Media-icmal 14.03.19

Azərbaycanın tranzit və logistik imkanları, Bakıda qeydiyyatsız evlərin və insanların problemləri, idman yarışlarının iqtisadi səmərəliliyi, fərman olmasına baxmayaraq, vətəndaşların banklarla çəkişmələri və s. məsələlər bugünki (14 mart, 2015-ci il) medianın aparıcı mövzularındandır...

Avrasiyanın tranzit və logistika mərkəzi

"Azərbaycan" qəzeti "Avrasiyanın tranzit və logistik mərkəzi" sərlövhəli məqalədə Azərbaycanın tranzit imkanlarını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanın yerləşdiyi ərazi bütün dövrlərdə ən uzaq dövlətləri birləşdirən strateji ticari-iqtisadi dəhlizlərin qovuşduğu məkanlardan biri olub, bu ticari-iqtisadi dəhlizlər əhəmiyyətini indi də qoruyub saxlayır və qloballaşan dünyanın yeni geoiqtisadi çağırışları kontekstində strateji əhəmiyyət kəsb edir.

Müəllif vurğulayır ki, Azərbaycanın tranzit potensialının reallaşdırılması Prezident İlham Əliyevin iqtisadi diversifikasiya siyasətində mühüm yer tutur: "Şərq-Qərb və Şimal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin fəal iştirakçısı olan Azərbaycan həm üzərinə düşən bütün işləri vaxtında reallaşdırır, həm də prosesə öz müsbət töhfəsini verir", müəllif bu istiqamətdə Azərbaycanın rolunu belə dəyərləndirir.

Müəllif bu sahədə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunu Azərbaycanın Asiya və Avropa dəmir yollarının inteqrasiyasına töhfəsi sayır, Çindən Avropaya yüklərin 34 gün deyil, 12-15 gün ərzində çatdırılmasının bütün tərəflərə iqtisadi dividendlər qazandırdığını bildirir.

Yazi müəllifi diqqətə çatdırır ki, bu istiqamətdə Türkmənistanla razılaşmalar əldə edilib ki, tranzit yükdaşımalar baxımından digər Orta Asiya ölkələri və Əfqanıstan üçün də əlverişlidir.

Müəllifin sözlərinə görə, Azərbaycan "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin inkişafında da aktiv rola malikdir, bu baxımdan Azərbaycan və İran arasında kommunikasiya əlaqələri qurulub, Rəşt-Astara dəmir yolu xəttinin inşası başa çatdıqdan sonra Fars körfəzi ilə Skandinaviya ölkələri arasında nəqliyyat bağlılığı yaranacaq.

Məqalə müəllifinin iddiasına görə, bu layihənin aktiv fəaliyyəti nəticəsində Asiya ilə Avropa qitələri arasında nəqliyyat "körpüsü" yaranacaq.

Məsələnin iqtisadi göstəricilərinə toxunan müəllif deyir ki, yüklərin çatdırılma müddəti 40, nəqliyyat xərcləri isə 30 faiz azalacaq və bu göstəricilər isə iş adamları və böyük şirkətləri maraqlandıran əsas məsələdir.

Müəllif deyir ki, İran və Azərbaycan ərazisindən daşınan tranzit yüklər təkrar boşaldılıb yüklənməyə məruz qalmayacaq, Fars körfəzi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrindən Bəndər-Abbas limanına daxil olan yüklər elə limandaca qatara yüklənərək Avropaya daşınacaq və Azərbaycan bu yolun inşası üçün İrana 500 milyon dollar güzəştli kredit verib.

Müəllif bunu da diqqətə çatdırır ki, 2018-ci ildə ölkə ərazisindən 9,3 milyon ton tranzit yük daşınıb.

Müəllif vurğulayır ki, sistemli islahatlar möhtəşəm uğurlara doğru aparır və məqalənin sonunda oxuyuruq: "Bütün bunlar bir daha təsdiq edir ki, Azərbaycan ərazisindən keçən dəhlizlərin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi dəniz və dəmir yolu nəqliyyatı üçün uzunmüddətli etibarlı bazarın formalaşmasında, ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsində, yük daşımaları ilə bağlı infrastruktur sahələrinin inkişafında faydalı olacaq".

Evin və vətəndaşın qeydiyyatsızlıq problemi

"Oxu.az" saytında isə "Minlərlə insan Bakıda qeydiyyatsız və müqaviləsiz yaşayır - Qanun nə deyir?" sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Müəllif paytaxt Bakıda sənədsiz evlər və qeydiyyatsız sakinlər problemini əmlak bazarı üzrə ekspert Ramil Qasımzadə ilə gündəmin müzakirəsinə daşıyır.

