Media-icmal 14.12.19

Qeyri-neft sənayesinin inkişafı, bahalaşma ətrafında müzakirələr, turizm ixracı xidmətindən gəlirlərin azalması və s. məsələlər medianın aparıcı mövzuları sırasındadır.

Qeyri-neft sənayesinin artan payı

“Azərbaycan” qəzeti “Sənayedə qeyri-dövlət sektorunun payı 82 faizdən çoxdur” sərlövhəli məqalədə qeyri-neft sənayesinin inkişafını dəyərləndirir.

Müəllif deyir ki, Azərbaycanda xüsusən son dövrlər sənayenin, ilk növbədə, qeyri-neft-qaz sənayesinin inkişafına diqqət yetirilir, bu yöndə dövlət proqramları qəbul edilir, sərəncamlar imzalanır.

Müəllif əlavə edir ki, qeyri-neft sənayesi əsasən regionlarda istifadəyə verilən müasir müəssisələrin hesabına inkişaf edir, yaradılan sənaye məhəllələri və texnoparklarda istehsal olunan məhsullar isə bu gün hətta özü də üçüncü yox, inkişaf etmiş ölkələrə ixrac olunur.

Yazı müəllifi bu ilin 10 ayına aid Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) açıqlamalarına istinadən deyir ki, ölkə üzrə istehsal olunmuş sənaye məhsullarının və göstərilmiş xidmətlərin dəyəri 1,4 faiz artaraq 38,1 milyard manata çatmışdır (ümumi istehsalın 88,8 faizi sənaye məhsullarının istehsalı, 11,2 faizi isə sənaye xarakterli xidmətlərin göstərilməsi hesabına yaradılmışdır).

Sənayenin qeyri-neft-qaz sektorunda istehsal isə əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 14,5 faiz artmış, neft-qaz sektorunda 0,3 faiz azalmışdır, bu sahədə qeyri-dövlət sektorunun payı isə 82,3 faizə çatmışdır.

Hesabata görə, mədənçıxarma sənayesində istehsalın ümumi dəyəri 26,8 milyard manat olmaqla, əvvəlki ilin eyni dövrünə nisbətən sabit qalmışdır, əmtəəlik xam neft haislatı 31,1 milyon ton, əmtəəlik təbii qaz hasilatı isə 19,9 milyard kubmetr təşkil etmişdir.

Müəllif deyir ki, qeyri-neft sənayesinin geyim və ayaqqabı istehsalı kimi aparıcı sahəsində 10 ay ərzində ölkə üzrə 332,4 milyon manatlıq toxuculuq sənayesi məhsulları, geyim, dəri və dəridən məmulatlar, ayaqqabılar istehsal edilmişdir.

Məqalə müəllifi deyir ki, metallurgiya sənayesi və hazır metal məmulatlar istehsalında məhsulların dəyəri 630,7 milyon manat olmuşdur, hazır metal məmulatları istehsalında 83,5% artım müşahidə edilmişdir.

Müəllifə görə, kompüter, elektron və optik məhsullar, elektrik avadanlıqları sahəsində 10 ay ərzində 203,8 milyon manatlıq məhsul istehsal olunmuşdur.

Son olaraq isə müəllif deyir ki, 10 ay ərzində Azərbaycanda 899 traktor, 1880 minik avtomobili istehsal olunmuşdur və bu dövr ərzində ölkə üzrə maşın və avadanlıqların istehsalı 4,5 faiz artmışdır.

Bahalaşma dalğası: səbəblər nədir?

“Yeni Sabah.az”da isə “Yeni bahalaşma dalğası – İdxal məhsullarının qiyməti artır” sərlövhəli məqalə oxumaq olar.

Müəllif ölkədə yeni bahalaşma dalğasının səbəbləri barədə iqtisadçı ekspert Rövşən Ağayevlə söhbətləşir.

Müəllif deyir ki, 2019-cu ilin 9 ayı ərzində ölkənin idxalı faktiki qiymətlərlə 31.3 faiz, müqayisəli qiymətlərlə 3.4 faiz artıb. 

Yazı müəllifinin sözlərinə görə, bu barədə Dövlət Statistika Komitəsi (DSK) məlumat yayıb.

