Media-icmal 13.03.17

Avropanın qaz təminatında Azərbaycanın rolu, Azərbaycanın MHŞT-də fəaliyyətinin dayandırılması, ölkə iqtisadiyyatının durumu bugünki medianın aparıcı mövzusudur...

Etibarlı enerji təminatçısı - Azərbaycan

“Azərbaycan” qəzetində “Etibarlı enerji təchizatçısı kimi Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə rolu artır” sərlövhəli məqalədə Avropanın qaz təminatında Azərbaycanın rolu dəyərləndirilir.

(http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=117785)

Müəllif Azərbaycanın qlobal layihələrin həyata keçirilməsində əsas tərəf kimi beynəlxalq iqtisadi-siyasi proseslərdə aparıcı qüvvəyə çevrildiyini və ölkənin mövqelərinin gücləndiyini bildirir: “Enerji mənbələrinə nəzarət uğrunda rəqabətin gücləndiyi, enerji təhlükəsizliyi məsələsinin ciddiliklə gündəmə gəldiyi indiki şəraitdə respublikamızın öncül mövqeyə çıxması danılmaz reallıq kimi diqqəti çəkir”.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın enerji siyasəti ölkə, xalq və bütün regiona böyük fayda verir və neft-qaz resursları bir tərəfdən ölkə iqtisadiyyatını, digər tərəfdən isə beynəlxalq mövqeləri möhkəmləndirir. 

Prezident İlham Əliyevin inamla davam etdirdiyi yeni neft strategiyasının nəticəsi olaraq müstəqil ölkənin nəinki enerji müstəqilliyinin təmin edildiyi, hətta Avropanın enerji təhlükəsizliyinin əsas təminatçılarından birinə çevrildiyi deyilir.

Müəllif TAP, TANAP kimi  qaz nəqli layihələrini tarixi layihələr adlandırır və bu layihələrin Avropanın qa təminatında mühüm rol oynayacağını bildirir.

Müəllifə görə, Cənub-Şərqi Avropanı təbii qazla təmin edəcək TAP gələcəkdə Xəzər hövzəsində hasil olunan təbii qazın qitənin digər böyük qaz istehlakçılarına - Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, İsveçrə və Avstriyaya ötürülməsinə də geniş imkanlar açacaq. 

Məqalədə bu qaz xətlərilə 2018-ci ildə Türkiyəyə 6 milyard kibmetr, 2019-cu ildə Avropaya 10 milyard kubmetr, 2020-ci ilə kimi 10 milyard kubmetr, 2025-ci ilə kimi isə 40-50 milyard kubmetr qaz ixrac ediləcəyi bildirilir.

Müəllif hesab edir ki, “Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi üzrə maraqlı ölkələrin energetika nazirlərinin bu yaxınlarda Bakıda keçirdikləri Məsləhət Şurasının III toplantısı bu layihə üzrə işlərin sürətlənməsinə səbəb olacaq. 

Yazi müəllifi deyir ki, neft strategiyasının uğurları bu gün artıq hər bir vətəndaşın həyatında qabarıq hiss edilir və Azərbaycanın davamlı yüksəlişinə imkanlar açır: “Azərbaycanı zəngin və qüdrətli dövlətə çevirməyi qarşısına məqsəd qoyan Prezident İlham Əliyev iqtisadi sahədə böyük uğurların qazanılmasını təmin etməklə verdiyi hər bir vədini əməli işilə doğruldur”.

Şəffaflıq sərf etməyəndə

“Azadlıq.info” saytında ““Qeyri-şəffaf”ın “şəffaflıq”da nə işi vardı ki…” sərlövhəli (https://www.azadliq.info/180493.html) məqalədə müəllif Azərbaycanın Mədən Hasilatında Şəffaflıq Təşəbbüsləri (MHŞT) Koalisiyasında fəaliyyətinin dayandırılmasını müzakirə edir.

Müəllif Azərbaycanın adı çəkilən qurumda qalıb-qalmaması müzakirəsini son vaxtların ən səs-küylü məsələsi adlandırır və nəticəni də nəzərə çatdırır: “Belə ki, martın 8-9-da MHŞT Beynəlxalq İdarə Heyətinin Kolumbiyanın paytaxtı Boqota şəhərində keçirilən 36-cı toplantısında Azərbaycanın məsələsi müzakirə olunurdu və uzun müzakirələrdən sonra Azərbaycanın bu beynəlxalq koalisiyada fəaliyyəti dayandırıldı”.

Müəllif deyir ki, Koalisiyanın Beynəlxalq İdarə Heyəti bu qərarı verməsinə səbəb kimi Azərbaycan hökumətinin islahatları həyata keçirməməsini göstərir.

Qərarı ədalətsiz sayan Azərbaycan hökuməti buna etiraz olaraq ümumiyyətlə MHŞT-dən çıxdığı barədə bəyanat yayıb.

Müəllif hesab edir ki, bu addım hökumətin müalicəyə müsbət reaksiya verməməsi, şıltaqlıqlarından əl çəkməməsi, əvəzində isə “gedin müalicənizi başqa yerdə davam etdirin” cavabı almasıdır: “MHŞT 14 il səbr etdi, dözdü, ümidlə yaşadı ki, islahatlar olar, amma sonunda Azərbaycan hökuməti “biz islah olmayacağıq” cavabını verdi, yəni, ümidləri tamamilə öldürdülər”.