Yazı müəllifi deyir ki, Bakıda yaşayış evlərinin böyük əksəriyyəti sənədsizdir, vətəndaşlar qeydiyyatsız yaşayır, müqaviləsiz kirayə verilən evlərlə bağlı problem də illərdir ki, bitmir.

"Bölgələrdən paytaxta axın edən insanların sayı sürətlə artır. Bu da mövcud problemləri daha da dərinləşdirir. Maraqlı məqam isə odur ki, paytaxta gələnlərin çoxu Bakıda özünə ev-eşik qursa da, qeydiyyat problemi elə problem olaraq qalır", müəllif bu sahədə mövcud mənzərəni belə təsvir edir.

Müəllif deyir ki, sakinlərin Bakıda qeydiyyatsız yaşaması onlara pulsuz tibbi müayinədən keçmək, hansısa sənədi almaq və s. kimi problemlər yaşadır və elə bundan da irəli gələrək, bu problemin yaranması səbəblərilə bağlı ekspertə müraciət edir.

R.Qasımzadə "oxu.az"a deyir ki, ilk olaraq qeydiyyat məsələsində ev sahibi özü maraqlı deyil, çünki kirayənişini qeydiyyata salan ev sahibləri qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq gələcəkdə evi satmaq istəsə qeydiyyatda olan insanlardan razılıq almalıdır: "Bu səbəbdən ev sahibi bu işdə maraqlı deyil. Qanunvericilikdə qeydiyyat məsələsi sadələşdirilmiş qayda olduğu və məcburiyyət olmadığı üçün heç kim buna maraq göstərmir. Yalnız bir şərtlə - kirayənişin əcnəbi vətəndaş olduqda qeydiyyat məsələsinə müraciət edirlər".

R.Qasımzadə deyir ki, kirayə mənzillərin müqavilə əsasında verilməməsinin daha bir səbəbi vergidən yayınmadır: "Kirayə müqaviləsi notariat tərəfindən qeydiyyata alınarsa, yaşayış sahəsinin kirayə müqaviləsinə əsasən ev sahibi dövlətə vergi ödəməlidir. Bəzi vətəndaşlar bunu vergidən yayınmaq üçün edir. Amma bir məsələ də var ki, mənzil sahibi bir il müddətinə evi kirayə verir. Üç ay sonra kirayənişin deyir ki, mən artıq çıxmaq istəyirəm. Belə halda ev sahibi məcburiyyət qarşısında həmin vergini özü ödəməli olur".

Sonda isə müəllif Bakıda kirayə mənzil bazarındakı durum barədə məlumat verərək deyir ki, evlər, villalar bahalaşıb, elə yaşayış evləri var ki, kirayəsi 3000 manatdan yuxarıdır.

Müəllifin sözlərinə görə, hazırda paytaxt ətrafı kirayə evlərin minimum qiymətləri bir otaqlı mənzillər üçün 200-250 manat, iki otaqlı mənzillər üçün 250-300 manat arasındadır, üç otaqlı mənzillər üçün isə 350 AZN-dən başlayır və daha yüksək məbləğlərə qədər gedir. Ekspertə görə, mənzillərin qiymətləri ilə təklif edilən şərait uzlaşmır, belə ki, əvvəllər normal şəraitli bir otaqlı mənzili 200 manata tapmaq olurdusa, bu gün qiymət 250 manatdan yuxarıdır.

Vətəndaşın bitməyən bank çəkişməsi

"Yeni Müsavat" qəzetində isə "Banklar problemli krediti olanlardan borclarını tələb edirlər" sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif yada salır ki, dövlət başçısı iki həftə öncə fiziki şəxslərin kredit borclarının həlli sahəsində əlavə tədbirlərə dair fərmanı imzalayıb, müvafiq dövlət qurumları fərmanın icrası istiqamətində fəaliyyətə başlayıblar.

Müəllif deyir ki, fərmanla xarici valyutada olan kreditlərin məzənnə fərqindən artan hissəsi, habelə hesablanmış faiz və dəbbə pulu üzrə tətbiq olunacaq güzəşt mexanizmi formasını Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası Mərkəzi Bankla birlikdə martın 15-ə kimi təsdiq etməlidir və sənəddən irəli gələn digər məsələlər də həllini tapmalıdır.

Müəllif vurğulayır ki, fərmanla banklara problemli kreditlərlə bağlı məhkəmələrdəki iddialarını geri çəkmək tövsiyəsi də yer alıb.

