribatlara səbəb ola bilər?”

(http://www.novoye-vremya.com/w64192/.../#.V6qbdxHr2P8) sərlövhəli məqaləni oxumaq olar. Məqalə dolların rəsmi məzənnəsinin 1,6040 həddinə yüksəlməsinə, bunun mümkün nəticələrinə həsr edilib.

Müəllif dolların bahalaşması fonunda həm də dollar qıtlığının yarandığını deyir. Digər tərəfdən isə Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası rəhbərliyinin maliyyə bazarında situasiyanın müsbətə doğru dəyişməsi haqda fikirlərini əsassız sayır: “Bununla bağlı konkret nə nəzərdə tutulur sualı yaranır. Maliyyə bazarında sabitlik görünmür, bunun sübutu dollara münasibətdə manatın dəyişkənliyidir. Dünən isə məlum olub ki, Bakıda dollar qıtlığı müşahidə edilir”. Müəllif istisna etmir ki, iqtisadiyyatın yüksək şəkildə “dollarlaşması” da dollar qıtlığına səbəb ola bilər.

Bununla yanaşı müəllif bu qıtlığa daha bir səbəb göstərir: “İqtisadiyyatın bir çox sahələrində,  eləcə də ictimai həyatda xarici valyuta manatın funksiyalarını əvəz edir. Bu fonda da manata etimad azalır”.

Müəllif kreditlə götürülmüş dolların məsələsini həll etmədən uçot dərəcəsini qaldırmasını kredit faiz dərəcələrinin artması kimi əsassız sayır və ödənilməmiş kreditlərin necə həll oluncağının bilinmədiyini deyir. Müəllifin fikrincə, belə davam edərsə dolların 2 manata bərabər olacağı çox uzaqda deyil.

Müəllifə görə, maliyyə bazarının sabitləşməsi dayanıqlı məzənnə siyasəti olmadan mümkün deyil. Məqalədə manatın məzənnə sabitliyi üçün Mərkəzi Bankın çəkdiyi xərclərin effekt vermədiyi də vurğulanır. Müəllif deyir ki, dollar bahalaşdıqca dollar qıtlığı yaranacaq, bundan da bank sistemi əziyyət çəkəcək. Müəllifə görə, çıxış yolu antiböhran tədbirlərini reallşdırmaqdadır.