Məqalə müəllifi rəsmi Bakının ironiya doğuran “öz yolu” olması, dünyaya “yeni model” təklif etməsi kimi mövqelə MHŞT” koalisiyasına qoşulması arasında ziddiyyət göründüyünü deyir.

Azərbaycan hökumətinin şəffaf fəaliyyət göstərmədiyini deyən müəllif bir qədər də ironiya ilə adında “şəffaflıq” sözü olan qurumda təmsil olunmağın “analoq”suz hökumətin xarizmasını zədələdiyini vurğulayır: “Avtoritar rejimlər arasında nüfuz sahibi olan bir komanda gərək əvvəldən bu “tələ”yə düşməyəydi. Adında “şəffaflıq” sözü olan koalisiyada bizim hökumət öz potensialını nümayiş etdirə bilməz”.

Müəllif deyir ki, əgər bu qurumun adı “Mədən Hasilatında Qeyri-Şəffaflıq Təşəbbüsü Koalisiyası” olsaydı, ölkənin qeyri-şəfafflıq üzrə peşəkar kadları burada performans göstərərdilər.

Yazıda deyilir ki, Azərbaycan hökuməti beynəlxalq qurumun şəffaflıq tələbini müstəqilliyini təhdid etməyə bərabər tutur və odur ki, etiraz olaraq bəyanat verib: “Müxtəsər, adında “şəffaflıq” sözü olan bir qurumun üzvü idik, həmin qurumda da “pis ad” çıxardıq və ümumiyyətlə, “demokratiya”, “azadlıq”, “şəffaflıq” sözü bizim hökumətə uğur gətirmir.  Ona görə də belə işlərə yaxın getmirlər, düşər-düşməzi olur”.

“Nə etməli?” sualı iqtisadiyyatda 

“Novoe Vremya” qəzeti “İqtisadiyyatda vəziyyət pisləşir, nə etməli?”

(http://www.novoye-vremya.com/w84872/.../#.WMTKGTuLTIU) sərlövhəli məqalədə ölkə iqtisadiyyatının durumunu müzakirə edir.

Müəllif hesab edir ki, bank sistemi səmərəsizliyi, aşağı neft kotirovkaları şərtlərinə, iqtisadiyyatda böhran hallarına uyğunlaşmaması ilə ölkə iqtisadiyyatına ölümcül zərbə vurub: “Bununla birgə, korrupsiya, talançılıq, bəzi banklarda milyardlarla vəsaitin dağıdılması bu və ya digər şəkildə dövlətin qızıl-valyuta ehtiyatlarına zərbə olub, bu isə Azərbaycanın xarici borcunun yaranmasına gətirib çıxarıb”.

Məqalədə 2017-ci ilin yanvarına  Azərbaycanın xarici borcunun 7 milyard dollar, manatla ifadə də 12 milyarddan çox olduğu və bunun Ümumi Daxili Məhsulun 20%-ə bərabər olduğu deyilir. 

Müəllif deyir ki, halbuki, çox da uzaq olmayan bir vaxtda ölkənin dövlət borcu yox idi, indi isə xəzinə yarım boş, xarici borc 7 milyard dollar həcmindədir və bu, şübhəsiz ki, böyük rəqəmdir.

Yazıda vurğulanır ki, bank sektorunun bütün sahələrində böhran davam edir, belə ki,  iqtisadiyyata kapital qoyuluşu əhəmiyyətli dərəcədə azalıb, eyni zamanda isə probemli kreditlərin həcmi artır.

Müəllif deyir ki, 2017-ci ilin fevralına ümumilikdə Azərbaycan iqtisadiyyatına kredit qoyuluşunun həcmi 16 milyard manatdan çoxdur: “Yanvar ayı ilə müqayisədə bu, təqribən 280 milyon manat və ya təqribən 2% çoxdur. İllik müqayisədə ölkə iqtisadiyyatına kredit qoyuluşu 353 milyon manat və ya 21% azalıb”.

Müəllif bildirir ki, 2017-ci ilin fevralına vaxtı keçmiş kreditlərin ümumi həcmi 1 633,1 milyon manat təşkil edib, bu, yanvar ayı ilə müqayisədə 160 milyon manat və ya 11%, illik müqayisədə isə 318 milyon manat və ya 24% çoxdur.

Yazıda deyilir ki, iqtisadiyyata kredit qoyuluşunun azalması bankların durumu ilə bağlıdır, belə kredit azalmaları həm də ÜDM-in az sürətlə artması deməkdir.

Müəllif deyir ki, problemli kreditlər ayda 150-150 milyon manat artmaqla ilin sonuna bu tipdən olan 2 milyardın üzərinə daha 1 milard manat əlavə ediləcək: “Aydındır ki, iqtisadiyyatda böhran dərinləşdikcə, vətəndaşların sosial durumu pisləşdikcə probemli kreditlərin həcmi də artacaq”.   

Yazıda deyilir ki, bunlara baxmayaraq, banklar kreditlər üzrə faizləri azaltmaq barədə düşünmürlər, ölkə banklarındakı durğunluq isə iqtisadiyyatın artımına maneədir: “Ən ağrılısı budur ki, bu halda yaxın perspektivdə durumun yaxşılaşacağı da görünmür.  Hamısı da ona görədir ki, iqtisadiyyat hələ də neft asılılığından azad ola bilmir, yüksək səviyyədə korrupsiya inhisarında qalmaqda davam edir”.