Yazı müəllifi redaksiyaya olan bəzi müraciətlərə istinadən iddia edir ki, fərmanın icrası ilə bağlı işlər görüdüyü halda banklar və məhkəmə orqanları borclulardan ödəniş, məhkəmə qərarına əməl edərək borclarını bağlamalarını tələb edirlər.

Bankların və məhkəmələrin bu tələblərində nə qədər haqlı olmaları barədə müəllif bank sahəsi üzrə mütəxəssis Əkrəm Həsənovla söhbətləşir.

Ə.Həsənov deyir ki, prezidentin fərmanı problemli manat və xarici valyutada olan kreditlərin tam bağışlanmasını nəzərdə tutmur, xarici valyutada 10 min dollara qədər olan kreditlərin məzənnə fərqinin 92 faizinin dövlət tərəfindən ödənilməsini nəzərdə tutur. Faiz və dəbbə puluna tətbiq olunacaq güzəşt mexanizmi də hələ hazır deyil. Gecikmiş kreditlər üzrə faizləri banklar bağışlamalıdılar, amma hələ buna da başlanmayıb. Bu baxımdan, bankların müştərilərdən ödəniş istəməsi qanunidir".

Bu halda vətəndaşın borcun yalnız əsas hissəsini ödəməklə kifayətlənə bilməsinə toxunan mütəxəssis bildirib ki, indiki bank qaydaları bunu mümkünsüz edir: "Məsələ burasındadır ki, banka olunan borc ödənişindən birinci faiz borcu çıxılır, yerdə qalan pul əsas borcun ödənişinə yönəldilir. Bu baxımdan, vətəndaşın imkanı yoxdur ki, gedib əsas borcunu ödəsin, faizlər qalsın. Düşünürəm ki, faizlərin silinməsinə görə çoxlu sayda vətəndaş fərman icra olunanadək borcunu ödəmək istəməyəcək və banklar da buna mane ola bilməyəcəklər".

Məhkəmə icraçılarının davranışlarına gəlincə, Ə.Həsənov deyir ki, banklara məhkəmələrdən iddiaların geri çağırılması tövsiyə olunub: "...hələlik iddiaların geri çəkilməsinə da başlanmayıb, bu halda məhkəmə icraçılarının qərarların icrasını tələb etməsi təbiidir".

İdman yarışlarının iqtisadi səmərə hesabı

"Moderator.az"da isə diqqəti "İdman turnirlərini ölkəyə gətirən zaman ilk növbədə onun iqtisadi xeyri hesablanmalıdır" sərlövhəli məqalə diqqət cəlb edir.

Müəllif bu ilin sentyabr ayında Azərbaycanda bədii gimnastika üzrə dünya çempionatı keçiriləcəyi fonunda belə idman yarışlarının ölkədə keçirilməsinin idman turizmi və idman iqtisadiyyatının inkişafı üçün nə dərəcədə önəmli olmasını iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovla dəyərləndirir.

V. Bayramov "moderator.az"a açıqlamasında deyir ki, bu məsələdə maliyyə tutumu az olan yarışların təşkilinə daha çox fikir vermək lazımdır.

Ekspert bu idman yarışlarının bir çox baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini vurğulamaqla yanaşı, onların iqtisadi faydalılığının qabaqcadan hesablanmasının da vacib olduğunu önə çəkir.

"İdman turnirləri keçirən zaman onun təbliğatının yüksək səviyyədə təşkil edilməsi vacibdir. Bu cür turnirləri ölkəyə gətirən zaman ilk növbədə onun iqtisadi xeyri hesablanmalıdır. Hesablamaq lazımdır ki, bu yarışın keçirilməsi nə qədər vəsait aparacaq və bu yarışdan ökə nə qədər vəsait əldə edəcək".

İqtisadçıya görə, hər bir idman yarışı üçün ayrıca hesablamanın aparılması vacibdir və bu hesablamalar həmin yarışların iqtisadi əhəmiyyətini dəqiq müəyyənləşdirmək baxımından əhəmiyyətlidir.

İqtisadçıya görə, burada daha bir məsələ budur ki, Azərbaycan maliyyə tutumu, xərcləri az olan idman yarışlarını ölkəyə gətirməyə daha çox çalışmalıdır, çünki bahalı idman yarışlarından gəlir əldə etmək riski olur.

Bu istiqamətdə ekspert hesab edir ki, növbəti dövrlərdə təşkil edilən yarışlarla bağlı xarici ölkələrdə də təbliğatı gücləndirmək lazımdır və səbəbini də belə izah edir: "Bu, daha çox turistin ölkəyə gəlişini təmin edə bilər. Buna görə də idman yarışından bir reklam vasitəsi kimi istifadə etmək lazımdır".