İqtisadçı ekspert Rövşən Ağayev məsələni şərh edərək bildirib ki, bunun sadə izahı idxalın dəyərinin onun real həcmindən daha çox artması, yəni, idxal məhsullarının bahalaşmasıdır:

“Məsələn, biz ötən il dəyəri 1000 dollar olan 10 ton meyvə idxal etmişdik. Bu il eyni idxal səbətinin natural həcmi 10.3 ton olub, amma dəyəri təxminən 1300 dollara yüksəlib. Ötən il bir tonun orta qiyməti 100 dollar, bu il təxminən 130 dollar olub”, deyə iqtisadçı bahalaşmaya şərh verir.

R.Ağayev deyir ki, idxalda "ağarma", yoxsa idxal olunan ölkələrdə bahalaşma başverməsi səbəbindən asılı olmayaraq - idxal bahalaşıb.

Ekspertə görə, maraqlı məqam odur ki, idxalda belə kəskin dəyər artımı özünü istehlak bazarında göstərməyib.

İqtisadçı hesab edir ki, əgər inflyasiya göstəricilərinə etibar etmək olarsa, burada yeganə ehtimal idxalda əsas bahalaşmanın (dəyər artımı) təkcə istehlak mallarında olmaması, həm də istehsal təyinatlı xammal, material və yarımfabrikatların qiymətlərinin artması ilə bağlıdır.

R.Ağayevin sözlərinə görə, əslində il başlayandan aparıcı istehsalçı qiymət indekslərinin artım sürətinin istehlak qiymətləri indeksini əhəmiyyətli dərəcədə üstələməsi bu ehtimalı xeyli gücləndirir.

İqtisadçı ekspert hesab edir ki, bütün hallarda bu fakt iqtisadiyyata ciddi inflyasiya təzyiqinin qaldığını göstərir.

Turizm xidməti ixracından gəlirlər kəskin azalıb

“Marja.az”da isə “Turizm xidmətləri ixracından Azərbaycana daxil olan valyuta kəskin azalıb” sərlövhəli məqalə diqqət çəkir.

Sayt müəllifin turizm xidmətləri ixracından Azərbaycana daxil olan valyutanın kəskin şəkildə azalması səbəbləri barədə fikirlərinə yer verir. 

Müəllifin sözlərinə görə, 2019-cu ilin 9 ayı üzrə qarşılıqlı turizm xidmətlərinin dövriyyəsi 2018-ci ilin müvafiq dövrünə nəzərən 1.7 dəfə azalaraq 2.7 milyard dollar təşkil etmişdir.

Müəllif bu statistikanı 2019-cu ilin doqquz ayı üzrə Azərbaycan Respublikasının Tədiyyə Balansına istinadən açıqladığını vurğulayır.

Yazı müəllifi yada salır ki, 2018-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında qarşılıqlı turizm xidmәtlәrinin dövriyyәsi 6.4% artaraq 4.6 milyard dollar tәşkil etmişdi.

Müəllifin bildirdiyinə görə, 2019-cu ilin doqquz ayı ərzində isə turizm xidmətləri üzrə ixracın (təxminən 1.4 milyard dollar) idxalı (təxminən 1.3 milyard dollar) üstələməsi nəticəsində 80 milyon dollar həcmində profisit yaranmışdır.

2019-cu ilin 9 ayı ərzində xaricə səfər edən Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 2018-ci ilin müvafiq dövrünə nəzərən 18%, Azərbaycana gələn xarici vətəndaşların sayı isə 10% artmışdır.

Müəllifə görə, xarici ölkələr tərəfindən Azərbaycan rezidentlərinə turizmlə bağlı göstərilən xidmətlərin dəyəri 1.3 milyard dollar məbləğində olmuşdur.

Məqalə müəllifi vurğulayır ki, bunun 90%-i Azərbaycan vətəndaşlarının şəxsi səfərləri ilə bağlı xarici ölkələrdə olarkən sərf etdikləri vəsaitlərin (məkik idxal üçün vəsaitlər istisna olmaqla) payına düşür.

Müəllifin müqayisəsinə görə, ötən ilin 9 ayı ərzində də xarici ölkәlәr tәrәfindәn Azәrbaycan rezidentlәrinә turizmlә bağlı göstәrilәn xidmәtlәrin dәyәri 1.3 milyard dollar mәblәğindә olmuşdu.

Yazı müəllifinə görə, 2018-ci ilin yanvar-sentyabr ayları әrzindә turizm xidmәtlәri üzrә profisit 370.3 milyon dollar olmuşdu.